Άσε τα θαύματα, τη μάσκα πέταξε*

Η επικοινωνία σαν αυτοσκοπός και η συστηματική διαμόρφωση περιβάλλοντος  εικονικής πραγματικότητας, που έχει λίγο έως καθόλου σχέση με την αλήθεια, ήταν και παραμένει η συνταγή της πολιτικής επιτυχίας της ΝΔ του Κυριάκου Μητσοτάκη. Είναι η νέα εποχή διαχείρισης και χειραγώγησης των μαζών με την αξιοποίηση της νέας τεχνολογίας και σε συνθήκες βαθειάς πολιτικής, οικονομικής, κοινωνικής και πολιτισμικής κρίσης. Η συνταγή ήδη βρίσκει μιμητές στον ΣΥΡΙΖΑ. Ο  Κασελάκης φέρνει λίγο από Μακρόν, λίγο από Τράμπ, με ανύπαρκτο πολιτικό λόγο και δηλωμένη την συμπάθεια του στον Μπάιντεν.

Αλλά ας επανέλθουμε στην Κυβέρνηση. Σε ένα μιντιακό περιβάλλον σκανδαλωδώς φιλικό οι διάφοροι προπαγανδιστές της πολιτικής της ΝΔ έλεγαν και λένε με θράσος απίστευτες ανακρίβειες και ψέματα, δυστυχώς με αντίλογο, από την αντιπολίτευση και για διαφορετικούς λόγους το κάθε κόμμα, εξαιρετικά ανεπαρκή. Γεγονότα όπως το δυστύχημα στα Τέμπη, το ναυάγιο στα ανοιχτά της  Πύλου, οι μεγάλες φωτιές το φετινό καλοκαίρι και τώρα οι καταστροφικές πλημμύρες στην Θεσσαλία, σπάνε την βιτρίνα του επιτελικού κράτους  και της αποτελεσματικότητας του κυβερνητικού αφηγήματος. Αποκαλύπτουν μία χώρα εγκαταλειμμένη στην τύχη της, με ανύπαρκτες κοινωνικές υπηρεσίες. Είναι το αληθινό πρόσωπο της σημερινής Ελλάδας.

Οι νεοφιλελεύθερες πολιτικές των πολλών τελευταίων χρόνων, με ιδιαίτερη ένταση την περίοδο των μνημονίων, κατατεμάχισαν, ιδιωτικοποίησαν και τελικά διέλυσαν το όποιο κοινωνικό κράτος δημιουργήθηκε στην μεταπολίτευση σαν αποτέλεσμα των ευνοϊκών για την εργασία ταξικών συσχετισμών. Οι ταλιμπάν αντικρατιστές κυριαρχούν πλέον παντού και στα ΜΜΕ. Είναι χαρακτηριστικό αυτού που λέμε το άρθρο του Στέφανου Κασιμάτη στην εφημερίδα ΤΟ ΒΗΜΑ στις 27/8. Ο καλός δημοσιογράφος με αφορμή τις πρόσφατες πυρκαγιές χαρακτηρίζει «ιδεολογικές προκαταλήψεις» και «σοσιαλιστικές ονειρώξεις» την ανάγκη ενίσχυσης με προσωπικό, δομών κοινωνικού χαρακτήρα του δημοσίου. «Το κράτος δεν μπορεί. Καιρός είναι να το  παραδεχθούμε και να πάμε παρακάτω» συνεχίζει ο εν λόγω κύριος. Δεν πρόκειται για μεμονωμένη άποψη, είναι ο πυρήνας της πολιτικής  της σημερινής κυβέρνησης και του κυρίαρχου πολιτικό-κοινωνικού μπλοκ. Πρόκειται για πολιτική γραμμή που υπηρέτησε και ο ΣΥΡΙΖΑ, όταν ήταν κυβέρνηση- γι΄αυτό και η αμηχανία του στις συζητήσεις για την υποστελέχωση του Δημοσίου- ακόμη και αν έχει σαν άλλοθι τις μνημονιακές δεσμεύσεις.

Σε συνθήκες περιβαλλοντικής και κλιματικής κρίσης είναι προφανές πως χρειάζεται μία άλλη αντιμετώπιση των προβλημάτων σε τοπική αλλά και σε οικουμενική κλίμακα. Η υπερθέρμανση του πλανήτη, η μείωση της βιοποικιλότητας, η εμφάνιση νέων ασθενειών είναι σήμερα οι κύριες απειλές για την ανθρώπινη ζωή και η αντιμετώπιση τους απαιτεί παγκόσμιο συντονισμό και δράση. Τοπικές καταστροφές που προκύπτουν έχουν πολύ μεγαλύτερη συχνότητα από το παρελθόν και μέγεθος τέτοιο, που μπορεί να κλονίσει την οικονομία μιάς χώρας. Αυτού του μεγέθους καταστροφές δεν αντιμετωπίζονται από το «Όλοι Μαζί Μπορούμε» και εράνους. Δεν αρκούν τα παραδοσιακά εργαλεία διαχείρισης και δράσης,  χρειάζεται το κράτος με προσωπικό και δομές κατάλληλες  για την πρόληψη και για την αντιμετώπιση των συνεπειών. Η προφανής ανάγκη για αυξημένο ρόλο του κράτους κάνει τους νεοφιλελεύθερους να ανατριχιάζουν, όμως αν δεν γίνει αυτό θα πρέπει να αντιμετωπίζονται οι θάνατοι από αρρώστιες και πείνα και οι μεγάλες οικολογικές καταστροφές στις πληγείσες περιοχές, σαν αναπόφευκτες. Αυτό δεν αποτελεί αναγκαστικά πρόβλημα για το κεφάλαιο (εκτός και αν προκαλέσει κοινωνική εξέγερση). Το κεφάλαιο δεν δίστασε ποτέ να καταστρέψει ανθρώπους προκειμένου να έχει κέρδη. Για να θυμηθούμε την Ναόμι Κλάιν οι περιβαλλοντικές καταστροφές δημιουργούν για τον «καπιταλισμό της καταστροφής» άφθονες ευκαιρίες για μεγάλα κέρδη. Η σχέση κεφαλαίου- φύσης είναι μία αντίφαση που «γεννάει» την περιβαλλοντική κρίση χωρίς, μέχρι τώρα, αυτό να δημιουργεί δυσκολίες επικίνδυνες ή μοιραίες για την αναπαραγωγή του κεφαλαίου. Το κεφάλαιο έχει μακρά ιστορία επιτυχούς λύσης των οικολογικών δυσκολιών, φυσικά με τους δικούς του όρους και αυτοί είναι η αειφόρος κερδοφορία. Μπορεί το κεφάλαιο να αντιμετωπίσει και να επιλύσει τα σημερινά περιβαλλοντικά  προβλήματα και σε ποιά κατεύθυνση; Τα μηνύματα έως τώρα δεν είναι ευχάριστα. Για παράδειγμα ο Larry Summers κορυφαίος οικονομολόγος στην Παγκόσμια Τράπεζα θεωρεί πως η Αφρική είναι «υπομολυσμένη » και θα ήταν λογικό να την χρησιμοποιούν για να αποτεθούν τα απόβλητα των προηγμένων χωρών. Είναι προφανές ότι εδώ υπάρχει άρνηση αποδοχής της οικουμενικότητας των περιβαλλοντικών και κλιματικών προβλημάτων μαζί με μία αντίληψη που βγαίνει από την εποχή του κλασικού ιμπεριαλισμού, δηλαδή από τις αρχές του 20ου αιώνα.

Με ένα απρόβλεπτο και περίεργο τρόπο η ιστορία των αρχών του 21ου αιώνα συναντιέται με την ιστορία των αρχών του 20ου αιώνα. Τότε μεγάλοι επαναστάτες και διανοητές,  όπως ο Λένιν, η Ρόζα Λούξεμπουργκ, ο Μπουχάριν προσπάθησαν να περιγράψουν τα χαρακτηριστικά της εποχής τους και ανέπτυξαν τις θεωρίες για τον Ιμπεριαλισμό που έγιναν μπούσουλας επαναστατικής δράσης και άνοιξαν μία νέα συγκλονιστική εποχή με τους θριάμβους και τις τραγωδίες της. Ο Λένιν μάλιστα είχε την τύχη να δει την θεωρία του να επιβεβαιώνεται στην πράξη με την ρώσικη επανάσταση. Σήμερα με το θεωρητικό κεκτημένο αυτών των αναλύσεων μαζί με την αναγνώριση και περιγραφή των νέων χαρακτηριστικών του καπιταλισμού, θα μπορούσαν να τεθούν οι θεωρητικές βάσεις για έναν νέο κύκλο δράσης του Εργατικού Κινήματος.   Αυτό πρέπει να γίνει τώρα γιατί είμαστε στην εποχή που μπορεί να γεννήσει ελπίδες, μπορεί  όμως και τέρατα.

* Στίχος από τον Μπάλλο του Διονύση Σαββόπουλου