Όταν ξυπνούν οι βρυκόλακες

Η περίοδος της Μεταπολίτευσης έχει τελειώσει και αυτό  είναι πλέον πανθομολογούμενο. Ένας νέος ιστορικός κύκλος έχει ανοίξει όχι μόνο για τη χώρα μας αλλά για την Ευρώπη και πιθανά για την Υφήλιο, δυστυχώς με δυσοίωνες προοπτικές για τους λαούς. Άνθρωποι με βαθειά συντηρητικές ή και αντιδραστικές απόψεις  που ασφυκτιούσαν από το δημοκρατικό κλίμα της Μεταπολίτευσης αισθάνονται ότι ήρθε η ώρα να πάρουν εκδίκηση, συκοφαντώντας το αναμφισβήτητο σημείο αναφορά αυτής της ιστορικής περιόδου, δηλαδή τα γεγονότα του Πολυτεχνείου.

Ο Α. Συρίγος μιλάει στην Βουλή για « τον μύθο του Πολυτεχνείου» και για «τα αντάρτικα που τραγουδάγαμε μετά την Μεταπολίτευση στις ταβέρνες» κάνοντας μία σαφή προσπάθεια να γελοιοποίηση το Πολυτεχνείο και όλους εκείνους που  τιμούν τον αντιχουντικό αγώνα. Ο Β. Κοντογιαννόπουλος, Υπουργός Παιδείας το ΄90-΄91,(οδηγηθείς σε παραίτηση όταν δεξιά παρακρατική ομάδα  δολοφόνησε τον Ν. Τεμπονέρα) στάζει χολή γράφοντας στην εφημερίδα «ΤΟ ΒΗΜΑ» στις 24/7/2022 ότι «Το Πολυτεχνείο δεν είχε ως συνέπια την αποκατάσταση της δημοκρατίας , αλλά την αντικατάσταση της χούντας του Παπαδόπουλου από την σκληρότερη χούντα του Ιωαννίδη». Και ενώ προκύπτει, απ΄αυτά που γράφει, πως το Πολυτεχνείο ζημιά έκανε παρά καλό, καταγγέλλει ότι «η Αριστερά επιχειρεί να οικειοποιηθεί και να εντάξει στο ιδεολογικό της οπλοστάσιο (ΕΑΜ - ΕΛΑΣ - ΠΟΛΥΤΕΧΝΕΙΟ) ιστορικά γεγονότα που δεν της ανήκουν».

Το πολιτικό σύστημα στην Ελλάδα, τις πρώτες μεταπολεμικές δεκαετίες, ήταν ανελεύθερο. Ακόμη και μετριοπαθείς  δεξιοί πολιτικοί το χαρακτήριζαν αστυνομοκρατία . Μία «δημοκρατία» κυριαρχούμενη από το πνεύμα του φασισμού, σύμφωνα με τον κοινοβουλευτικό  εκπρόσωπο της ΕΔΑ Ηλία Ηλιού. Το συνδικαλιστικό κίνημα ήταν υπό τον έλεγχο της αστυνομίας (Υπήρχε ειδικό τμήμα μεταξύ των υπηρεσιών της Δημόσιας Ασφάλειας αφιερωμένο στα συνδικάτα με τίτλο «συνδικαλιστικό τμήμα της Γενικής Ασφάλειας»).Η Γενική Συνομοσπονδία Εργατών Ελλάδας τελούσε υπό τον έλεγχο μιας ομάδας αφοσιωμένης στις αρχές, η οποία είχε τοποθετηθεί πραξικοπηματικά το 1946  από την κυβέρνηση Τσαλδάρη.

Σ΄αυτά τα πλαίσια το πραξικόπημα της 21^ης Απριλίου αποτέλεσε την κορύφωση μίας διαδικασίας εκφασισμού την πολιτικής και κοινωνικής ζωής, που  ξεκίνησε αμέσως μετά τον πόλεμο. Στόχο ήταν καθυπόταξη του μαζικού λαϊκού κινήματος, το οποίο, υπό το ΕΑΜ, έγραψε λαμπρές σελίδες αντίστασης κατά των Γερμανών και διεκδίκησε την απαλλαγή του λαού από τα δεσμά της εξάρτησης που σημαδεύουν τον Ελληνικό κοινωνικό σχηματισμό από την στιγμή της δημιουργίας του. Ο ρόλος του ξένου παράγοντα (βασικά των Αμερικάνων) ήταν καθοριστικός στην πραγματοποίηση του πραξικοπήματος, γιατί ήθελαν μία απόλυτα ελεγχόμενη Ελλάδα σε μία περιοχή «καυτή» ως προς την γεωπολιτική της σημασία. 

Ταυτόχρονα η Ελληνική ολιγαρχία μαζί με  τμήματα της μη μονοπωλιακής αστικής τάξης επιθυμούσαν  την συνέχιση και την διεύρυνση του καθεστώτος εκτάκτου ανάγκης. Ο λόγος ήταν ότι ο Ελληνικός καπιταλισμός διάνυε την «χρυσή εικοσαετία του (΄53-΄73).  Πράγματι σ΄αυτά τα είκοσι χρόνια απογειώθηκε η Ελληνική οικονομία με ρυθμούς ανάπτυξης σχεδόν 7%, γεγονός που την καθιστούσε την ταχύτερα αναπτυσσόμενη, μετά την Ιαπωνία, χώρα μέλους του ΟΟΣΑ.Η ανάπτυξη αυτή στηρίχτηκε στην άγρια εκμετάλλευση της εργατικής τάξης και στην φίμωση κάθε φωνής, που αμφισβητούσε το καθεστώς. Παράλληλα εκχωρηθήκαν πρωτοφανή προνόμια στο ξένο κεφάλαιο προκειμένου να επενδύσει στην Ελλάδα( Ο νόμος 2687/1953 που προβλέπεται από το άρθρο112 του συντάγματος του 1952 είναι χαρακτηριστικός μίας αποικιοκρατικού χαρακτήρα διευθέτησης).

 Πίσω από την βιτρίνα αυτής της εκρηκτικής ανάπτυξης η οποία καλλιεργούσε μία αισιοδοξία (που τόσο χαρακτηριστικά καταγράφτηκε στα χαζοχαρούμενα κινηματογραφικά έργα εκείνης της περιόδου), υπήρχε μία άλλη Ελλάδα, αυτή του δεξιού παρακράτους, «του χαφιέ που μας ακολουθεί », του αντικομμουνισμού.  Σ΄αυτήν την Ελλάδα είχαμε  το «παράδοξο», αλλά χαρακτηριστικό μιας περιφερειακής εξαρτημένης χώρας, η εκρηκτική ανάπτυξη να συνοδεύεται με μαζική μετανάστευση. Η «ευημερούσα Ελλάς» αδυνατούσε να θρέψει τα παιδιά της. Πρόκειται για αντίφαση, που έκανε απωθητικό τo αφήγημα της άρχουσας τάξης και προκαλούσε αγανάκτηση στα λαϊκά στρώματα. Ιδιαίτερα η νεολαία που αρνιόταν να αποδεχθεί τον πρωτόγονο αντικομουνισμό, τον ψευδεπίγραφο πατριωτισμό, τις εκτελέσεις, τις εξορίες και τις φυλακές των αγωνιστών της Εθνικής Αντίστασης.  Όλα αυτά την ίδια στιγμή που οι μαυραγορίτες της κατοχής και οι συνεργάτες των Γερμανών αντιμετωπίζονταν σαν ευυπόληπτοι πολίτες. Το σύνθημα «Ελλάς Ελλήνων Χριστιανών», της χούντας, συνόψισε επιγραμματικά όλον τον βαθιά υποκριτικό  συντηρητισμό της μεταπολεμικής πολιτικής και κοινωνικής πραγματικότητας στην χώρα μας. Ενώ το «Ψωμί-Παιδεία-Ελευθερία, «Έξω οι ΗΠΑ», «Έξω το ΝΑΤΟ», δηλαδή τα συνθήματα του Πολυτεχνείου, καταγράφουν το όραμα για μία ελεύθερη και ανεξάρτητη Ελλάδα με έναν ελεύθερο και ευημερούντα λαό. Είναι δύο κόσμοι που αέναα συγκρούονται και περιγράφουν δύο εντελώς διαφορετικές προοπτικές για τον τόπο. Με αυτή την έννοια το Πολυτεχνείο ανήκει στην Αριστερά, όσο και να διαμαρτύρεται ο κ. Κοντογιαννόπουλος.

Μπορεί το Πολυτεχνείο  να μην έριξε την Χούντα,   όμως ακύρωσε την προσπάθειά της  να αποκτήσει δημοκρατικό προσωπείο με την περίφημη «φιλελευθεροποίηση» των Παπαδόπουλου-Μαρκεζίνη. Το Πολυτεχνείο ήταν η μοναδική περίπτωση στην περίοδο της Χούντας που πήρε την μορφή κατά μέτωπο εξέγερσης εναντίον των δικτατόρων. Τριακόσιες χιλιάδες άτομα συγκεντρώθηκαν γύρω από τους φοιτητές και υποχρέωσαν τους χουντικούς να κατεβάσουν τα τανκς στο κέντρο της Αθήνας με συνέπεια εκατοντάδες τραυματίες και δεκάδες νεκρούς. Ήταν  ένας γνήσιος λαϊκός ξεσηκωμός που, παρότι δεν είχε άμεσα και απτά αποτελέσματα,  έβαλε την σφραγίδα του στις μετέπειτα εξελίξεις.

Στο βιβλίο του Αλέξη Παπαχελά «ΕΝΑ ΣΚΟΤΕΙΝΟ ΔΩΜΑΤΙΟ 1967-1974» φέρεται ο Χ. Κίσιγκερ λίγες ημέρες πριν από την τουρκική εισβολή και την έλευση του Καραμανλή να λέει σε έναν κλειστό κύκλο : «Θα έλθει ο Καραμανλής, θα υπάρξει ένα βίαιο αριστερό κίνημα στην Ελλάδα, θα νομιμοποιήσει την Αριστερά και σε δέκα χρόνια θα έλθει ο Ανδρέας Παπανδρέου στην εξουσία . Αλλά θα τον αντιμετωπίσουμε τον Ανδρέα, τον ξέρω άλλωστε». Αν η δήλωση αυτή έχει γίνει, τρομάζει η ακρίβεια με την οποία ο τότε Αμερικάνος ΥΠΕΞ περιγράφει μελλοντικά γεγονότα. Μετά την τραγωδία της Κύπρου η χούντα έπρεπε να φύγει για να αποτραπούν ανεξέλεγκτες καταστάσεις. Με τον Καραμανλή επικεφαλής, το τμήμα εκείνο του αστικού πολιτικού κόσμου που δεν συνεργάστηκε-απροκάλυπτα τουλάχιστον- με την χούντα, κλήθηκε να επαναφέρει την ηρεμία και να αποτρέψει εξελίξεις επικίνδυνες για το κοινωνικό καθεστώς. Η Μεταπολίτευση αποτέλεσε έναν συμβιβασμό, που δεν απειλούσε το κοινωνικό σύστημα της χώρας και τους γεωπολιτικούς της προσανατολισμούς (Το περίφημο «ανήκομεν  εις την Δύσιν» του Κ. Καραμανλή συνοψίζει λακωνικά την φύση και τα όρια του μεταπολιτευτικού καθεστώτος).

Η ανάγνωση αυτή όμως είναι ελλιπής αν περιοριστεί στις κινήσεις και τις προθέσεις των «από πάνω». Υπάρχουν και «οι από κάτω», ένα  μαχητικό, ριζοσπαστικό, αριστερό ρεύμα με πολύ ισχυρή την παρουσία της νεολαίας και τυπικό χρόνο γέννησης  του τα γεγονότα του Πολυτεχνείου. Αυτό το ρεύμα ξεκίνησε από την δικτατορία, ήταν παρόν σε όλη την Μεταπολίτευση (είναι αλήθεια με φθίνουσα δυναμική) και πίεζε ώστε τα όρια του γενόμενου συμβιβασμού  να διευρύνονται στο μέγιστο βαθμό, με αποτέλεσμα την πιο δημοκρατική περίοδο στην ιστορία του Ελληνικού Κράτους.

Το Πολυτεχνείο μπορεί να μην δικαιώθηκε, έδωσε όμως έμπνευση και όραμα στην κοινωνία. Γαλούχησε γενιές με το πνεύμα την αντίστασης και της ανυπακοής. Δίδαξε πως στην ιστορία δεν φροντίζουμε να «στεκόμαστε στην σωστή πλευρά», αλλά ότι την ιστορία την δημιουργούν οι λαοί.

ΦΩΤΟ@ΕΝΗΜΕΡΩΣΗ