Δευτέρα 23.12.2024 ΚΕΡΚΥΡΑ

Λόγια και χρόνια

ΤΙ ΕΙΝΑΙ ΤΟ ΤΙ ΕΙΝΑΙ
01 Ιουνίου 2024 / 15:33
ΚΩΣΤΑΣ ΣΠΙΓΓΟΣ

Μια επόμενη επανάσταση (;) θα ήταν ίσως η δυνατότητα τηλεμεταφοράς των βιωμάτων και των συναισθημάτων μας χωρίς τη χρήση και τους περιορισμούς των συμβόλων τους

Οι κραυγές μετέφεραν την ατομική εμπειρία από έναν εγκέφαλο σε άλλον ως έτοιμη γνώση, αποτελώντας τον πρόδρομο της ομιλίας. Τα σχέδια και τα εικονογράμματα μετέφεραν την ατομική εμπειρία σε άλλους εγκεφάλους εκτός του συγκεκριμένου χώρου και χρόνου, ως πρόδρομος της γραφής. Τα δύο μπορούν να λογαριάζονται μαζί ως πρόδρομα των συμβόλων της γλώσσας. Με τις σύγχρονες εξελίξεις της τηλεμεταφοράς ομιλίας και εικόνας στον ίδιο χρόνο ολοκληρώνονται οι δυνατότητες της γλώσσας ως τέτοιου οχήματος μεταφορών γνώσεων μεταξύ ανθρωπίνων εγκεφάλων, οι οποίες στη χρήση τους θα ήταν μόνο εγωκεντρικές ή απλώς τοπικές.

Μια επόμενη επανάσταση (;) θα ήταν ίσως η δυνατότητα τηλεμεταφοράς των βιωμάτων και των συναισθημάτων μας χωρίς τη χρήση και τους περιορισμούς των συμβόλων τους…

Πριν από κάτι τέτοιο, το αλφάβητο θεωρείται επίσης μια επανάσταση, συμπεριλαμβάνοντας εδώ με την ευρεία έννοια και τους αριθμούς ως συμβολισμούς του πλήθους. Παρότι με το αλφάβητο επιτεύχθηκε μια ιδιαίτερα δημιουργική απελευθέρωση από τη στενή σχέση της γραφής με τις εικόνες που συμβολίζονται, με τρόπο ακουστικό ή οπτικό, η προσφορά του στη νόηση είναι μικρότερη από όσο παραδοσιακά μαθαίνουμε και αυτό γιατί η ουσία της νόησης περιλαμβάνει πολύ περισσότερα από τις λέξεις, ως συνδυασμούς ήχων ή γραμμάτων. Η νόηση ριζώνει μέσα στην υποκείμενη δομή και οργάνωση των λέξεων σε προτάσεις, δηλαδή σε αυτό που ορίζεται ως σύνταξη.

Η σύνταξη καθορίζει πώς οι λέξεις τοποθετούνται σε μια πρόταση ώστε να μεταδοθεί μεταξύ των εγκεφαλικών κέντρων του λόγου, δύο ή περισσότερων ατόμων, μια συγκεκριμένη αίσθηση εμφανών –ή μια γνώση αφανών– μερών του κόσμου και όχι άλλες, αισθήσεις και γνώσεις. Η συνεισφορά της σύνταξης στο νόημα γίνεται εμφανής αν από μία πρόταση αφαιρέσουμε τα σημεία στίξης, τις προθέσεις, τα επιρρήματα, τους συνδέσμους και τα άρθρα: «συνεισφορά σύνταξης νόημα γίνεται εμφανής πρόταση αφαιρέσουμε προθέσεις επιρρήματα συνδέσμους άρθρα». Η ασάφεια είναι ξεκάθαρη κι αυτό μάλιστα χωρίς να έχουμε τοποθετήσει τις λέξεις με τυχαία σειρά.

Το τελευταίο, η δοκιμή επανατοποθέτησης των λέξεων σε διαφορετική σειρά, έχει ευθεία αναλογία με την πρώτη φορά που κάποιος δοκίμασε να σπάσει το κέλυφος ενός καρυδιού όχι με το χέρι του, αλλά με μια πέτρα. Το νόημα της πέτρας αλλάζει ανάλογα με το αποτέλεσμα της χρήσης της αν και η φυσική υπόστασή της παραμένει ίδια.

Η συνειδητοποίηση της πιθανής πρόκλησης ενός αποτελέσματος από περισσότερα του ενός αίτια είναι θεμελιώδης βάση της αιτιολογικής γνώσης μας. Αυτό το νοητικό άλμα συμπληρώνεται από ένα δεύτερο, τη σύνδεση ενός αιτίου με πάνω από ένα διαφορετικά αποτελέσματα. Η βάση αυτού θα ήταν ίσως το να σπάσουμε, στην ίδια δοκιμή,  εκτός από το καρύδι και το δάκτυλό μας! Από τα παραπάνω, πάντως, γίνεται σαφές ότι η νόηση δεν ταυτίζεται με τη γλώσσα, αν και με αυτήν βαθαίνει θεαματικά, στο ίδιο άτομο, αλλά και στις ομάδες ατόμων με κοινή ιστορία.

ΦΩΤΟ ΑΡΧΕΙΟΥ

ΚΩΣΤΑΣ ΣΠΙΓΓΟΣ

Ο Κωνσταντίνος Χρ. Σπίγγος γεννήθηκε το 1971 στον Πειραιά και αποφοίτησε από το 3ο Λύκειο Χαϊδαρίου. Είναι νευρολόγος, απόφοιτος της Ιατρικής Σχολής του Παν/μίου Αθηνών και ειδικευθείς στο Ψυχιατρικό Νοσοκομείο Αττικής, στο Γενικό Νοσοκομείο Αθηνών «Γ. Γεννηματάς» και στο Ινστιτούτο Νευρολογίας του Λονδίνου το 1999, όπου του απονεμήθηκε το Δίπλωμα Κλινικής Νευρολογίας από το πανεπιστήμιο UCL. Είναι μέλος της Ελληνικής Νευρολογικής Εταιρίας και της Ελληνικής Εταιρίας Κεφαλαλγίας από το 2004. Στα πλαίσια της κλινικής του δραστηριότητας, ως ειδικός νευρολόγος, έχει διατελέσει επιστημονικός συνεργάτης του Γ. Ν. Α. «Γ. Γεννηματάς», του ιδιωτικού θεραπευτηρίου «Υγεία», καθώς και επιμελητής του Γενικού Νομαρχιακού Νοσοκομείου Κέρκυρας. Έχει δεκάδες διεθνείς και ελληνικές δημοσιεύσεις και συμμετοχές σε επιστημονικά συνέδρια. Από το 2003 ζει και εργάζεται ως ιδιώτης γιατρός στην Κέρκυρα. Εκ παραλλήλου, ασκεί δραστηριότητες επιστημονικού συγγραφέα με εξειδίκευση στη Νευρολογία και στην Ψυχιατρική, δραστηριότητες ενημέρωσης και επιμόρφωσης στον τομέα της Νευρολογίας και της Ψυχιατρικής και στον ευρύτερο τομέα των σχέσεων ιατρού - ασθενούς, δραστηριότητες επιστημονικού συμβούλου και εκπαιδευτή για λογαριασμό εταιριών του φαρμακευτικού τομέα, καθώς και πολυετή δραστηριότητα στον τομέα της μετάφρασης και επιμέλειας κειμένων και βιβλίων ιατρικού και ευρύτερου ιατρο-κοινωνικού ενδιαφέροντος. Έχει διατελέσει εκλεγμένο μέλος ΔΣ της Ελληνικής Εταιρίας Κεφαλαλγίας και του Ιατρικού Συλλόγου Κέρκυρας. Από το 2003 έως το 2009 υπήρξε επιστημονικός διευθυντής και τακτικός αρθρογράφος του περιοδικού εκλαϊκευμένης ιατρικής «Popular Medicine», μηνιαίου ένθετου της εφημερίδας «Καθημερινή». Σήμερα αρθρογραφεί στην εβδομαδιαία στήλη «Με κρότους και ψίθυρους» της κερκυραϊκής εφημερίδας «Καθημερινή Ενημέρωση» και είναι παραγωγός του ραδιοφωνικού ενθέτου «Επισυνάψεις» στον Κύμα FM 90,3. Έχει συγγράψει το βιβλίο εκλαϊκευμένης νευροεπιστήμης «Γνωστικός και ψυχικός εγκέφαλος» (2014), τη συλλογή έμμετρου και πεζού λόγου «Χρήζεις προστασίας» (2018), τη συλλογή φιλοσοφικού χαρακτήρα δοκιμίων «Επισυνάψεις» (2019) και την ποιητική συλλογή «Καλούπια αναπνοών» το 2021. Συμμετέχει στο καθημερινό κοινωνικό και πολιτικό γίγνεσθαι με συχνές διαλέξεις, παρουσιάσεις, εισηγήσεις, άρθρα γνώμης, δημόσιες παρεμβάσεις και πολιτική δράση.