Η φύση των νοητικών χειρισμών
Πώς δηλαδή θα μπορούσαμε να κατανοήσουμε βιωματικά την ουσία της κατανόησης;
Είναι εύκολο να φανταστούμε τη σύνδεση ηχητικών συμβόλων με οπτικές εικόνες, όπως π.χ. την απόδοση ονομάτων σε αντικείμενα, αλλά πώς θα μπορούσαμε να προσομοιώσουμε τον περαιτέρω χειρισμό αυτών των συμβόλων μέσω της νόησης… χωρίς τη χρήση λέξεων; Πώς δηλαδή θα μπορούσαμε να κατανοήσουμε βιωματικά την ουσία της κατανόησης; Επειδή τα παραδείγματα που χρησιμοποιούν νευρώνες ή αφηρημένα "δίκτυα" φαντάζουν εξειδικευμένα, μπορούμε να χρησιμοποιήσουμε ως αναλογία τη ροή νερού σε ένα δίκτυο καναλιών.
Ο αλγοριθμικός χειρισμός που είναι γνωστός ως "εάν - τότε - αλλιώς" (if-then-else) ασχολείται με την απόφαση υπέρ του ενός από τα δύο σκέλη ενός διλήμματος με τρόπο εξαρτώμενο από ένα καθορισμένο συμβάν. Ιδού ένα τέτοιο ζητούμενο: "αν περάσει νερό από το κανάλι Α, τότε στο κανάλι Β να ανοίγει η πόρτα που ρίχνει το νερό στο κανάλι Γ, ενώ όσο δεν περνάει νερό από το κανάλι Α, τότε η πόρτα στο κανάλι Β να μένει κλειστή ώστε το νερό να πηγαίνει στο κανάλι Δ". Η πόρτα αυτή παίζει το ρόλο ενός εναλλακτικού διακόπτη, που αποτελεί θεμελιώδες συστατικό των ηλεκτρονικών κυκλωμάτων. Όλο αυτό που περιγράφτηκε θα μπορούσε να είναι συστατικό μιας "γλώσσας μηχανής" με βάση κανάλια στα οποία κυλάει νερό. Μπορούμε ένα τέτοιο απλό παράδειγμα να το διευρύνουμε τόσο πολύ, ώστε να αναπαριστά μία διαδικασία διαδοχικών αλλοεξαρτημένων αποφάσεων, όσο πολύπλοκη και αν είναι (για την ακρίβεια, στον εγκέφαλο, οι «πόρτες» είναι σχεδόν διαρκώς μισόκλειστες και ανοίγουν ή κλείνουν παραπάνω, ανά πάσα στιγμή).
Προφανώς, αν το ζητούμενο ήταν απλώς… το πότισμα συγκεκριμένων σημείων ενός χωραφιού ανάλογα με τις προϋποθέσεις που εμείς βάζουμε, τότε το δίκτυο των καναλιών θα παρήγε με οργανικό τρόπο το συγκεκριμένο αποτέλεσμα και δεν θα χρειαζόταν καμία περαιτέρω επεξεργασία. Αν όμως το δίκτυο των καναλιών λειτουργεί συμβολικά για να παράγει κάτι άλλο, τότε σε κάποιο επίπεδο θα πρέπει να γίνει η σχετική "μετάφραση". Οι «ροές του νερού» μετατρέπονται σε αυτό που παρέχει το νόημα προς το «χρήστη», όταν το δίκτυο είναι π.χ. αυτό των εγκεφαλικών νευρώνων μας, παράγει σκέψεις και ο χρήστης τους είναι το άτομό μας, οριοθετούμενο χωρικά από το δέρμα μας και χρονικά από τη γέννηση και το θάνατό μας.
ΚΩΣΤΑΣ ΣΠΙΓΓΟΣ
Ο Κωνσταντίνος Χρ. Σπίγγος γεννήθηκε το 1971 στον Πειραιά και αποφοίτησε από το 3ο Λύκειο Χαϊδαρίου. Είναι νευρολόγος, απόφοιτος της Ιατρικής Σχολής του Παν/μίου Αθηνών και ειδικευθείς στο Ψυχιατρικό Νοσοκομείο Αττικής, στο Γενικό Νοσοκομείο Αθηνών «Γ. Γεννηματάς» και στο Ινστιτούτο Νευρολογίας του Λονδίνου το 1999, όπου του απονεμήθηκε το Δίπλωμα Κλινικής Νευρολογίας από το πανεπιστήμιο UCL. Είναι μέλος της Ελληνικής Νευρολογικής Εταιρίας και της Ελληνικής Εταιρίας Κεφαλαλγίας από το 2004. Στα πλαίσια της κλινικής του δραστηριότητας, ως ειδικός νευρολόγος, έχει διατελέσει επιστημονικός συνεργάτης του Γ. Ν. Α. «Γ. Γεννηματάς», του ιδιωτικού θεραπευτηρίου «Υγεία», καθώς και επιμελητής του Γενικού Νομαρχιακού Νοσοκομείου Κέρκυρας. Έχει δεκάδες διεθνείς και ελληνικές δημοσιεύσεις και συμμετοχές σε επιστημονικά συνέδρια. Από το 2003 ζει και εργάζεται ως ιδιώτης γιατρός στην Κέρκυρα. Εκ παραλλήλου, ασκεί δραστηριότητες επιστημονικού συγγραφέα με εξειδίκευση στη Νευρολογία και στην Ψυχιατρική, δραστηριότητες ενημέρωσης και επιμόρφωσης στον τομέα της Νευρολογίας και της Ψυχιατρικής και στον ευρύτερο τομέα των σχέσεων ιατρού - ασθενούς, δραστηριότητες επιστημονικού συμβούλου και εκπαιδευτή για λογαριασμό εταιριών του φαρμακευτικού τομέα, καθώς και πολυετή δραστηριότητα στον τομέα της μετάφρασης και επιμέλειας κειμένων και βιβλίων ιατρικού και ευρύτερου ιατρο-κοινωνικού ενδιαφέροντος. Έχει διατελέσει εκλεγμένο μέλος ΔΣ της Ελληνικής Εταιρίας Κεφαλαλγίας και του Ιατρικού Συλλόγου Κέρκυρας. Από το 2003 έως το 2009 υπήρξε επιστημονικός διευθυντής και τακτικός αρθρογράφος του περιοδικού εκλαϊκευμένης ιατρικής «Popular Medicine», μηνιαίου ένθετου της εφημερίδας «Καθημερινή». Σήμερα αρθρογραφεί στην εβδομαδιαία στήλη «Με κρότους και ψίθυρους» της κερκυραϊκής εφημερίδας «Καθημερινή Ενημέρωση» και είναι παραγωγός του ραδιοφωνικού ενθέτου «Επισυνάψεις» στον Κύμα FM 90,3. Έχει συγγράψει το βιβλίο εκλαϊκευμένης νευροεπιστήμης «Γνωστικός και ψυχικός εγκέφαλος» (2014), τη συλλογή έμμετρου και πεζού λόγου «Χρήζεις προστασίας» (2018), τη συλλογή φιλοσοφικού χαρακτήρα δοκιμίων «Επισυνάψεις» (2019) και την ποιητική συλλογή «Καλούπια αναπνοών» το 2021. Συμμετέχει στο καθημερινό κοινωνικό και πολιτικό γίγνεσθαι με συχνές διαλέξεις, παρουσιάσεις, εισηγήσεις, άρθρα γνώμης, δημόσιες παρεμβάσεις και πολιτική δράση.