Συνωστισμός

«Η κρίση συνίσταται ακριβώς στο γεγονός ότι το παλιό πεθαίνει
και το καινούργιο δεν μπορεί να γεννηθεί.
Σε αυτό το διάστημα της μεσοβασιλείας εμφανίζεται μία μεγάλη ποικιλία από
νοσηρά συμπτώματα»
                                                                                           Αντόνιο Γκράμσι

Χωρίς προηγούμενο είναι το πλήθος των συνδυασμών  στις εκλογές για τους  δήμους της Κέρκυρας ( όπως φαίνεται αντίστοιχα φαινόμενα έχουμε σε διάφορες περιοχές της χώρας). Η απλή αναλογική  δεν φθάνει  για να εξηγήσει αυτόν τον απίθανο  πολυκερματισμό των πολιτικών χώρων έτσι τουλάχιστον όπως προσδιορίζονται με βάση την τυπική πολιτική γεωγραφία (Δεξιά-Κέντρο-Αριστερά). Στο βάθος  αυτής της συμπεριφοράς υπάρχει σοβαρή έλλειψη εμπιστοσύνης  για το πολιτικό προσωπικό, πράγμα που οδηγεί σε κρίση εκπροσώπησης.  Σ΄αυτό το έδαφος μπορούν να φυτρώσουν κάθε είδους θεμιτές  φιλοδοξίες αλλά και φαινόμενα άκρατου οπορτουνισμού. Έτσι όμως ή αλλιώς η πολυδιάσπαση δείχνει να είναι αναπόφευκτη σε τέτοιες περιπτώσεις.
Δυστυχώς το πρόβλημα των σκουπιδιών, που μονοπωλεί την δημόσια συζήτηση, μαζί με τους ευημερούντες δείκτες της τουριστικής δραστηριότητας (οι οποίοι είναι πρόσκαιροι και οφείλονται σε μεγάλο βαθμό στα προβλήματα που υπάρχουν αυτή την περίοδο σε τουριστικούς προορισμούς της ευρύτερης περιοχής μας) κρύβουν το γεγονός ότι το κοινωνικό-οικονομικό μοντέλο της Κέρκυρας βρίσκεται σε φάση αναδιάρθρωσης.  Με πολλούς τρόπους φαίνεται ότι ο έως τώρα  τρόπος ανάπτυξης  έχει φθάσει στα όρια του. Στην Κέρκυρα εδώ και πολλές δεκαετίες ο πρωτογενής τομέας και η όποια δραστηριότητα στον δευτερογενή τομέα της οικονομίας περιθωριοποιήθηκε ή εγκαταλείφθηκε. Το νησί έγινε  σχεδόν αποκλειστικά   προορισμός ενός μαζικού, λαϊκού τουρισμού. Αυτός ο τουρισμός  συντηρούσε  μία εκτεταμένη μικρομεσαία επιχειρηματικότητα που εξασφάλιζε την διασπορά ενός μικρού αλλά κρίσιμου μέρους του τουριστικού συναλλάγματος στην τοπική κοινωνία. Η βίαιη και άναρχη αξιοποίηση αυτού του πλουτοπαραγωγικού πόρου, δηλαδή το ξεχωριστό  φυσικό και ανθρωπογενές περιβάλλον,  τον έχει υποβαθμίσει επικίνδυνα. Η κρίση επιτάχυνε την συγκέντρωση και συγκεντροποίηση του κεφαλαίου, διαδικασία  άλλωστε που  είναι αναπόφευκτη και έκανε σαφέστερη μία τάση που προϋπήρχε της κρίσης, την στροφή προς τον τουρισμό υψηλών προδιαγραφών. Αυτός ο τουρισμός   προωθείται  κυρίως από μεγάλους επιχειρηματικούς ομίλους  που εμφανίζονται με επιθετικό τρόπο στην Ελληνική αγορά (η Ikos είναι χαρακτηριστικό παράδειγμα) και βρίσκεται σε ανταγωνιστική σχέση  με τον μαζικό λαϊκό τουρισμό, έτσι όπως γίνεται σε περιοχές όπως η Κέρκυρα. Είναι ευδιάκριτες πλέον οι κοινωνικές, πολιτιστικές και περιβαλλοντολογικές επιπτώσεις από την ανεξέλεγκτη μαζική τουριστική δραστηριότητα και ίσως  μη αναστρέψιμες. Ιδιαίτερα στην πόλη της Κέρκυρας  κινδυνεύει με αλλοίωση ακόμη και ο κοινωνικός ιστός από την καθημερινή ροή χιλιάδων τουριστών, εκατοντάδων λεωφορείων και την μίσθωση δωματίων ( Airbnb). Έχει ενδιαφέρον να τονιστεί ότι ένα μέρος της τοπικής μικρομεσαίας επιχειρηματικότητας αντιλαμβάνεται τον κορεσμό στον τουρισμό και προσπαθεί να απεμπλακεί από την άμεση σύνδεσή με αυτόν με την  δραστηριοποίηση της στον δευτερογενή  και στον πρωτογενή τομέα . Η μεγάλη χαμένη από την κρίση και αυτές τις εξελίξεις είναι η μισθωτή εργασία της οποίας η αμοιβή μαζί με τις ιστορικές της κατακτήσεις έχουν υποστεί βαρύτατο πλήγμα, με αποτέλεσμα την μετακύληση σ΄αυτήν  ενός σημαντικό μέρος των φορολογικών και άλλων επιβαρύνσεων του μεγάλου και του μικρού κεφαλαίου.
Την ίδια στιγμή που εμφανίζονται αυτές οι τάσεις  η προοπτική εξόρυξης υδρογονανθράκων στο Ιόνιο δημιουργεί ένα εντελώς νέο  τοπίο στην περιοχή και πολλαπλασιάζει τα διλλήματα και τα προβλήματα για τις υπάρχουσες αναπτυξιακές προοπτικές.  Πρόκειται για ένα ζήτημα που αφορά και άλλες περιοχές της χώρας, η οποία επανατοποθετείται   με άλλους όρους και πολύ μεγαλύτερους κινδύνους στον γεωπολιτικό και οικονομικό χάρτη όπου παρεμβαίνουν μονοπωλιακοί κολοσσοί και μεγάλες ιμπεριαλιστικές δυνάμεις.  Έχει γραφτεί στο παρελθόν και οι τελευταίες εξελίξεις στην περιοχή μαζί με την στάση των εμπλεκομένων το ενισχύουν , ότι  στο Ιόνιο  νότια της Κρήτης και στην ανατολική Μεσόγειο υπάρχουν τεράστιες ποσότητες υδρογονανθράκων (μάλιστα ορισμένοι  μιλούν για νέο «Περσικό Κόλπο»). Αν είναι έτσι η Ελληνική καθώς και η Κυπριακή κρίση-κατάρρευση μαζί με τις εξεγέρσεις-επεμβάσεις στην Λιβύη, την Αίγυπτο και την Συρία διαβάζονται με άλλο τρόπο.
Έτσι κι΄ αλλιώς το θέμα των υδρογονανθράκων αφορά την κεντρική πολιτική σκηνή γιατί έχει να κάνει με  τις προοπτικές της χώρας, τις πλουτοπαραγωγικές της πηγές και την δυνατότητα αξιοποίησης τους προς όφελος του λαού της. Οι απαντήσεις που θα δοθούν στο ζήτημα αυτό  προϋποθέτουν σαφή θέση και άποψη για τον ρόλο του ιμπεριαλισμού και των μονοπωλίων. Το σύνθημα «με το λαό ή με τα μονοπώλια» ακούγεται ξύλινο από ορισμένους αλλά δεν μπορώ να σκεφτώ κάτι άλλο που να περιγράφει με μεγαλύτερη ακρίβεια το δίλημμα το οποίο βάζει τις   πολιτικές και κοινωνικές δυνάμεις της χώρας το πρόβλημα της αξιοποίησης και πως των υδρογονανθράκων. Συνεπώς τα  Δημοτικά Συμβούλια του Ιονίου και το Περιφερειακό Συμβούλιο καλούνται να πάρουν θέση στο ζήτημα αυτό με την μεγάλη εικόνα μπροστά τους και όχι  από την σκοπιά  ενός κοντόφθαλμου και αναχρονιστικού τοπικισμού. Με άλλα λόγια καλούνται να λειτουργήσουν εξόχως πολιτικά και αυτό είναι ένα καλό παράδειγμα το οποίο διαψεύδει την άποψη που λέει ότι τα ζητήματα της αυτοδιοίκησης δεν έχουν χρώμα αλλά απαιτούν μόνο καλούς διαχειριστές.
Αν όσα προηγούμενα καταγράψαμε περιγράφουν, έστω  και αποσπασματικά, το υπό διαμόρφωση νέο περιβάλλον για την περιοχή είναι προφανές πως όλη η προεκλογική συζήτηση βρίσκεται σχεδόν εκτός θέματος(Είναι η γνωστή ρήση σύμφωνα με την οποία  αντί να κοιτάμε το φεγγάρι βλέπουμε το δάκτυλο που το δείχνει). Έτσι κύριο αν όχι μοναδικό θέμα (όταν δεν ασχολούμαστε με θέματα, όπως πόσο μάγκες είναι οι Κερκυραίοι) είναι τα σκουπίδια όπου και για αυτά η συζήτηση γίνεται με λάθος τρόπο. Γιατί φυσικά πρόκειται για  ένα σοβαρό  κοινωνικό και τελικά πολιτικό ζήτημα με μία τεχνοκρατική πλευρά -που μπορούν να την διαχειριστούν μόνο  αρμόδιοι επιστήμονες-η οποία έχει σκανδαλωδώς αγνοηθεί με αποτέλεσμα να λέει ο καθένας ότι θέλει. Ακούγονται απίστευτα και αντιφατικά πράγματα που έχουν προκαλέσει πρωτοφανή σύγχυση στην κοινή γνώμη.
 
   Για παράδειγμα η πρόταση που λέει τα σκουπίδια «να φύγουν να πάνε αλλού» - ένας μάλιστα υποψήφιος Δήμαρχος πρότεινε να πάνε στην Ισπανία- ακούγεται εξαιρετική. Αν μάλιστα τα έξοδα της μεταφοράς τα πληρώσει το κράτος, όπως προτείνουν ορισμένοι, ποιος θα είχε αντίρρηση  (είναι σαν να θέτεις το ερώτημα σε κάποιον, τι προτιμάει να είναι νέος και πλούσιος ή γέρος και φτωχός!). Η εύλογη απορία  που προκύπτει είναι αν αυτό το σενάριο δεν υλοποιηθεί για διάφορους λόγους (δεν θέλει η κεντρική εξουσία, δεν αποδίδουν οι κινητοποιήσεις, δεν θέλουν οι τοπικές κοινωνίες να επωμιστούν τα σκουπίδια άλλων κλπ) υπάρχει εναλλακτικό σχέδιο ή θα έχουμε  ξανά τα σκουπίδια να σαπίζουν στους δρόμους;  Σ΄αυτό το ζήτημα ελέγχεται η σοβαρότητα και η υπευθυνότητα όλων όσων διεκδικούν την ψήφο μας.
Ορισμένοι προκειμένου να ενισχύσουν την άποψη ότι τα σκουπίδια εύκολα μπορούν να βρουν αποδέκτη εκτός Κέρκυρας ανακαλύπτουν ότι «από τα σκουπίδια βγαίνουν χρήματα». Για να  προκύψουν χρήματα από  τα σκουπίδια, όπως και από κάθε υλικό προϊόν ή υπηρεσία, πρέπει να έχουν ανταλλακτική αξία πράγμα που με την σειρά του σημαίνει ότι  πρέπει να εφοδιαστούν με αξία χρήσης την οποία τους δίνει η εργασία και κατόπιν σαν εμπορεύματα  να αποσπάσουν κέρδος. Φυσικά  αυτό δεν είναι τίποτα νέο στην  λειτουργία του κεφαλαίου αλλά θεμελιώδης λειτουργία του την οποία περιέγραψαν πριν ακόμη από τον Μαρξ οι κλασικοί της καπιταλιστικής πολιτικής οικονομίας όπως ο Ά. Σμιθ και ο Ν. Ρικάρντο.
Σ΄αυτά τα πλαίσια φαίνεται ότι διαμορφώνεται μία τελείως νέα κατάσταση που δεν μπορεί να αντιμετωπιστεί ούτε με αναπομπή στο «ένδοξο παρελθόν», ούτε με το «βλέποντας και κάνοντας» του παρόντος. Και βέβαια δεν υπάρχουν λύσεις έτσι γενικά και αόριστα «για το καλό της Κέρκυρας μας». Ζούμε σε κοινωνία με συγκρουόμενα συμφέροντα και η όποια  Δημοτική Αρχή δεν είναι πάνω από αυτά πρέπει να διαλέξει «με ποιόν θα πάει και ποιόν θα αφήσει». Το ίδιο πρέπει να κάνουν και οι πολίτες της Κέρκυρας στις εκλογές που έρχονται.
 
Νίκος Μεταλληνός