Σάββατο 27.07.2024 ΚΕΡΚΥΡΑ

Ατομική συνείδηση και συνείδηση είδους

ΤΙ ΕΙΝΑΙ ΤΟ ΤΙ ΕΙΝΑΙ
14 Οκτωβρίου 2023 / 12:05
ΚΩΣΤΑΣ ΣΠΙΓΓΟΣ

Το παραπάνω συνεπάγεται και μια «ευθύνη είδους», πέρα από την ευθύνη μας του ατόμου, που παύει να αφορά την στενά δαρβινικά προσδιοριζόμενη επιβίωση, αλλά εισάγει τον άνθρωπο στον κόσμο αυτού που ευρύτερα ονομάζουμε ηθική

Ο άνθρωπος δεν κατανοεί τον εαυτό του μόνο ως άτομο, αλλά παράλληλα αυτοσυνειδητοποιείται και ως είδος ζωής. Η δεύτερη αυτή αυτοσυνειδητοποίηση είναι έμμεση και σε κάποιο βαθμό μάλιστα προαπαιτεί την υποχώρηση της ατομικής κατανόησης σε δεύτερο πλάνο. Ταυτόχρονα, η συνειδητοποίησή μας ως και εκπροσώπων μιας ανθρωπότητας που μας υπερβαίνει ως άτομα είναι αναγκαστικά διαπροσωπική, διαχρονική και παγκοσμιοποιητική, επεκτείνεται δηλαδή στα πρόσωπα, στο χρόνο και στο χώρο.

Το παραπάνω συνεπάγεται και μια «ευθύνη είδους», πέρα από την ευθύνη μας του ατόμου, που παύει να αφορά την στενά δαρβινικά προσδιοριζόμενη επιβίωση, αλλά εισάγει τον άνθρωπο στον κόσμο αυτού που ευρύτερα ονομάζουμε ηθική. Θα μπορούσε κανείς να πει ότι οι ίδιοι οι κοινωνικοί θεσμοί μπορούν όντως να θεωρηθούν ως εύθραυστα και ρευστά σπαράγματα μιας τέτοιας, αναδυόμενης συνείδησης είδους.

Εφόσον δεν υπάρχει οργανικό αντίστοιχο αυτής, δηλαδή κάποιος υποθετικός «εγκέφαλος είδους με συνείδηση» που ασκεί επιρροή πάνω στον υποτίθεται κατώτερο ατομικό μας εγκέφαλο, είναι από φυσική άποψη δυσχερές η συνείδηση είδους να έχει κάποια οργανική βάση. Η μόνο οριακή ουσία μιας τέτοιας, συνείδησης είδους, ουσιαστικά είναι σαν να αιωρείται στο διυποκειμενικό διάστημα και να διαρκεί όσο διαρκεί η ανταλλαγή συναισθημάτων και συμβολικών γνώσεων. Η πρώτη ανταλλαγή αφορά ανθρώπους που αλληλεπιδρούν μέσω της ενσυναίσθησης και της μίμησης μεταξύ τους ως θηλαστικά, ενώ η δεύτερη καθίσταται δυνατή μόνο εντός ενός διανοητικού πολιτισμικού πλαισίου. Η ανταλλαγή συναισθημάτων μπορεί να συμβαίνει και αυτόματα, ενώ η ανταλλαγή συμβολικών γνώσεων στηρίζεται στη διάνοια.

Αυτή η καινοφανής στη φιλοσοφία έννοια «ουσίας», που εμπεριέχεται σε μια διαδικασία και όχι σε σταθερές μορφές, παρέχει όμως και μια εικασία για το τι μπορεί να είναι και η ατομική συνείδηση. Κατ' αναλογία, μπορεί να είναι ένα εύθραυστο, ρευστό και οριακό σπάραγμα επικοινωνίας («συνομιλίας») μεταξύ των -κατώτερων αυτής- πάνω από μίας εσωτερικών υποκειμενικοτήτων μέσα μας. Όταν οι άνθρωποι συνομιλούμε μεταξύ μας, παράγουμε τη συνείδησή του είδους μας, όταν παρατηρούμε τις πλευρές μέσα μας να συνομιλούν μεταξύ τους, δημιουργούμε τη δική μας ατομική συνείδηση…

 

ΚΩΣΤΑΣ ΣΠΙΓΓΟΣ

Ο Κωνσταντίνος Χρ. Σπίγγος γεννήθηκε το 1971 στον Πειραιά και αποφοίτησε από το 3ο Λύκειο Χαϊδαρίου. Είναι νευρολόγος, απόφοιτος της Ιατρικής Σχολής του Παν/μίου Αθηνών και ειδικευθείς στο Ψυχιατρικό Νοσοκομείο Αττικής, στο Γενικό Νοσοκομείο Αθηνών «Γ. Γεννηματάς» και στο Ινστιτούτο Νευρολογίας του Λονδίνου το 1999, όπου του απονεμήθηκε το Δίπλωμα Κλινικής Νευρολογίας από το πανεπιστήμιο UCL. Είναι μέλος της Ελληνικής Νευρολογικής Εταιρίας και της Ελληνικής Εταιρίας Κεφαλαλγίας από το 2004. Στα πλαίσια της κλινικής του δραστηριότητας, ως ειδικός νευρολόγος, έχει διατελέσει επιστημονικός συνεργάτης του Γ. Ν. Α. «Γ. Γεννηματάς», του ιδιωτικού θεραπευτηρίου «Υγεία», καθώς και επιμελητής του Γενικού Νομαρχιακού Νοσοκομείου Κέρκυρας. Έχει δεκάδες διεθνείς και ελληνικές δημοσιεύσεις και συμμετοχές σε επιστημονικά συνέδρια. Από το 2003 ζει και εργάζεται ως ιδιώτης γιατρός στην Κέρκυρα. Εκ παραλλήλου, ασκεί δραστηριότητες επιστημονικού συγγραφέα με εξειδίκευση στη Νευρολογία και στην Ψυχιατρική, δραστηριότητες ενημέρωσης και επιμόρφωσης στον τομέα της Νευρολογίας και της Ψυχιατρικής και στον ευρύτερο τομέα των σχέσεων ιατρού - ασθενούς, δραστηριότητες επιστημονικού συμβούλου και εκπαιδευτή για λογαριασμό εταιριών του φαρμακευτικού τομέα, καθώς και πολυετή δραστηριότητα στον τομέα της μετάφρασης και επιμέλειας κειμένων και βιβλίων ιατρικού και ευρύτερου ιατρο-κοινωνικού ενδιαφέροντος. Έχει διατελέσει εκλεγμένο μέλος ΔΣ της Ελληνικής Εταιρίας Κεφαλαλγίας και του Ιατρικού Συλλόγου Κέρκυρας. Από το 2003 έως το 2009 υπήρξε επιστημονικός διευθυντής και τακτικός αρθρογράφος του περιοδικού εκλαϊκευμένης ιατρικής «Popular Medicine», μηνιαίου ένθετου της εφημερίδας «Καθημερινή». Σήμερα αρθρογραφεί στην εβδομαδιαία στήλη «Με κρότους και ψίθυρους» της κερκυραϊκής εφημερίδας «Καθημερινή Ενημέρωση» και είναι παραγωγός του ραδιοφωνικού ενθέτου «Επισυνάψεις» στον Κύμα FM 90,3. Έχει συγγράψει το βιβλίο εκλαϊκευμένης νευροεπιστήμης «Γνωστικός και ψυχικός εγκέφαλος» (2014), τη συλλογή έμμετρου και πεζού λόγου «Χρήζεις προστασίας» (2018), τη συλλογή φιλοσοφικού χαρακτήρα δοκιμίων «Επισυνάψεις» (2019) και την ποιητική συλλογή «Καλούπια αναπνοών» το 2021. Συμμετέχει στο καθημερινό κοινωνικό και πολιτικό γίγνεσθαι με συχνές διαλέξεις, παρουσιάσεις, εισηγήσεις, άρθρα γνώμης, δημόσιες παρεμβάσεις και πολιτική δράση.