Ερωτόκριτος και Αρετή

«Του κύκλου τα γυρίσματα

π’ άνεβοκατεβαίνου

και του τροχού π’ωρες ψηλά

κι’ωρες στα βάθη πηαίνου»

Στην Κέρκυρα τα ονόματα Ρωτόκριτος και Αρετή είναι συνηθισμένα.

Δεν είναι τυχαίο.

Το γνωστό ποίημα του Βιτσέντζο Κορνάρο «Ερωτόκριτος και Αρετούσα» πρώτα έγινε γνωστό στα Επτάνησα και μετά σε όλη την Ελλάδα.

Υποψιάζομαι δε ότι οι Κρητικοί μάλλον το έμαθαν τελευταίοι.

Ο λόγος είναι ότι τα χρόνια που ο Βιτσέντζο Κορνάρο έγραψε το ποίημα η Οθωμανική αυτοκρατορία εφορμούσε για την κατάληψη του Χάνδακα, ως πρωτεύουσα, και της Κρήτης συνολικά.

Οι Κρήτες (οι έχοντες την δυνατότητα) εγκατέλειπαν το νησί και κατέφευγαν σε κοντινές Βενετοκρατούμενες περιοχές.

Μαζί τους πήραν και το ποίημα.

Μη φαντασθεί κανείς ότι πήραν μαζί τους «αντίτυπα» διότι τότε δεν είχε ανακαλυφθεί ακόμα η τυπογραφία.

Το πιο πιθανό είναι να πήρε μαζί του κάποιος ή κάποιοι ένα χειρόγραφο.

Η Τυπογραφία δεν είχε ανακαλυφθεί ακόμη και το κάθε χειρόγραφο βιβλίο άξιζε μια περιουσία.

Εκείνα τα χρόνια, προ της τυπογραφίας, ένα βιβλίο το έγραφαν ειδικοί καλλιγράφοι κατά παραγγελία και δεν υπήρχε βεβαίως «αντίτυπο» . Ακόμα και η εικονογράφηση του γινόταν από μεγάλους καλλιτέχνες της εποχής.

Κάθε βιβλίο ήταν, εκτός του περιεχομένου του, και ένα μοναδικό έργο τέχνης.

Αργότερα που ανακαλύφθηκε η τυπογραφία, τυπώθηκε το ποίημα στην Βενετία και έγινε ευρέως γνωστό.

Η Κατάληψη του Χάνδακα (σημερινό Ηράκλειο) έγινε το 1648 και η πολιορκία κράτησε 21 χρόνια.

Πριν την κατάληψη του Χάνδακα από τους Οθωμανούς, αρκετοί Κρητικοί βρέθηκαν στο Τζάντε, άλλοι βρέθηκαν στην Κέρκυρα  και αρκετοί πήγαν στην Βενετία.

Στην Ζάκυνθο υπάρχει ακόμα ένα δρώμενο με τον Ερωτόκριτο και την Αρετούσα ως θεατρικό δρόμου που το λένε «Γκιόστρα»

Στην Κέρκυρα διασώθηκαν αρκετοί στίχοι από στόμα με στόμα και μάλιστα μελοποιημένοι από αγνώστους ως νανούρισμα.

Ο Αλέκος Χαρτοφύλακας μαέστρος της χορωδίας του Βαλανειού (με μακρινή καταγωγή από τους τότε Κρητικούς πρόσφυγες) άκουσε τον Ερωτόκριτο από μια γερόντισσα και πρόλαβε να γράψει την βασική μελωδία  στην κουζίνα της Γερόντισσας πάνω σε ένα λογαριασμό της ΔΕΗ.

Η Γερόντισσα γκρίνιαζε μάλιστα ότι θα της κόψουν το ρεύμα.

Τελικά ο Ερωτόκριτος και η Αρετούσα ξανατραγουδήθηκε από την χορωδία και μάλιστα έγινε και μια εκδήλωση στο βιβλιοπωλείο «Πλους».

Πέρασε καιρός, το θέμα σχεδόν ξεχάστηκε και ένα πρωί μου χτυπάει το τηλέφωνο.

-«Παρακαλώ!»

-«Γεια είμαι ο Μανώλης Ρασούλης.»

Νόμιζα ότι μου έκανε πλάκα ως συνήθως ένα φίλος από τσου Χωροπισκόπους.

-«Σπύρο έχω δουλειά δεν είναι ώρα για πλάκα.» του λέω και κλείνω το τηλέφωνο.

Σε λίγο με ξαναπαίρνει και με τα πολλά πείθομαι ότι μιλάω με τον Μανώλη Ρασούλη.

Μου εξηγεί ότι είναι Κρητικός και θέλει να έρθει να μας γνωρίσει και να μάθει τα περί του Ερωτόκριτου και Αρετούσας.

Έτσι λοιπό φιλοξενήσαμε έναν από τους κορυφαίους της  σύγχρονης Ελληνικής μουσικής  και μάλιστα εκείνο το βράδυ τραγουδήσαμε και μαζί.

Ο Αλέκος, στον κόσμο του ως συνήθως, δεν είχε καταλάβει περί ποίου επρόκειτο και μόλις τον άκουσε να συμμετέχει στην χορωδία του λέει:

«Εσύ είσαι τονισμένος, το ξέρεις; Αν θέλεις μπορείς να έρχεσαι και στην χορωδία μας.»

Αργά την νύχτα τον αποχαιρετήσαμε και φεύγοντας ο Αλέκος τον ρωτάει: «Πως είπαμε ότι σε λένε;»

Τον επόμενο χειμώνα πέθανε στην Θεσσαλονίκη ο Μανώλης Ρασούλης.

Πως τα φέρνει η ζωή!

Δύο Κρητικοί μουσικοί στην Κέρκυρα, μετά από αιώνες, συναντώνται για ένα ποίημα που όταν γράφτηκε το ήξερε μονάχα ο ποιητής,  ο οποίος δεν ξέρουμε ούτε καν ποιος ακριβώς ήταν.

ΣΤΑΜΑΤΗΣ ΚΥΡΙΑΚΗΣ

ΦΩΤΟ@ΣΤΑΜΑΤΗΣ ΚΥΡΙΑΚΗΣ