Τα σφυριά της όπερας «Il Trovatore»

Ο   Κώστας γκρινιάζει σε κάθε ευκαιρία.

Τώρα τάχει βάλει με έναν νεαρό μουσικό του δρόμου.

-«Τώρα, στο Θεό σου, είναι όργανο αυτό;»

Ο νεαρός συμμετέχει σε μια αυτοσχέδια μπάντα στον πεζόδρομο στην Πόρτα Ρεάλε.

Κάθεται πάνω σε ένα χειροποίητο κιβώτιο και το χτυπάει ρυθμικά.

Ο Κώστας έχει επίσης την πεποίθηση ότι για να τραγουδήσει κάποιος πρέπει να έχει καλή φωνή, ως εκ τούτου, ο ίδιος έχει αποκλείσει τον εαυτό του από τους άδοντες και ψάλλοντες. 

Θυμάμαι παλιά, όταν ήμουν παιδί, στον Πειραιά υπήρχε ένα μηχανουργείο με χυτήριο που έφτιαχνε καμπάνες.

Όταν ο μάστορας ανέβαζε την καμπάνα στον τόρνο έφερνε έναν τυφλό που ήταν ειδικός στο κούρδισμα.

Ο μάστορας έπαιρνε ένα πάσο την καμπάνα και μετά την χτύπαγε.

Ο τυφλός του έκανε νόημα να συνεχίσει.

Όταν έβρισκαν τον ακριβέστατο, κατά την εκτίμηση του τυφλού ήχο, σταματούσαν.

Αυτή η ιεροτελεστία μου έκανε μεγάλη εντύπωση.

Πολύ αργότερα έμαθα ότι οι καμπάνες είναι μουσικά όργανα ακριβώς τονισμένα και μάλιστα παραμένουν τονισμένα στο διάβα των αιώνων.

Κάποτε, βέβαια, θα σκουριάσουν αρκετά και θα ξεκουρδιστούν αλλά μακάρι να προλαβαίναμε να ακούσουμε τις καμπάνες να ξεκουρδίζονται.

Το ίδιο συμβαίνει και με τα βουδιστικά κύμβαλα η τα σήμαντρα των μοναστηριών.

Νομίζεις ότι είναι ένα κομμάτι μέταλλο ή ξύλο που το χτυπάς και παράγει κάποιο τυχαίο ήχο.

Αυτό συμβαίνει μόνο με τους (ξεγάνωτους) τενεκέδες.

Αν χτυπήσεις μια λάτα και ο ήχος της είναι ορισμένος τότε αυτή η λάτα γίνεται μουσικό όργανο.

Αν κοπανάς ένα πανάκριβο πιάνο στο γάμο του καραγκιόζη κάνεις απλώς φασαρία.

Το ίδιο συμβαίνει αν χτυπήσεις τις καμπάνες της εκκλησιάς όπως νάναι.

Τις Κυριακές ξυπνάω κατά τις οχτώ και περιμένω στο κρεβάτι μέχρι να χτυπήσουν οι καμπάνες τ’ Άγιαρσένιου.

Μιλάμε για ένα απλό μεν αλλά ωραιότατο και πλήρες μουσικό κομμάτι με δύο καμπάνες.

Εάν αυτές οι δύο  καμπάνες  στα χέρια ενός κωδωνοκρούστη παράγουν αυτή την αρμονία μπορεί να φανταστεί κανείς τι μουσικές βγάζουν οι καμπάνες της Παναγίας των Παρισίων.

Μιλάμε ότι ο Κουασιμόδος θα έπρεπε να ήταν δεξιοτέχνης μεγάλος.

Το ίδιο συμβαίνει και με τις φωνές όλων των ανθρώπων.

Όλες οι φωνές (μα όλες) είναι ωραίες, αρκεί να είναι τονισμένες, αλλιώς είναι γκάρισμα  (τρόπος του λέγειν, βέβαια, διότι υπάρχουν και πολύ καλά τονισμένα γκαρίσματα γαϊδάρων).

Στο Coro dei zingari της όπερας «Il Trovatore» τα μουσικά όργανα που συνοδεύουν την χορωδία (που υποδύεται τους τσιγγάνους) είναι δύο μεγάλα σφυριά και ένα αμόνι.

Τα σφυριά, στο συγκεκριμένο αμόνι, παράγουν ένα φυσικό Λά φυσικό και ένα Λά μια οχτάβα επάνω που χτυπάνε εναλλάξ ένα τέταρτο με μια παύση τετάρτου. Όπως σφυρηλατούσαν το μέταλλο οι παλαιοί σιδηρουργοί. 

Αυτό δεν είναι περίπου. Είναι απόλυτο. Έτσι είναι στην παρτιτούρα.

Δεν γίνεται να κοπανάς ότι νάναι. Δεν υποφέρεται.

Πρέπει να βρεις δύο σφυριά στο εμπόριο που να είναι κοντά σε αυτές τις νότες, και να τα τροχίζεις μέχρι να βγάλουν ακριβώς αυτές τις δύο νότες.

Μιλάμε, δουλειά για βουρλισμένους.

Να φανταστεί κανείς ότι σε ολόκληρη την Ιταλία υπάρχει ένα τέτοιο αμόνι με δύο σφυριά στη  σκάλα του Μιλάνου που τα δανείζεται όποιος ανεβάζει Τροβατόρε.

Θα μου πείτε «ποιόν ενδιαφέρουν αυτές οι λεπτομέρειες;»

Όμως σε αυτό το σημείο βρίσκεται η μεγάλη μαγεία.

Το ηλιοβασίλεμα είναι η αίσθηση και η μαγεία της στιγμής.

Όσες φωτογραφίες και να το βγάλεις θα καταλήξουν στον κάδο ανακύκλωσης του υπολογιστή σου.

Τα έργα της όπερας που ζουν στο διάβα των αιώνων είναι φαινομενικά μικρές αφελείς ιστορίες με πολύ όμορφες μεν μουσικές που θα μπορούσε όμως να τις σβήσει ο χρόνος.

Γραφτήκαν στις μεγάλες καμπές, ζουν στο συλλογικό υποσυνείδητο και στην συλλογική ανάμνηση αυτών των στιγμών. Ήταν δημιουργήματα ανθρώπων τους οποίους γέννησαν οι μεγάλες καμπές.

Λένε πολύ περισσότερα από αυτά που καταλαβαίνει κανείς στο πρώτο άκουσμα.

Έκαναν το αδιανόητο για την εποχή τους.

Τότε που ακόμα όλοι πίστευαν ότι οι «ευγενείς» δεν ήταν απλώς πολύ πλούσιοι αλλά ήταν  διαφορετικό βιολογικό είδος από τον λαό, ανέβασαν στο προσκήνιο τους ανώνυμους πληβείους και τους έδωσαν όνομα.

Την Βιολέτα, την πόρνη με τις ηθικές αξίες, τους δούλους του Ναβουχοδονόσωρ και τους Τσιγγάνους του Τροβατόρε.

Έδωσαν υπόσταση στους έσχατους.

Δημιούργησαν ένα Χόλυγουντ μιας άλλης εποχής που συγκρουόταν με την αριστοκρατία και που δεν ξεπεράστηκε ποτέ.

Στο Σαν Τζιάκομο, στην Κέρκυρα , που λίγα χρόνια πριν ήταν ακόμα η στοά των ευγενών, ανέβηκε για πρώτη φορά ο Κουρέας της Σεβίλλης κουρελιάζοντας την αριστοκρατία και τραγουδώντας «Largo al factotum della citta»  «Κάντε στην άκρη να περάσει ο πολυμήχανος της πόλης»

Αργότερα, αν είμαστε τυχεροί (που δεν το νομίζω με την ατυχία που μας δέρνει) μπορεί να ακούσουμε τα επόμενα σφυριά του Τροβατόρε.

Χρειάζεται υπομονή και να αφουγκραζόμαστε.   

Ότι επηρέασε στον ύψιστο βαθμό το ανθρώπινο γένος είχε μέσα του κάτι σχεδόν αόρατο και μεγαλειώδες.

ΦΩΤΟ@marsicalive.it