Η Κέρκυρα και η Νέα Πολιτική Διοίκηση του Ρήγα

Αναρωτιέται κανείς γιατί δεν συζητείται τόσο η απελευθέρωση των Επτανήσων από τους Γάλλους Δημοκρατικούς (1797-1798); Αυτή η πτυχή της ιστορίας ενώ κατοικοεδρεύει στους λαϊκούς θρύλους δεν τιμάται από κανέναν. Ούτε τους ντόπιους ούτε καν τους Γάλλους! Αντιθέτως η ανακατάκτηση τους από Οθωμανούς και Ρώσους του Ουσακώφ αλλά κυρίως η αγγλική «προστασία» χαίρουν ιδιαιτέρας μνείας. Οι εκδηλώσεις μάλιστα, όπως οι επικείμενες «Ημέρες της (βρετανικής) μοναρχίας» στους χώρους της αρχαίας Κέρκυρας των κλασικών χρόνων, προκαλούν για τις μετα-αποικιακές εμμονές των άλλοτε «προστατών» και των συνοδοιπόρων τους.

Κι όμως τόσο η Δημοκρατία όσο και η αναζωογόνηση του εθνικού θέματος στην Κέρκυρα και τα Επτάνησα αποδίδονται κατ' αρχήν στην ολιγόμηνη παρουσία εδώ των Γάλλων Δημοκρατικών, που συνάντησε την σφοδρή αντίδραση της ηγεσίας της Εκκλησίας και των αριστοκρατών. Άλλωστε η γαλλική επανάσταση εναντίον αυτής της «ιεράς συμμαχίας» νίκησε, απελευθερώνοντας την ιστορία. Αυτός μάλλον είναι ο κύριος και βασικός λόγος της επιβαλόμενης λήθης εφόσον οι αναφορές εξακολουθούν να θεωρούνται ξεσηκωτικές και ρηξικέλευθες.

Καθόλου τυχαία δεν θεωρείται η απόπειρα καθόδου του Ρήγα στα Επτάνησα την ίδια χρονική στιγμή, με το μαρτυρικό του τέλος στο Βελιγράδι (1798). Εμπνεόταν από τον ευρωπαϊκό Διαφωτισμό και τη γαλλική επανάσταση. Τα πολιτικά του κείμενα είχαν ως πηγή έμπνευσης το γαλλικό Σύνταγμα του 1793. Η πρώτη ελληνική εφημερίδα ήταν προϊόν επιστήθιων φίλων και συνεργατών του. (Σ.σ. Ταχυδρόμος της Βιέννης, από τον Ζακυνθινό τυπογράφο και εκδότη Γεώργιο Βενδότη το 1784). Αργότερα (1804) ο συνεργάτης του Χρ. Περραιβός αποπειράθηκε ανεπιτυχώς να εκδώσει εδώ εφημερίδα ενώ μαζί με τον ιερέα και δάσκαλο Ανδρέα Ιδρωμένο, καλούσαν τους Έλληνες να ενισχύσουν τη διδασκαλία της ελληνικής γλώσσας μέσω δημόσιας εκπαίδευσης στην Κέρκυρα.

Η κληρονομιά αυτή υποτιμάται. Συχνά ερμηνεύεται με βάση τις απαιτήσεις της τρέχουσας συγκυρίας, τροφοδοτώντας αφυδατωμένες γιορτές.

Κι ας εξαιρούσαν οι Εγγλέζοι την Κέρκυρα από τα υπόλοιπα Επτάνησα στην ένωσή τους με την Ελλάδα. Το γεγονός ως διαρροή διπλωματικών κύκλων έγινε η αφορμή ρεπορτάζ του Καρλ Μαρξ από το Λονδίνο, που βρίσκεται στην συλλογή του Παναγιώτη Κονδύλη: το ανατολικό ζήτημα, με τον τίτλο: το πρόβλημα των Ιονίων νήσων. Εκεί όπου αποκαλύπτεται η αποικιοκρατική «προστασία» των Εγγλέζων στα νησιά.

Η Κέρκυρα και τα Ιόνια νησιά είναι το εργαστήριο της ιστορίας για την αρχετυπική σχέση του εθνικού θέματος με το κοινωνικό ζήτημα. Και μάλιστα με την συμμετοχή της παρουσίας και της επιρροής όλων των μεγάλων δυνάμεων της εποχής, αποδίδοντας εντέλει την ταυτότητα εδώ ενός ξεχωριστού σταυροδρομιού, τουλάχιστον για την Ευρώπη.