Σάββατο 27.04.2024 ΚΕΡΚΥΡΑ

Γνώση, μάθηση, ευφυία και νοημοσύνη

ΚΩΣΤΑΣ ΣΠΙΓΓΟΣ
21 Οκτωβρίου 2023 / 14:17
ΚΩΣΤΑΣ ΣΠΙΓΓΟΣ

Σαφή παραδείγματα γνώσης που υπάρχει σε φυσική – βιολογική βάση είναι η αποτύπωση των συνθηκών που καθορίζουν την εμφάνιση και διαιώνιση της ζωής στον πλανήτη μας στην εκάστοτε γονιδιακή δεξαμενή του είδους μας, όπως και στον κάθε ατομικό εγκέφαλο

Το ζήτημα της διάκρισης μεταξύ γνώσης, μάθησης, ευφυίας και νοημοσύνης δεν είναι απλώς φιλολογικό. Κάποιες λέξεις πρέπει να χρησιμοποιηθούν ώστε να εκφράσουν διαφορετικές έννοιες.

Οι παραδοσιακές απαντήσεις στο τι είναι η γνώση συχνά περιστρέφονται γύρω από την έννοια της «επαρκώς αιτιολογημένης πεποίθησης». Πέρα από τους ανθρωποκεντρικούς ορισμούς της όμως, η γνώση μπορεί να οριστεί ατη φυσική της βάση, ως αναλογία της δομής ενός υλικού φορέα (γνώσης), που βρίσκεται εντός του κόσμου, με τον υπόλοιπο κόσμο (αντικείμενο γνώσης). Από όσο είμαι σε θέση να γνωρίζω, ο φυσικαλιστικός αυτός ορισμός αποτελεί δική μου εικασία, την οποία και θα αναπτύξω περαιτέρω στις εδώ δημοσιεύσεις μου.

Σαφή παραδείγματα γνώσης που υπάρχει σε φυσική – βιολογική βάση είναι η αποτύπωση των συνθηκών που καθορίζουν την εμφάνιση και διαιώνιση της ζωής στον πλανήτη μας στην εκάστοτε γονιδιακή δεξαμενή του είδους μας (με τις κυμαινόμενες ποσοστιαίες αναλογίες των γονιδίων κάθε γενιάς), όπως και στον κάθε ατομικό εγκέφαλο (με τις διαφορετικές συνδέσεις των νευρώνων του). Με βάση τώρα αυτό τον ορισμό, η λειτουργία αύξησης της πιστότητας της γνώσης σε έκταση ή/και σε βάθος, είναι η μάθηση και η ταχύτητα αυτής της αύξησης (σταθερή ή επιταχυνόμενη ως «μάθηση για τη μάθηση»), είναι η ευφυία.

Θα πρέπει όμως απαραίτητα να σταθούμε στο ότι η βιολογική μάθηση χαρακτηρίζεται από έναν αυτοφυή κανόνα ευθυγράμμισης του υποκειμένου και του αντικειμένου, του φορέα και του περιεχομένου της γνώσης, του φυσικού μέρους του κόσμου με ρόλο «χάρτη» και του φυσικού μέρους του κόσμου που συνιστά «περιοχή». Έναν κανόνα, εσωτερικευμένο σε κάθε ακροελάχιστη μονάδα της μάθησης και όχι επιβαλλόμενο εκ των άνω, ως εξωγενής σκοπός. Υπό τους ορισμούς αυτούς, η ύπαρξη όντως ενός τέτοιου κανόνα διαφοροποιεί την κορυφή της πυραμίδας, προς αυτό που θα ονομάζαμε ειδικότερα «αυτοκαταλυόμενη μάθηση», που αλλιώς ας τη λέμε νοημοσύνη…

Τέλος, η βιολογική νοημοσύνη, βιοχημική των γονιδίων και συμβολική των εγκεφάλων, έχει την επιπρόσθετη κορωνίδα, με βάση όσα γνωρίζουμε, ότι είναι και αυτοφυής. Η κρισιμότητα ή όχι αυτού του τελευταίου παραμένει ουσιαστικά και το θεμελιώδες στοιχείο αντιπαράθεσης μεταξύ όσων υποστηρίζουν και όσων διαφωνούν με το ότι η τεχνητή νοημοσύνη -εξαρχής σχεδιασμένη και σήμερα μηχανική- μπορεί να καταστεί ισότιμη ή και πολύ ανώτερη της βιολογικής (για κάποια αντικείμενα, όπως π.χ. η νίκη στο σκάκι, αυτό συμβαίνει ήδη και προ πολλού).

ΦΩΤΟ ΑΡΧΕΙΟΥ

ΚΩΣΤΑΣ ΣΠΙΓΓΟΣ

Ο Κωνσταντίνος Χρ. Σπίγγος γεννήθηκε το 1971 στον Πειραιά και αποφοίτησε από το 3ο Λύκειο Χαϊδαρίου. Είναι νευρολόγος, απόφοιτος της Ιατρικής Σχολής του Παν/μίου Αθηνών και ειδικευθείς στο Ψυχιατρικό Νοσοκομείο Αττικής, στο Γενικό Νοσοκομείο Αθηνών «Γ. Γεννηματάς» και στο Ινστιτούτο Νευρολογίας του Λονδίνου το 1999, όπου του απονεμήθηκε το Δίπλωμα Κλινικής Νευρολογίας από το πανεπιστήμιο UCL. Είναι μέλος της Ελληνικής Νευρολογικής Εταιρίας και της Ελληνικής Εταιρίας Κεφαλαλγίας από το 2004. Στα πλαίσια της κλινικής του δραστηριότητας, ως ειδικός νευρολόγος, έχει διατελέσει επιστημονικός συνεργάτης του Γ. Ν. Α. «Γ. Γεννηματάς», του ιδιωτικού θεραπευτηρίου «Υγεία», καθώς και επιμελητής του Γενικού Νομαρχιακού Νοσοκομείου Κέρκυρας. Έχει δεκάδες διεθνείς και ελληνικές δημοσιεύσεις και συμμετοχές σε επιστημονικά συνέδρια. Από το 2003 ζει και εργάζεται ως ιδιώτης γιατρός στην Κέρκυρα. Εκ παραλλήλου, ασκεί δραστηριότητες επιστημονικού συγγραφέα με εξειδίκευση στη Νευρολογία και στην Ψυχιατρική, δραστηριότητες ενημέρωσης και επιμόρφωσης στον τομέα της Νευρολογίας και της Ψυχιατρικής και στον ευρύτερο τομέα των σχέσεων ιατρού - ασθενούς, δραστηριότητες επιστημονικού συμβούλου και εκπαιδευτή για λογαριασμό εταιριών του φαρμακευτικού τομέα, καθώς και πολυετή δραστηριότητα στον τομέα της μετάφρασης και επιμέλειας κειμένων και βιβλίων ιατρικού και ευρύτερου ιατρο-κοινωνικού ενδιαφέροντος. Έχει διατελέσει εκλεγμένο μέλος ΔΣ της Ελληνικής Εταιρίας Κεφαλαλγίας και του Ιατρικού Συλλόγου Κέρκυρας. Από το 2003 έως το 2009 υπήρξε επιστημονικός διευθυντής και τακτικός αρθρογράφος του περιοδικού εκλαϊκευμένης ιατρικής «Popular Medicine», μηνιαίου ένθετου της εφημερίδας «Καθημερινή». Σήμερα αρθρογραφεί στην εβδομαδιαία στήλη «Με κρότους και ψίθυρους» της κερκυραϊκής εφημερίδας «Καθημερινή Ενημέρωση» και είναι παραγωγός του ραδιοφωνικού ενθέτου «Επισυνάψεις» στον Κύμα FM 90,3. Έχει συγγράψει το βιβλίο εκλαϊκευμένης νευροεπιστήμης «Γνωστικός και ψυχικός εγκέφαλος» (2014), τη συλλογή έμμετρου και πεζού λόγου «Χρήζεις προστασίας» (2018), τη συλλογή φιλοσοφικού χαρακτήρα δοκιμίων «Επισυνάψεις» (2019) και την ποιητική συλλογή «Καλούπια αναπνοών» το 2021. Συμμετέχει στο καθημερινό κοινωνικό και πολιτικό γίγνεσθαι με συχνές διαλέξεις, παρουσιάσεις, εισηγήσεις, άρθρα γνώμης, δημόσιες παρεμβάσεις και πολιτική δράση.