Η Ιστορία μιας λέξης
Σταμάτης Κυριάκης
13 Μαΐου 2023
/ 11:42
Γράφει ο Σταμάτης Κυριάκης
Πριν από χρόνια άνοιξα το πρώτο μου έγγραφο word σε έναν υπολογιστή της ύστερης νεολιθικής εποχής που ήθελες μισό δωμάτιο μόνο για την οθόνη.
Μη έχοντας τι να γράψω άρχισα να γράφω τυχαίες λέξεις που μου ερχόταν στο μυαλό.
Με μπέρδευαν τα πλήκτρα.
Κάποιος διεστραμμένος νους τα είχε ανακατέψει.
Κάθε λέξη χρειαζόμουν πολύ ώρα για να την γράψω.
Χρειάστηκαν χρόνια για να συνηθίσω.
Σήμερα γράφω και δεμένος πισθάγκωνα.
Κατέληξα να γράφω λέξεις από το Κερκυραϊκό λεξιλόγιο και ύστερα από πέντε χρόνια συνεχούς και επίμονης εργασίας έφτιαξα ένα Κερκυραϊκό λεξικό καθώς και ένα πόνημα με τίτλο «Η Γλώσσα των Κερκυραίων».
Υπήρχαν λέξεις που τις ξεπέταγα σχετικά γρήγορα.
Υπήρχαν και άλλες που με παίδεψαν.
Έκανα και πολλά λάθη.
Η λέξη που με παίδεψε περισσότερο ήταν η λέξη «Λαζαρέτο»
Τα Λαζαρέτο είναι ένα μικρό νησάκι βορειοανατολικά της πόλης σε απόσταση δύο μίλια από το λιμάνι.
Τα βιβλία της ιστορίας της Κέρκυρας μας διαβεβαιώνουν ότι το νησάκι αυτό την εποχή των Ενετών ήταν λοιμοκαθαρτήριο και προέρχεται από ένα νησάκι της Βενετίας επάνω στο οποίο υπήρχε ένα μοναστήρι που λεγόταν « Monastero Santa Maria di Nazareth».
Έτσι , σύμφωνα με τα βιβλία της Ιστορίας, κατά παράφραση της λέξης «Nazareth» έγινε «Lazaretto».
Αργότερα με τον σχηματισμός της Ιταλικής γλώσσας έμεινε η λέξη «Lazaretto» να είναι συνώνυμη της λέξης «λοιμοκαθαρτήριο».
Τέτοια «Λαζαρέτα» υπάρχουν σχεδόν σε όλη την Μεσόγειο .
Στην Ζάκυνθο , στην Μάλτα, στην Ιθάκη , στην Αγκόνα, στο Ντουμπρόβνικ … παντού.
Στην Κέρκυρα , μετά τον δεύτερο παγκόσμιο πόλεμο, επιλέχθηκε για την εξόντωση των ηττημένων στρατιωτών του Δημοκρατικού Στρατού.
Προφανώς οι νικητές, ακραιφνείς εθνικιστές , τους θεωρούσαν ως μολυσμένους με κάποια λοιμώδη νόσο και , ως εκ τούτου, θα έπρεπε να εκτελεστούν και να ταφούν σε έναν τέτοιο χώρο ώστε να προστατευτεί το υγιές κοινωνικό σώμα από την «νόσον του αναρχοκομμουνισμού, του εαμοβουλγαρισμού και ληστοκομμουνιστοσυμμοριτισμού».
Φαινόταν ότι δεν θα με καθυστερούσε η εν λόγω λέξη.
Όλα φαινόταν να εξηγούνται επαρκώς.
Κάτι όμως δεν μου άρεσε.
Η τελική , ίσως , εξήγηση δόθηκε σε ένα μπαρ στην Ραβέννα.
Η Ραβέννα είναι μια πόλη της Βόρειας Ιταλίας που έχει γίνει γνωστή παγκοσμίως για τα εξαιρετικής ποιότητας πλακάκια μπάνιου και κουζίνας.
Η παράδοση της πόλης είναι συνδεδεμένη με την κατασκευή ψηφιδωτών.
Οι σπουδαιότεροι τεχνίτες ψηφιδωτών μαθήτευσαν σε αυτή την μικρή πόλη.
Ένα βράδυ , ενός χειμώνα, βρέθηκα στο «Hotel Mosaico» της Ραβέννα αποκλεισμένος από την κακοκαιρία .
Κατέβηκα στο μπαρ για ένα ποτό πριν πέσω για ύπνο.
Γυρόφερνε στο μυαλό μου η λέξη «Λαζαρέτο» και πήρα την απόφαση να το ψάξω ξανά .
Ζήτησα από τον μπάρμαν το οράριο των τρένων για Βενετία.
Με κοίταξε με απορία.
-«Τι θα πάς να κάνεις στην Βενετία με αυτή την κακοκαιρία;»
-«Κάτι θέλω να ψάξω στο Ιστορικό αρχείο»
-«Πες μου εμένα. Η Βενετία είναι πλημμυρισμένη.»
Άνοιξε τον υπολογιστή και έψαξε στο Ιστορικό αρχείο.
Ήταν σχεδόν τα πάντα ψηφιοποιημένα.
Σε λίγα λεπτά μου είχε εκτυπώσει καμιά δεκαριά σελίδες εγγράφων.
Πήγα επάνω και τα άπλωσα στο κρεβάτι.
Λοιπόν. Έχουμε και λέμε.
Μέχρι το 1100 μχ. Πράγματι σε ένα μικρό νησάκι της Βενετίας υπήρχε ένα μοναστήρι που λεγόταν Σάντα Μαρία ντι Ναζαρέθ.
Τότε κάποιος «Κόντε Λαζάρο» που είχε χάσει δικούς του ανθρώπους από βαρεία και ανίατη αρρώστια, χρηματοδοτεί το μοναστήρι ώστε να μετατραπεί σε νοσοκομείο λοιμωδών νόσων.
Πενήντα χρόνια αργότερα , το 1150 μχ , στην επέτειο της ίδρυσης του ιδρύματος το μετονομάζουν σε «Monastero di San Lazzaro» για δύο λόγους . Τόσο εξαιτίας του ότι ο Άγιος Λάζαρος είναι προστάτης των λεπρών όσο και στην μνήμη του «Conte Lazzaro» που το χρηματοδότησε.
Θα αναρωτηθεί κανείς τι νόημα έχουν όλα αυτά.
Η κάθε λέξη ακόμα και της πιο άγνωστης γλώσσας του κόσμου αντικατοπτρίζει με ένα τρόπο την ψυχή αυτών που την χρησιμοποιούν.
Η λησμονιά και η απώλεια της κάθε λέξης οποιασδήποτε γλώσσας , ακόμα της πιο ασήμαντης φαινομενικά διαλέκτου, είναι μια απώλεια ενός κομματιού της ψυχής της ανθρωπότητας.
Κάτι τέτοια σκεφτόμουν την προηγούμενη Κυριακή το μεσημέρι καθώς έπινα το τσιπουράκι μου στην Αγία Αικατερίνη αγναντεύοντας το Λαζαρέτο.
Στο διπλανό τραπέζι καθόταν μία ευτραφής παρέα που έτρωγαν ασταμάτητα χωρίς καν να κοιτάζονται.
Μοιάζουν σαν να μην ξέρουν καν ποιος είναι ο συνδαιτυμόνας τους ούτε να τους ενδιαφέρει.
Σίγουρα δεν έχουν κάνει το κόπο ούτε να ρίξουν μια αφηρημένη ματιά στο νησάκι η στην θέα της περιοχής.
Αν τους ρωτήσεις μπορεί να μην ξέρουν ούτε τι τρώνε.
Σταμάτης Κυριάκης
Κέρκυρα 20 Μαρτίου 2023
Μη έχοντας τι να γράψω άρχισα να γράφω τυχαίες λέξεις που μου ερχόταν στο μυαλό.
Με μπέρδευαν τα πλήκτρα.
Κάποιος διεστραμμένος νους τα είχε ανακατέψει.
Κάθε λέξη χρειαζόμουν πολύ ώρα για να την γράψω.
Χρειάστηκαν χρόνια για να συνηθίσω.
Σήμερα γράφω και δεμένος πισθάγκωνα.
Κατέληξα να γράφω λέξεις από το Κερκυραϊκό λεξιλόγιο και ύστερα από πέντε χρόνια συνεχούς και επίμονης εργασίας έφτιαξα ένα Κερκυραϊκό λεξικό καθώς και ένα πόνημα με τίτλο «Η Γλώσσα των Κερκυραίων».
Υπήρχαν λέξεις που τις ξεπέταγα σχετικά γρήγορα.
Υπήρχαν και άλλες που με παίδεψαν.
Έκανα και πολλά λάθη.
Η λέξη που με παίδεψε περισσότερο ήταν η λέξη «Λαζαρέτο»
Τα Λαζαρέτο είναι ένα μικρό νησάκι βορειοανατολικά της πόλης σε απόσταση δύο μίλια από το λιμάνι.
Τα βιβλία της ιστορίας της Κέρκυρας μας διαβεβαιώνουν ότι το νησάκι αυτό την εποχή των Ενετών ήταν λοιμοκαθαρτήριο και προέρχεται από ένα νησάκι της Βενετίας επάνω στο οποίο υπήρχε ένα μοναστήρι που λεγόταν « Monastero Santa Maria di Nazareth».
Έτσι , σύμφωνα με τα βιβλία της Ιστορίας, κατά παράφραση της λέξης «Nazareth» έγινε «Lazaretto».
Αργότερα με τον σχηματισμός της Ιταλικής γλώσσας έμεινε η λέξη «Lazaretto» να είναι συνώνυμη της λέξης «λοιμοκαθαρτήριο».
Τέτοια «Λαζαρέτα» υπάρχουν σχεδόν σε όλη την Μεσόγειο .
Στην Ζάκυνθο , στην Μάλτα, στην Ιθάκη , στην Αγκόνα, στο Ντουμπρόβνικ … παντού.
Στην Κέρκυρα , μετά τον δεύτερο παγκόσμιο πόλεμο, επιλέχθηκε για την εξόντωση των ηττημένων στρατιωτών του Δημοκρατικού Στρατού.
Προφανώς οι νικητές, ακραιφνείς εθνικιστές , τους θεωρούσαν ως μολυσμένους με κάποια λοιμώδη νόσο και , ως εκ τούτου, θα έπρεπε να εκτελεστούν και να ταφούν σε έναν τέτοιο χώρο ώστε να προστατευτεί το υγιές κοινωνικό σώμα από την «νόσον του αναρχοκομμουνισμού, του εαμοβουλγαρισμού και ληστοκομμουνιστοσυμμοριτισμού».
Φαινόταν ότι δεν θα με καθυστερούσε η εν λόγω λέξη.
Όλα φαινόταν να εξηγούνται επαρκώς.
Κάτι όμως δεν μου άρεσε.
Η τελική , ίσως , εξήγηση δόθηκε σε ένα μπαρ στην Ραβέννα.
Η Ραβέννα είναι μια πόλη της Βόρειας Ιταλίας που έχει γίνει γνωστή παγκοσμίως για τα εξαιρετικής ποιότητας πλακάκια μπάνιου και κουζίνας.
Η παράδοση της πόλης είναι συνδεδεμένη με την κατασκευή ψηφιδωτών.
Οι σπουδαιότεροι τεχνίτες ψηφιδωτών μαθήτευσαν σε αυτή την μικρή πόλη.
Ένα βράδυ , ενός χειμώνα, βρέθηκα στο «Hotel Mosaico» της Ραβέννα αποκλεισμένος από την κακοκαιρία .
Κατέβηκα στο μπαρ για ένα ποτό πριν πέσω για ύπνο.
Γυρόφερνε στο μυαλό μου η λέξη «Λαζαρέτο» και πήρα την απόφαση να το ψάξω ξανά .
Ζήτησα από τον μπάρμαν το οράριο των τρένων για Βενετία.
Με κοίταξε με απορία.
-«Τι θα πάς να κάνεις στην Βενετία με αυτή την κακοκαιρία;»
-«Κάτι θέλω να ψάξω στο Ιστορικό αρχείο»
-«Πες μου εμένα. Η Βενετία είναι πλημμυρισμένη.»
Άνοιξε τον υπολογιστή και έψαξε στο Ιστορικό αρχείο.
Ήταν σχεδόν τα πάντα ψηφιοποιημένα.
Σε λίγα λεπτά μου είχε εκτυπώσει καμιά δεκαριά σελίδες εγγράφων.
Πήγα επάνω και τα άπλωσα στο κρεβάτι.
Λοιπόν. Έχουμε και λέμε.
Μέχρι το 1100 μχ. Πράγματι σε ένα μικρό νησάκι της Βενετίας υπήρχε ένα μοναστήρι που λεγόταν Σάντα Μαρία ντι Ναζαρέθ.
Τότε κάποιος «Κόντε Λαζάρο» που είχε χάσει δικούς του ανθρώπους από βαρεία και ανίατη αρρώστια, χρηματοδοτεί το μοναστήρι ώστε να μετατραπεί σε νοσοκομείο λοιμωδών νόσων.
Πενήντα χρόνια αργότερα , το 1150 μχ , στην επέτειο της ίδρυσης του ιδρύματος το μετονομάζουν σε «Monastero di San Lazzaro» για δύο λόγους . Τόσο εξαιτίας του ότι ο Άγιος Λάζαρος είναι προστάτης των λεπρών όσο και στην μνήμη του «Conte Lazzaro» που το χρηματοδότησε.
Θα αναρωτηθεί κανείς τι νόημα έχουν όλα αυτά.
Η κάθε λέξη ακόμα και της πιο άγνωστης γλώσσας του κόσμου αντικατοπτρίζει με ένα τρόπο την ψυχή αυτών που την χρησιμοποιούν.
Η λησμονιά και η απώλεια της κάθε λέξης οποιασδήποτε γλώσσας , ακόμα της πιο ασήμαντης φαινομενικά διαλέκτου, είναι μια απώλεια ενός κομματιού της ψυχής της ανθρωπότητας.
Κάτι τέτοια σκεφτόμουν την προηγούμενη Κυριακή το μεσημέρι καθώς έπινα το τσιπουράκι μου στην Αγία Αικατερίνη αγναντεύοντας το Λαζαρέτο.
Στο διπλανό τραπέζι καθόταν μία ευτραφής παρέα που έτρωγαν ασταμάτητα χωρίς καν να κοιτάζονται.
Μοιάζουν σαν να μην ξέρουν καν ποιος είναι ο συνδαιτυμόνας τους ούτε να τους ενδιαφέρει.
Σίγουρα δεν έχουν κάνει το κόπο ούτε να ρίξουν μια αφηρημένη ματιά στο νησάκι η στην θέα της περιοχής.
Αν τους ρωτήσεις μπορεί να μην ξέρουν ούτε τι τρώνε.
Σταμάτης Κυριάκης
Κέρκυρα 20 Μαρτίου 2023
