Επιστήμη ή μεταφυσική;

Κατά τον Ιανουάριο και το Φεβρουάριο, αλλά και σε άλλες παρόμοιες περιστάσεις, είναι δυστυχώς πολλοί οι μεγαλοσχήμονες εκείνοι, δυστυχώς πτυχιούχοι, που με επιστημοσύνη δηλώνουν ότι κάτι δεν είναι επικίνδυνο επειδή δεν έχει… αποδειχθεί ότι είναι επικίνδυνο. Το επιχείρημα αυτό είναι κατάλληλο όταν ανησυχούμε για ένα ποτηράκι παραπάνω κρασί ή για μικρή μερίδα πληθυσμού, αλλά καθόλου δεν αρμόζει όταν το ανθρώπινο είδος, έστω και με μικρές πιθανότητες απειλείται σε καθολική κλίμακα, βιολογικά ή πολιτισμικά. Όπως συμβαίνει με πανδημίες από νέους αγνώστους ιούς, αλλά και με τα γενετικά μεταλλαγμένα προϊόντα, με την ασύρματη τεχνολογία 5g, με την κλιματική αλλαγή κ.ά.  
Το αξιοπαρατήρητο είναι ότι είναι οι ίδιοι, μόλις κατακλυστούν από το τσουνάμι των λανθασμένων αρχικών -υποτίθεται φιλελευθέρων- επιλογών τους, θα αντιστρέψουν τον τόνο τους με ευκολία, υπερακοντίζοντας ως προς την εφαρμογή σκληρών -κατασταλτικών τώρα- μέτρων, επίσης μονομερών, προς την άλλη κατεύθυνση. Ο φόβος είναι, μιλώντας πάντα σε παγκόσμιο επίπεδο, ότι οι άνθρωποι που έχουν ανελιχθεί σε υπεύθυνες θέσεις δεν καταφέρνουν να δείξουν προσαρμοστικότητα, ευελιξία και εντέλει από νοητικής άποψης αυτό που ονομάζεται γνήσια ευφυΐα, δηλαδή γρήγορη αναγνώριση νέων μοτίβων και όχι πίστη προσήλωση στα ήδη κατανοημένα.
Η διαπίστωση που κάνω και που αφορά εξίσου κι εμένα που τα γράφω αυτά, εντοπίζεται στο ότι εάν υπάρξει η νοητική ευελιξία για την αναγνώριση ενός ασύμμετρου κινδύνου στην αρχή του, τότε είναι πολύ λίγα αυτά που απαιτούνται να γίνουν και με ελάχιστο κόστος, σε σύγκριση με ό, τι αναγκαστικά ακολουθεί. Στην προκειμένη περίπτωση, της εκθετικής μετάδοσης ενός ιού, αποδείχτηκε ότι ακόμη και η καθυστέρηση μίας εβδομάδας συνεπάγεται χιονοστιβάδα συνεπειών. Γράφω χωρίς καμία αντιπολιτευτική διάθεση, διότι θεωρώ ότι το φαινόμενο, της παλινδρόμησης της ηγεσίας ανάμεσα στην απάθεια και την υπερβολή, αφορά συνολικά όλα τα κόμματα αλλά και όλες τις χώρες και προφανώς η ηγεσία καθρεφτίζει επακριβώς το γνωστικό επίπεδο του λαού που την εκλεγεί, που επίσης ταλαντώνεται συχνά ανάμεσα στην άρνηση και τον πανικό.
Καθαρά θεωρητικά, λοιπόν, επισημαίνω ότι αν στις 23 Φεβρουαρίου, όταν επιβεβαιώθηκαν τα μαζικά κρούσματα στη Λομβαρδία, είχαν για παράδειγμα περιοριστεί όλα τα αεροπορικά και θαλασσινά ταξίδια στην Ε.Ε., ώστε οι ταξιδιώτες να υποβάλλονταν σε εξονυχιστικό έλεγχο και αναλόγως στοχευμένη καραντίνα, ενώ στον πληθυσμό υπήρχαν και διατηρούνταν μάσκες προστασίας με την υποχρέωση να τις φοράνε όλοι όσοι βήχουν, έχουν συνάχι ή φτερνίζονται, άνοιγαν όλοι οι δημόσιοι εσωτερικοί χώροι ώστε να αερίζονται με πρόκληση ρεύματος αέρα από δύο σημεία και παράλληλα συστηνόταν η αποφυγή τυπικών χειραψιών, φιλιών και άλλων σωματικών προσεγγίσεων, ελάχιστα από τα τραυματικά που ζούμε θα είχε συμβεί, σίγουρα όχι στην κλίμακα που τώρα συμβαίνουν. Τα οποία πάντως, έστω κι έτσι, τουλάχιστον στη χώρα μας, θα ήταν ομολογουμένως ακόμη χειρότερα χωρίς τα αντανακλαστικά που όντως επιδείχθηκαν. Όλα με κόστος, που βέβαια υπάρχει πάντα, διότι δεν γίνεται να προφυλαχτείς από σοβαρές απειλές χωρίς κόστος. Απλώς, ο Ιπποκράτης το έχει πει με σαφήνεια: κάλλιο το προλαμβάνειν ή (σ.σ.: παρά) το θεραπεύειν…
Η παραπάνω θεωρητική διαπίστωση αποκτά όμως εξόχως πρακτική σημασία, εφόσον με μεγάλη βεβαιότητα προβλέπονται και επόμενες εξάρσεις της πανδημίας. Θα ήταν ευχάριστη έκπληξη να μη συμβεί, αλλά επερχόμενου αργά ή γρήγορα του δεύτερου κύματος, οπωσδήποτε θα δοθεί σε όλους μας και κυρίως στους υπεύθυνους και εκλεγμένους, η ευκαιρία να αποδείξουμε τι ακριβώς διδαχτήκαμε από το πρώτο. Άλλωστε, ένα δεύτερο κύμα καθολικών απαγορεύσεων παρόμοιας μορφής διόλου δεν θα γίνει εύκολα αποδεκτό όπως το πρώτο και τα υγειονομικά, διοικητικά και δημοκρατικά ελλείμματα που υπάρχουν, περίπου ενάμιση μήνα μετά τον αιφνιδιασμό, δεν αναμένεται να συγχωρεθούν εκ νέου.
Σε μια εποχή ασύλληπτης πολυπλοκότητας, οι άνθρωποι απαιτείται να αλλάξουν. Να διεκδικήσουν τη γνώση αντί να παραμένουν ανύποπτα νήπια, βολεμένα σε συναισθηματικές εκτονώσεις, κυρίως παρηγοριές, υποκατάστατα χαράς και ψευδαισθήσεις ασφάλειας. Σε βάθος χρόνου, αν ανησυχούμε για το μέλλον της ανθρωπότητας, στέλνοντας τα παιδιά στο σχολείο οφείλουμε να διεκδικήσουμε να μαθαίνουν τρόπους να σκέφτονται, να αισθάνονται και να σχετίζονται και όχι σωρηδόν άχρηστες πληροφορίες. Δεν πρόκειται για πολυτέλεια μεταξύ φιλοσόφων στην Πνύκα, αλλά για τη ζωτική ανάγκη να διαφυλάξουμε τον πολιτισμό μας, εφόσον βεβαίως θεωρούμε ότι όντως έχει τέτοια αξία. Το δίλημμα μεταξύ μεταφυσικής και επιστήμης είναι ψευδεπίγραφο. Η επιστήμη χρειάζεται μεταφυσική, δηλαδή αγάπη, απλά, για το πλήρες ανθρώπινο φαινόμενο και όχι για επιλεγμένα μέρη του.