Τουρισμός χωρίς τόπο;
Η αυξανόμενη παρουσία επενδυτικών funds στον τομέα δεν αφορά απλώς νέες επενδύσεις, αλλά μια βαθιά μετατόπιση ιδιοκτησίας και ελέγχου.
Ο τουρισμός αποτέλεσε για την Κέρκυρα βασικό μοχλό ανάπτυξης και κοινωνικής συνοχής. Στηρίχθηκε σε οικογενειακές επιχειρήσεις, μικρά ξενοδοχεία, ενοικιαζόμενα δωμάτια, τοπική εστίαση και ένα παραγωγικό πλέγμα που κρατούσε το εισόδημα στον τόπο. Το μοντέλο αυτό, με όλες τις αδυναμίες του, είχε ένα κρίσιμο πλεονέκτημα: συνέδεε την οικονομία με την κοινωνία.
Τα τελευταία χρόνια, όμως, ο τουρισμός αλλάζει χαρακτήρα. Η αυξανόμενη παρουσία επενδυτικών funds στον τομέα δεν αφορά απλώς νέες επενδύσεις, αλλά μια βαθιά μετατόπιση ιδιοκτησίας και ελέγχου. Μεγάλα χαρτοφυλάκια αποκτούν ξενοδοχειακές μονάδες, γη και ακίνητα, λειτουργώντας με αποκλειστικό κριτήριο τη χρηματοοικονομική απόδοση.
Η συνέπεια είναι ορατή. Οι τιμές γης και ενοικίων αυξάνονται, μικρές επιχειρήσεις δυσκολεύονται να επιβιώσουν ή να επεκταθούν, ενώ εργαζόμενοι στον τουρισμό αδυνατούν πλέον να κατοικήσουν στον τόπο εργασίας τους. Ο τουρισμός «αναπτύσσεται», αλλά η καθημερινότητα των κατοίκων επιβαρύνεται.
Παράλληλα, το τοπικό εισόδημα δεν διαχέεται όπως παλαιότερα. Όταν η ιδιοκτησία και οι αποφάσεις μεταφέρονται εκτός νησιού –ή και εκτός χώρας–, ο παραγόμενος πλούτος δεν επιστρέφει στην τοπική οικονομία. Ο τόπος μένει με τις πιέσεις της υπερτουριστικοποίησης, αλλά χωρίς τα αντίστοιχα οφέλη.
Όσον αφορά στις βίλες, αυτές όταν λειτουργούν με κεντρικές πλατφόρμες διαχείρισης, προμήθειες εκτός νησιού και προσωπικό εποχικό, το εισόδημα συγκεντρώνεται και διαρρέει, αντί να ανακυκλώνεται τοπικά.
Το ζήτημα δεν είναι αν χρειάζονται επενδύσεις. Χρειάζονται. Το ερώτημα είναι τι είδους τουρισμό θέλουμε. Έναν τουρισμό που λειτουργεί ως αυτόνομο οικονομικό σύμπαν ή έναν τουρισμό ενταγμένο στην κοινωνία, με όρους ισορροπίας, κατοίκησης και τοπικής συμμετοχής;
Στην εποχή της παγκοσμιοποίησης η ταχύτερη αποτοπικοποίηση και αναλόγως υπερσυγκέντρωση πόρων μοιάζουν αναπόφευκτες ενώ οι απαιτούμενες ρυθμίσεις* προκειμένου να επιτραπεί η εισβολή των funds είτε βρίσκονται στη σφαίρα της θεωρίας ως δυνατότητα είτε θέλουν διοικητικές αρχές που να πιστεύουν όσα λένε για την «κερκυράμας».
Η Κέρκυρα δεν κινδυνεύει από την έλλειψη τουρισμού. Κινδυνεύει από έναν τουρισμό που παύει να ανήκει στην κοινωνία της.
* Σαφής ρύθμιση της εισόδου των funds με χωρικά και ιδιοκτησιακά όρια: προστασία της αγροτικής γης και της μόνιμης κατοικίας από μαζικές αγορές, προτεραιότητα σε τοπικούς και παραγωγικούς χρήστες, και σύνδεση κάθε τουριστικής επένδυσης με υποχρεωτικό κοινωνικό και περιβαλλοντικό αντιστάθμισμα για τον τόπο.
ΓΙΩΡΓΟΣ ΚΑΤΣΑΪΤΗΣ
Είναι ο εκδότης - διευθυντής της Ενημέρωσης. Έχει σπουδάσει και εργαστεί ως μηχανικός και ηλεκτρονικός. Δημοσιογραφεί από τις αρχές της δεκαετίας του 1980. Έχει συνεργαστεί με σχεδόν όλες τις αθηναϊκές εφημερίδες. Διετέλεσε πρόεδρος του Συνδέσμου Ημερησίων Περιφερειακών Εφημερίδων, τον οποίον υπηρέτησε και από τη θέση του γενικού γραμματέα στο δ.σ. επί οκτώ χρόνια. Πιστεύει πως η ισχυρότερη ιδιότητα του δημοσιογράφου στην ενημέρωση είναι το ενδιαφέρον του για τα κοινά και στην επικοινωνία η έντιμη και ανιδιοτελής διαμεσολάβηση.
