Πότε έγιναν οι Κερκυραίοι Ορθόδοξοι;
Νίκος Δημήτριος Μάμαλος
04 Nov 2016
/ 16:13
Γράφει ο Νίκος Δημήτριος Μάμαλος
Ενώ στη δημόσια σφαίρα της ιστορίας κυριαρχεί το ζήτημα της σχέσης Αλβανών, Αρβανιτών κι Ελλήνων, χθες βρήκα τυχαία (:) στη βιβλιοθήκη μου ένα άρθρο του Καθηγητή Θεοδόση Νικολαΐδη με τον τίτλο ‘‘Σκέψεις για την έννοια της ταυτότητας’’. Βρίσκεται σε αφιέρωμα του περιοδικού ''Νέας Εστίας'' στον Μισέλ Φουκώ. Όχι ότι στην Κέρκυρα δεν υπάρχουν/υπήρχαν Αρβανίτες αλλά προκρίνω για συζήτηση με σιγουριά την ανωτέρω μελέτη της (πολύπλοκης) θρησκευτικής ταυτότητας των Κερκυραίων του 18ο αιώνα και εξής.
Ο Καθηγητής χρησιμοποιεί ως παραδείγματα τη δράση του αγίου Σπυρίδωνα στις πολιορκίες του 1716 και 1798-99, το κείμενο ''Ουρανού Κρίσις'' του Αθανασίου Πάριου και ένα κατηγορητήριο αιρετικών πράξεων των Κερκυραίων χριστιανών ενός μοναχού του Αγίου Όρους που ανακάλυψε ο Σπυρίδων Λάμπρος.
Εν συντομία: Στην πολιορκία του 1716 ο άγιος είναι πολιτικό σύμβολο της Βενετίας παραπάνω από Ορθόδοξος άγιος. Ο γενικός προβλεπτής θαλάσσης Ανδρέας Πιζάνι είναι που προτείνει στο συμβούλιο της πόλης την καθιέρωση ετήσιας λιτανείας. Ογδόντα χρόνια όμως μετά ενώ οι Γάλλοι έχουν εξορίσει το Λατίνο Επίσκοπο, ο Ουσακόφ ανεβάζει στον επικοπικό θρόνο τον Χριστόδουλο Βούλγαρη, της πατρωνικής οικογένειας του αγίου. Αν και τελικά η εκλογή κρίνεται άκυρη, το σημαντικό είναι ότι το περιβάλλον έχει αλλάξει.
Το 1801 δημοσιεύεται στη Λειψία το κείμενο Ουρανού Κρίσις του Αθανασίου Πάριου. Ο Πιζάνι θα σκοτωθεί σε μια έκρηξη του 1718 στο φρούριο επειδή ήθελε να τοποθετήσει καθολικό αλτάρι στον άγιο Σπυρίδωνα. Πλέον οι διαφορές Γραικών και Λατίνων ανάγονται σε δογματικό επίπεδο και όχι σε απλό γλωσσικό και τελετουργικό. Σύμφωνα με τον Καθηγητή, τότε ξαναγράφεται η θρησκευτική ιστορία του νησιού και φτιάχνεται η θρησκευτική ταυτότητα του Ορθοδόξου.
Αν όμως δεν ήταν πριν Ορθόδοξοι τι ήταν; Στο κείμενο του αγιορείτη ο Ιωήλ Δεκάδυος εκδιώχθηκε από την Κέρκυρα που είχε πάει για κήρυγμα και ζητείες γιατί εκεί οι νομιζόμενοι γραικοί δεν είναι Ορθόδοξοι αλλά ‘‘συνδυάζειν και συμφρονείν τα των Λατίνων ’’.
Το συμπέρασμα του Καθηγητή είναι ότι για τρεις αιώνες οι Κερκυραίοι έζησαν μια ιδιότυπη κατάσταση ουνίας! Μια απωθημένη ταυτότητα της οποίας ίχνη ανιχνεύονται στις διαμάχες μεταξύ ενός ξενοφερμένου επισκόπου και των Κερκυραίων (σημ. Ο Καθηγητής αναφέρεται σε ζητήματα τήρησης των εθίμων του Πάσχα).
