Τα ρολά εύκολα κατεβαίνουν…

1.Και τώρα τι κάνουμε;
Αυτό που συμβαίνει στον πλανήτη από την πανδημία του κορονοϊού μπορεί να μην είναι εντελώς πρωτόγνωρο στις σύγχρονες κοινωνίες μας, λόγω των προηγούμενων επιδημιών τέτοιου τύπου, αλλά η ένταση του φαινομένου και οι επιπτώσεις στην παγκοσμιοποιημένη πλέον οικονομία, είναι εξαιρετικά σοβαρές.
Αεροπλάνα καθηλώνονται, αεροπορικές εταιρίες είναι στα πρόθυρα πτώχευσης, πλοία δένουν στα λιμάνια, ξενοδοχεία κλείνουν.
Τα ρολά της παγκόσμιας οικονομίας κατέβηκαν “εν μια νυκτί”.
 Το εγχείρημα να ανεβούν πάλι είναι και δύσκολο και περίπλοκο.

Τα περισσότερα νησιά σε όλο τον κόσμο, κατ’εξοχήν τουριστικοί προορισμοί, διαφύλαξαν αμόλυντο τον πληθυσμό τους, εκμεταλλευόμενα την απομόνωσή τους. Τώρα όμως πρέπει να βγουν από την απομόνωση και να ανατάξουν την κύρια δραστηριότητα τους, τον τουρισμό.
Ιδιαίτερα μάλιστα όταν σε πολλές Νησιωτικές Περιφέρειες, όπως π.χ.  η Περιφέρεια Ιονίων Νήσων,  ο τουρισμός συμβάλλει στο περιφερειακό ΑΕΠ σε ποσοστό πάνω 70%.
Οπότε μια χρονιά χαμένη θα είναι καταστροφική για την οικονομία τους.

Σύμφωνα με τον  Παγκόσμιο Οργανισμό Τουρισμού, o παγκόσμιος τουρισμός το 2020 προβλέπεται να παρουσιάσει μείωση κατά 30% περίπου στις διεθνείς αφίξεις και έσοδα μειωμένα από 300 ως 500 δις δολάρια.
Δυστυχώς, σε περιπτώσεις τέτοιου μεγέθους υγειονομικής κρίσης  που συνεπάγεται ευρεία οικονομική κρίση, ο τουρισμός ως οικονομική δραστηριότητα  ανακάμπτει τελευταίος.
Το θέμα είναι πόσο χρόνος θα χρειαστεί για να επανακάμψει.
Και μέχρι τότε τι κάνουμε;
 
2.Προσγείωση σε πραγματικά δεδομένα
Αν μπει κανείς στην πλατφόρμα της TUI θα διαπιστώσει ότι, για τον προορισμό Κέρκυρα από οποιαδήποτε χώρα της Ευρώπης, η διαθεσιμότητα για κράτηση του πακέτου (μεταφορές και διαμονή) είναι ανοικτή από τα μέσα Ιουνίου περίπου.
Βέβαια τούτο ανατρέπεται ανά πάσα στιγμή, ανάλογα με την κατάσταση της πανδημίας αφού η TUI ή οποιοσδήποτε άλλος Tour Operator μπορεί να μεταθέσει την ημερομηνία έναρξης της περιόδου (έχει γίνει ήδη) και να καλέσει τους πελάτες που έχουν κάνει κράτηση και πληρώσει να αλλάξουν ημερομηνία ή να λάβουν ένα πιστωτικό voucher.

Συνεχείς αναβολές έναρξης δρομολογίων αναγγέλλουν και οι εταιρίες κρουαζιέρας με τελευταία την αυτήν της 1^ης Αυγούστου 2020.
Ο CEO της ΤUI Φριτς Γιούσεν, που διαχειρίζεται περίπου 40 ξενοδοχεία στην Ελλάδα και διακινεί τρία εκατομμύρια τουρίστες το χρόνο στη χώρα μας,  δήλωσε ότι ορισμένοι μεσογειακοί προορισμοί (π.χ. Ελλάδα, Κύπρος, Πορτογαλία) θα ανοίξουν κατά προτεραιότητα εφόσον είναι ασφαλείς και κατά βάση αμόλυντοι.
Ωστόσο, ο Ευτύχης Βασιλάκης, Πρόεδρος της AEGEANAIR ανακοίνωσε δημοσίως και ευθαρσώς ότι «μέσα σε ένα μήνα πήγαμε από το ρετιρέ στο υπόγειο» και ότι «η κανονικότητα στις αερομεταφορές θα αργήσει». Ετοιμάζει μάλιστα αναδιάρθρωση της εταιρίας (απολύσεις προσωπικού κλπ.) έχοντας υπόψη του ότι ενδεχομένως στα υπό εκπόνηση υγειονομικά πρωτόκολλα, τα αεροπλάνα (τύπου AIRBUS) θα πετούν με τις ενδιάμεσες θέσεις  κενές, ήτοι 60% περίπου σε πληρότητα.

Αγνοούμε κατά πόσον τα πολυσυζητημένα «πιστοποιητικά υγείας» που θα δίνονται μετά από τεστ ανίχνευσης του κορονοϊού πριν την επιβίβαση στο αεροσκάφος στα αεροδρόμια (π.χ. Αεροδρόμιο Βιέννης και EMIRATES) είναι αποτελεσματικά.
Ο Παγκόσμιος Οργανισμός Υγείας αντιτίθεται στο επιχείρημα ότι ο έχων πιστοποιητικό αντισωμάτων δεν μπορεί να μολύνει ή ότι ο ίδιος δεν μπορεί να ξανανοσήσει.

3.Η ζήτηση που βρίσκεται;
Ένα ιδιαίτερα σημαντικό στοιχείο  για την επιστροφή στην κανονικότητα είναι η πραγματική ζήτηση από πλευράς Ευρωπαίων τουριστών.
Η ζήτηση δεν εξαρτάται ασφαλώς μόνον από την υγειονομική κατάσταση του προορισμού αλλά και από την κατάσταση της χώρας αποστολής.
Επιπλέον, άλλοι αντικειμενικοί ή υποκειμενικοί παράγοντες στην χώρα αποστολής παίζουν σημαντικό ρόλο στην απόφαση «πάμε διακοπές».  Ο φόβος, πραγματικός ή όχι, η οικονομική κατάσταση, η πρόωρη έναρξη των μαθημάτων στα σχολεία στην Ευρώπη κ.λπ.

Μπαίνει εύκολα σε κρουαζιερόπλοιο τουρίστας τρίτης ηλικίας (που μια αυξημένη πίεση θεωρείται ως υποκείμενο νόσημα),  αν δεν είναι 100% σίγουρος ότι δεν διατρέχει κανένα κίνδυνο μετά τα τρομακτικά περιστατικά που παρουσιάστηκαν στην κρουαζιέρα;
Αν παρουσιαστεί ένα κρούσμα σε ξενοδοχείο πεντακοσίων ατόμων τι γίνεται; Το ξενοδοχείο μπαίνει σε καραντίνα για 14 μέρες με ανυπολόγιστες  τις δευτερογενείς επιπτώσεις (νέες αφίξεις, αναχωρήσεις, αεροπλάνα κλπ).
Θα μετατραπεί το ξενοδοχείο σε νοσοκομείο, αν και ο όρος hospital προέρχεται από την λέξη φιλοξενία (hospitality);
Με απλά λόγια αλλά επιστημονικά τεκμηριωμένα το εξηγεί και ο συμπολίτης μας γιατρός κ. Μπούκας.
Αν λόγω της πανδημίας η ανεργία στην Ευρώπη αυξηθεί δραματικά, οι άνεργοι που έχουν χάσει τη δουλειά τους ή έχει συρρικνωθεί το εισόδημά τους το πρώτο τους μέλημα θα είναι οι διακοπές;

Εντύπωση μου προξένησαν οι χίλιες περίπου αναρτήσεις Βρετανών στο facebook σε πρόσφατο δημοσίευμα της αγγλικής εφημερίδας SUN με θέμα τους φόβους των ελληνικών ξενοδοχείων ότι θα παραμείνουν άδεια φέτος. Οι αντιδράσεις των Βρετανών τουριστών όσον αφορά το φετινό ταξίδι τους στην Ελλάδα αλλά και παρόμοια τόσα παραδείγματα, πρέπει να μελετηθούν για να βγουν χρήσιμα συμπεράσματα για την ψυχολογία τους.
Η πρόταση ότι ο εσωτερικός τουρισμός θα μπορούσε να σώσει την χρονιά φαίνεται εντελώς αδύναμη και μη πειστική. Η ίδια ψυχολογία και ενδεχομένως χειρότερη οικονομική κατάσταση αναμένεται να επηρεάσει τους Έλληνες.
Τέλος, διαπιστώνεται ότι είναι πολύ δύσκολο να αναπτυχθούν κοινά αποδεκτά πρωτόκολλα που ζητούν οι χώρες υποδοχής από την ΕΕ. Για αυτό και η Ελληνική Κυβέρνηση αναγγέλλει την σύναψη διμερών συμφωνιών με χώρες αποστολής τουριστών και κοινά πρωτόκολλα .

4.     Η Περιφέρεια;
Η Κέρκυρα , ως ώριμος τουριστικός προορισμός, είχε μέχρι τώρα την τουριστική ζήτηση εξασφαλισμένη, κάτι σαν «μάνα εξ ουρανού». Έχει εδώ και χρόνια χτίσει το προφίλ  της. Οι φυσικές ομορφιές, η πολιτιστική κληρονομιά, η ιστορία, η γαστρονομία, η φιλοξενία, ο Άγιος Σπυρίδωνας κλπ είναι στοιχεία του brand name  της.
Δεν χρειάζεται επομένως να διαφημίσει το «προϊόν» της . Σκέψεις προβολής του προορισμού μέσω διαφημίσεων, πέραν του μηνύματος της ασφάλειας του, μάλλον πεταμένα λεφτά είναι σήμερα.

Η δεδομένη ζήτηση είχε επίσης ως αρνητικό αποτέλεσμα ένα γενικότερο καθησυχασμό στον προορισμό. Το πρόβλημα του κάθε τουριστικού επιχειρηματία (ξενοδοχεία, τουριστικοί πράκτορες, ενοικιαζόμενα, ακίνητα σε οικονομία διαμοιρασμού,  επιχειρήσεις εστίασης ή άλλες συναφείς και επαγγελματίες), ήταν να ανταποκριθεί στην ολοένα αυξανόμενη ζήτηση και να αυξήσει τον τζίρο του.
Και ασφαλώς κανένας προβληματισμός για αλλαγή του παραγωγικού μοντέλου του νησιού σε άλλες πιο ισορροπημένες μορφές (κυκλική οικονομία, ανάπτυξη του πρωτογενούς τομέα, εναλλακτικές μορφές ενέργειας κλπ.).
Κανένας επίσης προβληματισμός όσον αφορά στο μοντέλο του προσφερόμενου τουριστικού προϊόντος εν μέσω πανδημίας σε νέες εναλλακτικές μορφές τουρισμού (τουρισμός νέων, θεματικός τουρισμός με μικρές ομάδες τουριστών, ολιγομελείς συναντήσεις και Συνέδρια μέχρι 50 άτομα κλπ.).  

Η Περιφέρεια Ιονίων Νήσων μπορεί να συμβάλει ουσιαστικά στην διαδικασία επανάκαμψης.  

Έχουν ήδη συσταθεί δίκτυα μεταξύ των κύριων ευρωπαϊκών τουριστικών Περιφερειών που έχουν αναπτύξει πολιτικές και καλές πρακτικές για την υποβοήθηση των περιοχών στα οποία πρέπει να συμμετάσχει.
Οι περισσότερες Περιφέρειες ώριμων προορισμών, έχουν συστήσει οργανισμούς που λειτουργούν ως εργαλεία έρευνας και ανάλυσης τους λεγόμενους Οργανισμούς Διαχείρισης Προορισμού ( DMO). Εντός των Οργανισμών αυτών υπάρχουν μόνιμα όργανα διαχείρισης κρίσεων. Είναι τεχνοκρατικά όργανα που γνωρίζουν πως πρέπει να ανταποκριθούν σε έκτακτες καταστάσεις και υποστηρίζουν τις Περιφέρειες στην αντιμετώπιση των προβλημάτων.  Η σύσταση γνωμοδοτικών Επιτροπών ad hoc και μάλιστα με «πολιτικό» χαρακτήρα δεν είναι ούτε αποτελεσματική ούτε ωφέλιμη .
Χρόνια τώρα υπάρχει η πρόταση ίδρυσης ενός τέτοιου εργαλείου στην Περιφέρεια, αλλά τα ώτα παραμένουν κλειστά.
Ακόμα και η εφημερίδα που μας φιλοξενεί σήμερα έχει προβάλει κατά κόρον το ζήτημα αυτό.

Απαιτείται συνεχής επικοινωνία με τις αεροπορικές εταιρίες, την κρουαζιέρα, τους Tour Operators, τους άλλους DMOs και διεθνείς Οργανισμούς (Παγκόσμιος Οργανισμός Τουρισμού, το World Tourism and Travel Council, την IATA, κ.ά).
Χρειάζεται απαραίτητα η άμεση εκπόνηση ενός Περιφερειακού Σχεδίου Ανάκαμψης, το οποίο να λειτουργήσει παράλληλα με το Εθνικό Σχέδιο και να βασίζεται σε τρεις πυλώνες:  υποστήριξη της Περιφέρειας σε ζητήματα υγιεινής, απασχόλησης και οικονομικής στήριξης των επιχειρήσεων.
Τα πρωτόκολλα υγείας πρέπει να εφαρμοστούν σε τοπικό ή περιφερειακό επίπεδο σύμφωνα με τα συμφωνημένα διεθνή πρότυπα και σύμφωνα με τις τοπικές ανάγκες.

Τα μέτρα που θα επιτρέψουν στον κλάδο να επανακινήσει θα πρέπει να στηρίξουν την απασχόληση και τις επιχειρήσεις μέσω παρεμβάσεων από εθνικές, περιφερειακές ή τοπικές αρχές και διεθνή ιδρύματα (ΕΕ, Διεθνής Τράπεζα κ.λπ.). Η Ευρωπαϊκή Επιτροπή έχει ήδη δεσμευτεί ότι το 25% του ποσού του Recovery Plan θα διοχετευτεί στον Τουρισμό.
Η κρίση που έρχεται είναι άνευ προηγουμένου και θα δοκιμάσει ιδιαίτερα τις αντοχές μας ως κοινωνία.

Αν επαληθευτούν οι σημερινές προβλέψεις της Επιτροπής για ύφεση 9.7 % στην Ελλάδα, τότε όλοι θα πρέπει να σηκώσουν τα μανίκια, να αφήσουν τα λόγια, να προχωρήσουν σε έργα και να δουλέψουν σκληρά. Διότι μπορεί ο κοροναϊος να σκοτώνει, αλλά η φτώχεια, η πείνα και η ανέχεια επίσης. Και κάποιοι θα ευθύνονται για αυτό