Τα Ηθικά Ζητήματα του Πολέμου

Μαζεύοντας καλές πρακτικές στον χώρο αυτού του τρομερού πολέμου στην Μέση Ανατολή, ασίγαστου επί 75 χρόνια, έχω ήδη παρουσιάσει ένα σχολείο, κάπου ανάμεσα σε Τελ-Αβίβ και Ιεροσόλυμα. Είναι σχολείο ενός μικτού χωριού Ισραηλινών και Παλαιστινίων και λέγεται Όαση Ειρήνης. Όαση Ειρήνης σε μια έρημο πολέμου. Επίσης, παρουσίασα μια κλασική ορχήστρα νέων, δημιουργημένη από δύο σπουδαίους ανθρώπους, τον Παλαιστίνιο φιλόσοφο και πιανίστα Έντουαρντ Σαΐντ και τον Ισραηλινό συνθέτη και πιανίστα Ντάνιελ Μπάρενμπόιμ. Λέγεται  Δυτικο-Ανατολικό Διβάνι και περιοδεύει ανά τον κόσμο. Προχθές με προσκάλεσαν (ως θεατή) σε μια ζουμ-συζήτηση νέοι άνθρωποι, Παλαιστίνιοι και Ισραηλινοί, που θέλουν να ζήσουν μαζί και εν ειρήνη. Η οργάνωσή τους λέγεται Standing Together (‘Στεκόμαστε Ενωμένοι’).

Το πάνελ, εκτός του συντονιστή, αποτελείτο από τρεις νέες, δύο Παλαιστίνιες και μια Ισραηλινή, και ένα νέο Ισραηλινό. Χάιφα, Γουάντι-Σαλίμ, Ιεροσόλυμα, Δυτική Όχθη η προέλευση των τεσσάρων. Πόλεις σε μια χώρα, Ισραήλ και Παλαιστίνη, που συνολικά σε έκταση δεν ξεπερνάει την Πελοπόννησο και την Στερεά. Μια μέρα πριν την φρίκη της 7^ης Οκτωβρίου 2023, είχαν οργανώσει κινητοποιήσεις υπέρ της ειρηνικής συνύπαρξης των δύο λαών. Πρόκειται για μειοψηφικό κίνημα, αλλά το μόνο ελπιδοφόρο για το μέλλον των δύο λαών σε αυτή την ιερή και ποτισμένη με αίμα και πόνο γη. Αυτές τις ημέρες, και παρά την συνεχιζόμενη φρίκη στην Γάζα (όπου χιλιάδες παιδιά θάφτηκαν κάτω από τα ερείπια των βομβών και άλλα χιλιάδες θα πεθάνουν τις προσεχείς ημέρες λόγω ανεπάρκειας των χρειωδών στα όποια νοσοκομεία είναι ακόμη όρθια), η οργάνωση στέκεται ακόμη ενωμένη. Σβήνουν συνθήματα μίσους στους τοίχους και γράφουν να δικά τους. (Τι θάρρος!)

Από την άλλη πλευρά, κακές πρακτικές, πέραν των πολεμοχαρών, αποτελούν οι δηλώσεις των παρ’ ημίν κομμάτων περί συμπαράταξης με το ένα ή το άλλο στρατόπεδο. Οι πρώτες δηλώσεις όλων των κομμάτων, αριστερών και δεξιών, απόλυτα ταυτιζόμενες με το ένα ή το άλλο στρατόπεδο, μου φάνηκαν εξαιρετικά ανεύθυνες. Δηλώσεις του τύπου: «αρνούμαι να καταδικάσω», «δικαίωμα στην αυτοάμυνα» κλπ. (Κατόπιν, περιέλαβαν και την άλλη διάσταση του προβλήματος, αλλά πλέον ως απολογούμενα και ακολουθώντας τις πιο ισορροπημένες δηλώσεις ξένων.)

Και επειδή εξ ίσου κακό είναι αυτές τις φλογερές ημέρες να κρατάς «ίσες αποστάσεις», θα παραθέσω ένα απόσπασμα από ένα προχθεσινό άρθρο της Αμερικανίδας φιλοσόφου Τζούντιθ Μπάτλερ στο ‘London Review of Books’ (που, παρεμπιπτόντως, δόθηκε ως εργασία προς συζήτηση στους φοιτητές του Ιονίου Πανεπιστημίου από τον φίλο καθηγητή του ΤΞΓΜΔ Θεοδόση Νικολαΐδη):

«Καταδικάζω την βία που άσκησε η Χαμάς και δεν υπάρχει κανένα άλλοθι εδώ. Όταν το λέω αυτό, καταθέτω μια ηθική και πολιτική θέση που δεν θα θολώσει όταν σκέφτομαι τι προϋπήρξε αλλά και τι συνεπάγεται αυτή η καταδίκη. Οποιοσδήποτε είναι μαζί μου σε αυτήν την καταδίκη μπορεί να θέλει να ρωτήσει εάν η ηθική καταδίκη πρέπει να βασίζεται σε κάποια κατανόηση του ιστορικού πλαισίου. Θα μπορούσε να πει κανείς, όχι, δεν χρειάζεται να ξέρω τίποτα για την Παλαιστίνη ή τη Χαμάς για να ξέρω ότι αυτό που έκαναν είναι λάθος και να το καταδικάσω. Και αν κάποιος σταματήσει εκεί, βασιζόμενος στις μεταδόσεις των μέσων ενημέρωσης, χωρίς ποτέ να ρωτήσει αν αυτές είναι πραγματικά σωστές, αν επιτρέπουν να ειπωθούν όλες οι ιστορίες, τότε αποδέχεται κάποια άγνοια και εμπιστεύεται το πλαίσιο που του παρουσιάζεται έτσι. Εξάλλου, είμαστε όλοι απασχολημένοι και δεν μπορούμε να είμαστε όλοι ιστορικοί ή κοινωνιολόγοι. Αυτός είναι ένας πιθανός τρόπος σκέψης και ζωής, και καλοπροαίρετοι άνθρωποι ζουν με αυτόν τον τρόπο. Αλλά με ποιο κόστος;»

ΥΓ.1: Ο Ζελένσκι δεν έγινε τελικά δεκτός από τον Νετανιάχου, διότι πολλές από τις ρουκέτες της Χαμάς αποδείχθηκαν ότι είναι Αμερικανικής και Βρετανικής παραγωγής. Διατίθενται στο σκοτεινό διεθνές εμπόριο όπλων από την διεφθαρμένη κυβέρνηση της Ουκρανίας.

ΥΓ.2: Δύο μέτρα: Ανθρώπινες ασπίδες δεν χρησιμοποιεί μόνον η Χαμάς, αλλά και ο Ουκρανικός στρατός (πολεμώντας μέσα στις πόλεις), χωρίς καμία σχετική καταγγελία από τις δυτικές κυβερνήσεις (της Ελληνικής συμπεριλαμβανομένης) που εξοπλίζουν τον Ουκρανικό στρατό.

ΥΓ.3: Είδηση της χθεσινής ημέρας η υπενθύμιση του Γενικού Γραμματέα του ΟΗΕ για το ανθρωπιστικό δίκαιο του πολέμου (τι αντιφατικός όρος, Θεέ μου!), αλλά και η άμεση αντίδραση του Ισραηλινού πρέσβη, που αν εκείνη την στιγμή οπλοφορούσε, θα πυροβολούσε.