Αστρονομία-Οι ταραξίες του ουρανού

Σύμβολο τρόμου, φορέας δεινών, θειικό σημάδι, καταλύτης δυσάρεστων εξελίξεων .., μερικοί μόνο από τους χαρακτηρισμούς που έχουν συνοδεύσει τους κομήτες στα χιλιάδες χρόνια ανθρώπινης ιστορίας. Ήταν η ξαφνική τους εμφάνιση στον Ουρανό και η συνήθως εντυπωσιακή τους παρουσία, που έδινε στα σώματα αυτά, μεταφυσικές διαστάσεις. Γνωστοί φυσικά στον Άνθρωπο από την αυγή του Πολιτισμού, έχουν βρεθεί να απεικονίζονται σε βραχογραφίες κατά την  γέννηση  της ανθρώπινης Ιστορίας. Οι πρώτες σοβαρές προσπάθειες καταγραφής  και προσέγγισης τους, ανάγονται στην τρίτη χιλιετία προ Χριστού. Ήταν οι Χαλδαίοι, αυτός ο αρχαίος λαός της Μεσοποταμίας ξεκίνησε να προσεγγίζει τους κομήτες ως ένα παράδοξο ουράνιο φαινόμενο.  

 

Σεσημασμένοι… ταραξίες

 

Όμως η ασυνήθιστη φύση τους ενέπνευσε κατά κύριο λόγο τον Φόβο στους αρχαίους λαούς. Οι κομήτες άλλοτε συνδέθηκαν με θειικά σημάδια τιμωρίας, και άλλοτε με δυσάρεστα για τους κρατούντες γεγονότα, όπως θάνατοι βασιλέων, άλλα και πολεμικές συρράξεις. Είναι πολύ ενδιαφέρουσες οι απεικονίσεις ιδίως των ανθρώπων του Μεσαίωνα, όπου «έβλεπαν»  πύρινα σπαθιά, σύμβολο τιμωρίας και τάξης. Άλλοτε πάλι ο κομήτης ήταν ένα φλεγόμενο υπερφυσικό όν απεσταλμένο για να σπείρει την καταστροφή. Ουκ ολίγες φορές την εμφάνιση τους ακολούθησαν θάνατοι σημαντικών προσώπων, όπως του Ιούλιου Καίσαρα το 49 Π.Χ. Άλλα και καταστροφικά γεγονότα, όπως η ισοπέδωση της Ιερουσαλήμ το 56 ΜΧ. Αρκετούς αιώνες αργότερα για τους Άγγλους μια ανάλογη εμφάνιση ήταν το πρελούδιο της Μάχης του Χάστινγκς εναντίον των Νορμανδών. Μεγάλοι πολέμαρχοι όπως ο Τζένκις Χαν το 1222, «ταυτίστηκαν» με τον κομήτη, ερμηνεύοντας τον ως οιωνό της επικράτησης τους.  Οι κομήτες προκάλεσαν ακόμα και την αντίδραση της ίδιας της κεφαλής της Καθολικής Εκκλησίας. Το 1456 ο Πάπας Κάλλιξτος ο Τρίτος αφόρισε (!!!) τον κομήτη του Χάλλευ, εκλαμβάνοντας τον ως κακό οιωνό για την εξέλιξη της πολιορκίας του Βελιγραδίου από τους Οθωμανούς. Αν και μέχρι σήμερα δεν έχουν βρεθεί ανάλογες πηγές για να στηρίξουν το γεγονός, είναι πολύ ενδεικτικό της κακής φήμης που συνόδευε την εμφάνιση τους. Νωρίτερα το 1347, άλλος ένας ουράνιος επισκέπτης κρίθηκε ένοχος για την εμφάνιση της Βουβωνικής Πανώλης ή Μαύρου Θανάτου, που κόστισε την ζωή σχεδόν στον μισό πληθυσμό της Ευρώπης. Το γεγονός ενίσχυσε ακόμα περισσότερο το κακό ποινικό μητρώο των κομητών. Ακόμα και κατά τους σύγχρονους ιστορικούς χρόνους, οι κομήτες συνέχισαν να αποτελούν πηγή μαζικής υστερίας ακόμα και θανάτων. Το 1910 η προσέγγιση του κομήτη του Χάλλευ, του πλέον διάσημου ανάλογου επισκέπτη δημιούργησε κλίμα μαζικής υστερίας. Συντελειολογικοί τίτλοι εφημερίδων προανήγγειλαν το τέλος του Πολιτισμού από την έκθεση του πλανήτη μας στη δηλητηριώδη ουρά του. Φυσικά, τίποτα από όλα αυτά δεν έγινε, άλλα αυτό δεν εμπόδισε 39 μέλη της αίρεσης « Η Πύλη του Ουρανού» το 1997 να αυτοκτονήσουν τελετουργικά σε μια προσπάθεια να ενώσουν το πνεύμα τους με τον κομήτη Hale-Bopp. Ίσως η μόνη διαφοροποίηση σε αυτό το μοτίβο έρχεται από την φιλολογία του Άστρου της Βηθλεέμ. Μια πιθανή εξήγηση είχε να κάνει και με την εμφάνιση κομήτη.

 

Φορείs ζωής;

 

Οι κομήτες  αποτελούν υπολείμματα του υλικού της  δημιουργίας  του Ηλιακού Συστήματος  και τους βρίσκουμε να κινούνται σε μεταποσειδώνειεs τροχιές , στην Ζώνη Kuipert και το Νέφος Oort. Αποτελούνται κατά κύριο λόγο από νερό σε μορφή πάγου, άλλα και Διοξείδιο του Άνθρακα, Μονοξείδιο, Μεθάνιο και Αμμωνία .Εξαιρετικό ενδιαφέρον παρουσιάζουν οι πυρήνες τους όπου βρίσκουμε μεταξύ άλλων πολύπλοκες  οργανικές  ενώσεις ,και πιθανότατα υδρογονάνθρακες  και αμινοξέα. Η μελέτη τους έχει τεράστια σημασία καθώς είναι αρχέγονα απομεινάρια από τον σχηματισμό του Ηλιακού Συστήματος. Οι «βρώμικες χιονόμπαλες» όπως έχουν χαρακτηριστεί εξ αιτίας της σύστασης τους, βρίσκονται κατά όπως υπολογίζεται σε τρισεκατομμύρια σε σφαιρική κατανομή και σε αποστάσεις που ξεκινούν λίγο μετά την τροχιά του Πλούτωνα, και μπορεί να αγγίξουν και τα δύο έτη φωτός, σχεδόν την μισή απόσταση μέχρι το κοντινότερο άστρο, τον Εγγύτατο του Κενταύρου.  Σχηματισμένα από το ίδιο νέφος σκόνης και αερίων είτε δεν κατάφεραν να συνενωθούν σε μεγαλύτερα σώματα, είτε είναι θραύσματα των πολύ συχνών και βίαιων συγκρούσεων του πρώιμου Ηλιακού Συστήματος. Η βαρυτική τους αλληλεπίδραση κυρίως με τους μεγάλους αεριώδεις πλανήτες λειτούργησε σαν «σφεντόνα», εξακοντίζοντας τους στις εσχατιές του Ηλιακούς Συστήματος. Εκεί εκτελούν τις αργές τους τροχιές διάρκειας πολλές φορές δεκάδων χιλιάδων ετών. Ορισμένοι όμως από αυτούς σπρωγμένοι από μια όχι πλήρως ξεκάθαρη ακόμα αιτία, εισέρχονται στα ενδότερα του συστήματος. Τότε είναι που πραγματικά αποκτούν τον χαρακτήρα του κομήτη. Όσο πλησιάζουν προς τον Ήλιο , τόσο αυξάνεται η ταχύτητα τους, και τόσο επιταχύνεται η απομάκρυνση υλικού από την επιφάνεια τους, γεγονός που οφείλεται στον ηλιακό άνεμο. Είναι αυτές ακριβώς οι επισκέψεις που δίνουν στους κομήτες μια δυνητική επικινδυνότητα, ιδίως όταν η τροχιά τους αποκτήσει χαοτικό χαρακτήρα από την βαρυτική επίδραση που θα ασκήσει επάνω τους ένα μεγαλύτερο πλανητικό σώμα. Η επιφάνεια όλων των βραχώδων πλανητών μαρτυρά αμέτρητες ανάλογες πτώσεις στα 4,6 δισεκατομμύρια χρόνια ηλικίας του Ηλιακού Συστήματος. Εδώ ακριβώς έρχεται και η ουσιαστική επικινδυνότητα τους, αφού μια ενδεχόμενη πτώση μπορεί να έχει ολέθριες επιπτώσεις για την ζωή στον πλανήτη. Μια ανάλογη πιθανότατα να οδήγησε και τους Δεινοσαύρους στον μαζικό τους αφανισμό, 66 εκατομμύρια χρόνια πριν. Δεν είναι λίγες και οι περιπτώσεις που έχουν συνδεθεί και με την αιφνίδια εμφάνιση επιδημιών. Η επιβίωση βακτηρίων σε ακραίες συνθήκες μπορεί να συνηγορεί σε αυτό το σκεπτικό, χωρίς όμως ακόμα ακλόνητη σύνδεση. Αυτό όμως που μπορεί να στερήσει την ζωή, μπορεί και να βοηθήσει στην δημιουργία της. Αρκετοί ειδικοί θεωρούν ότι πολλά από τα απαραίτητα συστατικά για την εμφάνιση της ζωής ήρθαν μαζί με  αυτούς και διασκορπίστηκαν στις αρχέγονες λίμνες του πλανήτη. Το «πάντρεμα» των υλικών οδήγησε στην σταδιακή εμφάνιση του φαινομένου της ζωής, διαδικασία που είναι αρκετά πιθανό να είναι αρκετά διαδεδομένη και όχι μόνο προνόμιο του πλανήτη μας. Η θεωρία της Πανσπερμίας βασίζει σημαντικό μέρος της ακριβώς σε αυτή την σκέψη.

Είτε ως φορείς «δεινών», είτε ως δυνητικοί φορείς ζωής, οι κομήτες είναι αναπόσπαστο κομμάτι της πλανητικής γειτονιάς μας. Η ακριβοθώρητη, άλλα και πολλές φορές άκρως εντυπωσιακή εμφάνιση τους στον Ουρανό αν μη τι άλλο μαγνητίζει τόσο το βλέμμα, όσο και την φαντασία. Η πιθανότητα σύγκρουσης με τη Γή είναι εξαιρετικά αμελητέα σε ένα πολύ μεγάλο βάθος χρόνου. Παράλληλα οι προλήψεις των περασμένων αιώνων με ελάχιστες εξαιρέσεις έχουν χαθεί στις σελίδες της Ιστορίας. Αυτό που μένει στον απλό παρατηρητή , είναι το να υψώσει το βλέμμα στον Ουρανό και να απολαύσει το ενίοτε μαγικό θέαμα που τόσο απλόχερα προσφέρεται.