Ψηφιακή χειραγώγηση

Τα τελευταία χρόνια η ανθρώπινη συμπεριφορά έχει καταλυτικά επηρεαστεί από τη διαδικτυακή ενασχόληση και επικοινωνία.
Τα ψηφιακά μέσα έχουν διεισδύσει ακόμη  στις συναισθηματικές και προσωπικές εκφάνσεις της ατομικής δραστηριότητας. Η ιδιωτικότητα έχει σε μεγάλο βαθμό καταλυθεί και μάλιστα εκούσια, χωρίς απ΄ό,τι φαίνεται, με επίγνωση των συνεπειών της.
Η καθημερινή περιήγηση στο διαδίχτυο εμφανίζει σελίδες, που μας γνωστοποιούν ότι χρησιμοποιούν τα περίφημα cookies για τη συλλογή και αποθήκευση πληροφοριών από συσκευές.  Μας ζητούν δε να υπογράψουμε ότι συμφωνούμε στην επεξεργασία κάποιων δεδομένων, που αποθηκεύουν για εξατομικευμένες διαφημίσεις και προβολή προϊόντων. Οι περισσότεροι υπογράφουμε αμέσως μ’ ένα ‘’κλικ’’ για να διαβάσουμε χωρίς καθυστέρηση ό,τι έχουμε ανοίξει. Οι προτιμήσεις μας καταγράφονται και αποθηκεύονται.

Έχουμε άραγε αναρωτηθεί αν οι αναζητήσεις στη Google, στο Facebook ή στο twitter κ.α. τυγχάνουν αποθήκευσης και επεξεργασίας ώστε από τον όγκο των δεδομένων, που συλλέγονται να εντοπίζονται οι επιθυμίες και οι ανάγκες προκειμένου να προβάλλονται  κατευθυνόμενες  επιλογές; Με ποια κριτήρια γίνονται αυτές; Μήπως για την εξυπηρέτηση επιχειρηματικών συμφερόντων με σκοπό το  κέρδος;

Στην εποχή του υπερκαταναλωτισμού έχουν συγκροτηθεί διεθνώς οργανωμένες επιχειρήσεις τεχνητής νοημοσύνης που καταγράφουν και αποθηκεύουν τις διαδικτυακές αναζητήσεις των χρηστών ώστε να έχουν λεπτομερή γνώση της συμπεριφοράς, των επιθυμιών ακόμη και των συναισθημάτων τους. Όλα τα κλικ ‘’μου αρέσει’’, ‘’δεν ’μου αρέσει’’, ‘’με λυπεί’’, ‘’με χαροποιεί’’, ‘’με διασκεδάζει’’, ‘’είναι αστείο’’, ‘’με εκνευρίζει’’, ‘’είναι καταπληκτικό’’, ‘’θα το ήθελα’’ τυγχάνουν αναλυτικής επεξεργασίας.

Τα αποτελέσματα και τα συμπεράσματα καταχωρούνται ανάλογα με τις ιδιαιτερότητες των χρηστών όπως η ηλικία, το φύλο, οι γεωγραφικές περιοχές, οι χρονικές περίοδοι, οι κλιματικές συνθήκες, η κατάρτιση, το εκπαιδευτικό επίπεδο, το επάγγελμα, η ειδικότητα κ.ά.   

Κατόπιν πωλούνται σε εταιρείες κατασκευής εμπορικών προϊόντων κάθε μορφής που σε συνεργασία με διαφημιστικές εταιρείες τα προωθούν σε ολοένα και πιο διευρυνόμενο καταναλωτικό κοινό.

Την εποχή της πανδημίας του covid-19 αυξήθηκε η  ψηφιακή και ιντερνετική ενασχόληση με αποτέλεσμα το φαινόμενο να ενταθεί και ο όγκος των δεδομένων προς επεξεργασία να μεγεθυνθεί. Έτσι επιτεύχθηκε τα ερεθίσματα των χρηστών να κατευθύνονται αποτελεσματικότερα, οι σκέψεις τους να μετασχηματίζονται και τα συναισθήματα και οι επιθυμίες τους να μεταλλάσσονται σύμφωνα με τα κερδοσκοπικά συμφέροντα των παραγωγών και κατασκευαστών προϊόντων κάθε μορφής.

Ανάλογα φαινόμενα παρατηρούνται στην συλλογή και επεξεργασία δεδομένων που αφορούν και τις εκλογικές προτιμήσεις των πολιτών αναφορικά με κόμματα, κυβερνήσεις και πολιτικά πρόσωπα.
Η ανθρώπινη εξάρτηση μεγεθύνεται διαρκώς.

Κατά συνέπεια το ζήτημα δεν είναι μόνο οικονομικό. Είναι μείζον και πολυσύνθετο Είναι υπαρξιακό, κοινωνικό και πολιτικό. Η ανθρώπινη ‘’ελευθερία’’ επιλογής και έκφρασης είναι πλήρως ελεγχόμενη. Κι αυτό είναι  θέμα ελευθερίας και δημοκρατίας.

Εκείνο που επίσης προβληματίζει ιδιαίτερα είναι ότι  η μεγάλη πλειοψηφία των πολιτών αφενός δεν συνειδητοποιεί το μέγεθος της εξάρτησης, αφετέρου είναι απαθής και δεν αντιδρά.

Οι κοινωνίες βαδίζουν σημειωτόν. Είναι άμεση ανάγκη επομένως ν΄ αρχίσουν να βαδίζουν μπροστά. Για την ανατροπή. Κρίσιμη προϋπόθεση γι αυτό είναι η κατανόηση  της σκληρής πραγματικότητας που αφορά την  εξάρτηση και την εκμετάλλευση.
Στην κατεύθυνση αυτή ο ρόλος της πνευματικής αφύπνισης είναι πρωταρχικός.