Ο χαρισματικός δάσκαλος της Τέχνης Τζίνος Δημητράτος

Όσες φορές επιχειρεί κανείς να μελετήσει την περίπτωση του Τζίνου Δημητράτου ως εικαστικού σκοντάφτει, ίσως γιατί για λίγο διστάζει με το εγχείρημα. Εμπρός του ανοίγονται διαδρομές πολλές, ποικίλες και το ίδιο γοητευτικές. Θα τις ακολουθήσει όλες, ίσως να «χαθεί» στις διασταυρώσεις τους και από την αρχή αισθάνεται δυνατό τον φόβο αλλά και την ανακούφιση ότι δεν υπάρχει επιστροφή, αποστασιοποίηση και αναθεώρηση. Γνωρίζει ότι ή εισέρχεται σε αυτόν τον πλανήτη με διαβατήριο το πάθος που απαιτείται ή μένει ανύπαρκτος, τάχα θεατής. Και αυτό το τελευταίο, ισάξιο μιάς αυτοκτονίας για ένα μελετητή, δεν το υποφέρει η επιστήμη.

Επομένως, το ταξίδι στην χώρα των εικόνων των Τζίνου Δημητράτου μοιάζει χωρίς τέλος, χωρίς τέλη. Εδώ από την αρχή ορίζεται με σαφήνεια το αξίωμα «δεν μπορεί κανείς να παρατηρεί και να διαλογίζεται, για να κατανοήσει, συμμετέχει και πορεύεται». Και ποιά είναι η πρώτη εντύπωση; Όλα σε αυτή τη χώρα καίγονται, φωτεινά, κόκκινα σαν το αίμα και στην μέση η πυρά του εισβολέα, ζωντανή και μεγάλη. Μέσα σε αυτή αρχίζει κανείς να γνωρίζει πώς αναφλέγονται οι εντάσεις, πως τίκτονται οι αλληλοσυμπληρώσεις, πως θυσιάζονται οι συνυπάρξεις. Τον καπνό της φλόγας απομακρύνει ένας κρυστάλλινος άνεμος που φυσά καθαρίζοντας τις μεγάλες θερμοκρασίες. Οι αρμονίες ηχούν, σαλπίζει ο νέος κόσμος. Από τα παράθυρα της ταχείας του Τζίνου Δημητράτου διαγράφονται οι όγκοι, τα σχήματα που μεγαλώνουν και ανασαίνουν. Ο κόσμος γεωμετρικός, κυβιστικός, καλά ζυγισμένος, ογκομετράται, κατατμείται, τεμαχίζεται, ρευστοποιείται, ΕΚΡΗΓΝΥΤΑΙ.

Τα κοσμογονικά κομμάτια του μετατρέπονται σε ροές, αδιάκοπες ροές, πολλές εσωτερικές, εσώτερες, εξωτερικές, πασιφανείς. Η υγρασία τους αχνίζοντας ξεσκεπάζει τις γήινες μορφές ενός ρεαλισμού που δακρύζει. Κρυμμένο, πίσω από άλλα χρώματα το κόκκινο καιροφυλακτεί. Προετοιμάζει, όπως πάντα, την νέα κοσμογονία, τη νέα διαδρομή και η φλέβα του χτυπά πότε εδώ, πότε εκεί.

Ο φακός του δημιουργού εστιάζει εκεί που του ορίζουν οι χτύποι, στην ανθρώπινη σφαίρα και αναζητά τις κορυφώσεις του πόνου, της χαράς, των ανθρώπινων κραυγών που αλλάζουν τον κόσμο. Αναγνωρίζει και καταγράφει στα πρόσωπα του μόχθου και του αγώνα, τις ψυχικές εντάσεις της φλόγας, του πορφυρού του αίματος, της ζωής. Μικρές και μεγάλες ιστορίες εικονογραφούνται, συνθέσεις δυνατές ενός κόσμου θνητού και αθάνατου, ανθρώπινου και υπερκόσμιου, υπαρκτού και φανταστικού, συμβολικού και ιδεαλιστικού, πάντα γεμάτου συσχετίσεις, συναντήσεις, συναναστροφές, ενός κόσμου ενιαίου και μοναδικού. Ευαίσθητος και συναισθηματικός ο φακός του καλλιτέχνη κλέβει στιγμιότυπα ανθρώπινης γήινης ωραιότητας σε όλες τις μορφές της, ακόμα και σκληρής ωραιότητας.

Είναι ειλικρινής και αφηγηματικός. Προσπαθεί να διασώσει στην απεραντοσύνη του χρόνου τις δικές του σταγόνες μεγάλης έντασης. Οι εικόνες του, κιβωτοί εκρήξεων, σαν φλεγόμενες χάντρες στέλνονται στο σύμπαν να προσδεθούν στην κεντητή ουρά του.  Έτσι συμβαίνει με την μεγάλη ανθρώπινη Τέχνη. Την Τέχνη που προκύπτει από δύσκολα, δύσβατα μονοπάτια και οδηγεί σε διαδρομές με πολλές απαιτήσεις. Το βάρος της έχει ανάψει προ πολλού την πυρά  στον δημιουργό της , στην οποία και θα υποκύψει. Την Τέχνη που αποτελεί,  όπως και η Πίστη, γέφυρα για ό, τι δεν μας ανήκει και κατά πολύ μας ξεπερνά.

Ο Τζίνος Δημητράτος έχει δεχθεί το χάρισμα αυτής της γνώσης αλλά και εμπειρίας. Ο συναρπαστικός αισθητικός του λόγος και τα ίδια τα έργα του θα συνοδεύουν ως πολύτιμο, ανεκτίμητο, απόκτημα την επτανησιακή πολιτιστική κληρονομιά. Συχνά, αντιστρατευόμενος και ανατρέποντας με τις επιλογές του -μέσα, εκφραστικοί τρόποι κ.λπ.-τις επιταγές των μετριοπαθών προσεγγίσεων και των αλληλεπιδράσεων που προκύπτουν από την κερκυραϊκή παράδοση στην ζωγραφική, υπήρξε τολμηρότατος καινοτόμος για την τοπική τέχνη. Επί πλέον, υπήρξε και ένας από τους εξαιρετικούς εκπροσώπους των μοντέρνων τάσεων των περιόδων δημιουργίας του στην χώρα μας: στην ανεξάντλητη δεξαμενή της καλλιτεχνικής του παραγωγής εντοπίζει κανείς συνομιλούντα στοιχεία όλων σχεδόν των τάσεων του 20ου αι. γεγονός που την αναδεικνύει εξαιρετική περίπτωση καλλιτέχνη.

Χαρισματικός δάσκαλος της Τέχνης μπόλιασε για δεκαετίες τους μαθητές του στην εκπαίδευση με το μεγάλο άσβεστο πάθος για τις εικαστικές τέχνες, μετέδωσε με αξιοσημείωτη ευσυνειδησία και επιμονή τις γνώσεις του και υπήρξε ο κύριος εμπνευστής πολλών από τους νέους καλλιτέχνες μας στην αρχή της πορείας τους αλλά και αργότερα. Ηρωικός, ακαταπόνητος σκαπανέας αλλαγών, καλλιέργησε με τις στάσεις και το πλούσιο έργο του την σύγχρονη αισθητική αντίληψη στην Κέρκυρα στρέφοντάς την σε νέες, για τα ισχύοντα των εποχών, επιλογές, πάντα εκφράζοντας με παρρησία τις θέσεις του εκτός του εργαστηρίου του και εντός της κοινωνίας. Βαθύς και ειλικρινής λάτρης της δημιουργίας, προέβαλε την σημασία του ρόλου της σε κάθε περίσταση στον κοινωνικό διάλογο καθώς και της λειτουργίας της στο πολιτικό σύστημα. Ευαισθητοποιημένος πολιτικά, δεν έχει πάψει να τοποθετείται υπέρ των ιδεών και αρχών της αλληλεγγύης, της παγκόσμιας ειρήνης, της κοινωνικής δικαιοσύνης, της παιδείας και ευημερίας των λαών της Γης.

Για την κερκυραϊκή τέχνη, επομένως, η προσωπικότητα αλλά και το έργο του στο σύνολό του συνθέτουν και αποδίδουν, αναμφισβήτητα και για πάντα, κορυφαία γνωρίσματα και χαρακτηριστικά κατά την συγκρότηση της σύγχρονης φυσιογνωμίας της.

Μαρία Μελέντη, Ιστορικός τεχνης

Δημοσιευμένο Εν Κέρκυρα, 2017