Ελευθερία έκφρασης και ρητορική προσβολής και μίσους
Κώστας Βέργος
11 Ιανουαρίου 2021
/ 10:56
ΚΩΣΤΑΣ ΒΕΡΓΟΣ
Τα όρια μεταξύ ελευθερίας έκφρασης και προστασίας δικαιωμάτων γίνονται πιο δυσδιάκριτα στην εποχή μας. Στην προσπάθειά μας να προστατεύσουμε δικαιώματα, περιστέλλουμε την ελευθερία της έκφρασης.
Στο πλαίσιο της συζήτησης για την διακίνηση των ιδεών αλλά και των θεωριών συνωμοσίας, ρατσισμού και μίσους, θα αναφέρω δέκα παραδείγματα από την σύγχρονη ζωή. Τα όρια μεταξύ ελευθερίας έκφρασης και προστασίας δικαιωμάτων γίνονται πιο δυσδιάκριτα στην εποχή μας. Στην προσπάθειά μας να προστατεύσουμε δικαιώματα, περιστέλλουμε την ελευθερία της έκφρασης. Αλλά και στην προσπάθειά μας να υποστηρίξουμε την ελευθερία της έκφρασης, επιτρέπουμε στην ρητορική του μίσους να οργανώνει διωγμούς, ακόμη και γενοκτονίες.
1. Το βιβλίο του φίλου Βασίλη Λιόση για τον ναζισμό έχει ως εξώφυλλο μια φωτογραφία. Σε μια παρέλαση του Χίτλερ, εκατοντάδες ναζί χαιρετούν ναζιστικά. Εκτός από έναν. (Ξέρουμε την τραγική ιστορία αυτού του νεαρού Γερμανού - που ήταν ναζί και έγινε αντι-ναζί.) Το fb λογόκρινε το βιβλίο γιατί είδε τα χέρια τα πολλά και δεν πρόσεξε το ένα, το πιο σημαντικό. Χάθηκε έτσι η σπουδαία αληθινή ιστορία στο όνομα της πολιτικής ορθότητας.
2. Χθες έβλεπα στο youtube μια παλιά παράσταση του αγαπημένου Σωτήρη Μουστάκα που παρίστανε, με μπρίο, μια υστερική, στερημένη από σεξ, δασκάλα με ψηλή και διαπεραστική φωνή. «Σκάστε παλιόπαιδα!!!». Γέλιο. Κάποια στιγμή, μιλώντας για τα ήθη της εποχής, είπε και κάτι για τους βιασμούς. Και συνέχισε, μετά από μια παύση: "Εμένα γιατί κανείς δεν με βιάζει;" Πολύ γέλιο. Κάποια γυναίκα στο κοινό, έχουσα βιώσει το τραύμα του βιασμού, δεν θα γέλασε καθόλου.
3. Πριν μερικά χρόνια, ο Γάλλος κωμικός Dieudonné M'bala-M'bala, μετά από μια σειρά «αστείων» γύρω από τους Εβραίους και το Ολοκαύτωμα, καταδικάσθηκε από τα Γαλλικά δικαστήρια. Προσέφυγε στο Ευρωπαϊκό Δικαστήριο για τα Δικαιώματα του Ανθρώπου, το οποίο τελικώς έκρινε την καταδίκη ως δίκαιη.
4. Λίγο μετά, εκεί κοντά, το Charlie Hebdo διακωμώδησε με σκίτσα τον Μωάμεθ. Λίγες μέρες μετά, φανατικοί μουσουλμάνοι δολοφόνησαν τους σκιτσογράφους.
5. Σε 71 χώρες οι βλασφημούντες τιμωρούνται. Σε κάποιες μουσουλμανικές εκτελούνται.
6. Στις ΗΠΑ, λογόκριναν προ ημερών τον λόγο ενός πολιτικού ηγέτη και του γιού του, όταν οι δυο τους προέτρεπαν ανοικτά τούς οπαδούς τους σε στάση εναντίον του Καπιτωλίου.
7. Χιλιάδες τραμπιστές ανά τον κόσμο επί χρόνια ασκούνται ανενόχλητοι στο ψεύδος, την συνωμοσιολογία και την ρητορική μίσους στα μέσα κοινωνικής δικτύωσης και στα λοιπά media.
8. Δεξιά εφημερίδα ‘Μακελειό’: «Πετάξτε τους στην θάλασσα!». Παλιότερα, πετούσε καθημερινά στην θάλασσα τους πολιτικούς αντιπάλους της η κεντρώα ‘Αυριανή’. Κάποτε, οι δολοφόνοι της 17Ν δολοφονούσαν για να βρουν βήμα των προκηρύξεών τους στην αριστερή ‘Ελευθεροτυπία’.
9. Χιλιάδες δημοσιογράφοι βρίσκονται σήμερα στην φυλακές αυταρχικών καθεστώτων.
10. Όπως διαπίστωσε το Διεθνές Ποινικό Δικαστήριο για την Ρουάντα, η γενοκτονία στην χώρα, το 1994, έγινε με την βοήθεια ενός «ελεύθερου» ραδιοφωνικού σταθμού που επί εβδομάδες προέτρεπε και κατηύθυνε το έγκλημα της γενοκτονίας της φυλής Τούτσι από την φυλή Χούτου. [Για την ιστορία: είχε προϋπάρξει (δεκ.’70) γενοκτονία των Χούτου από τους Τούτσι, στο Μπουρούντι.]
Νέα από το Ευρωπαϊκό Δικαστήριο για τα Δικαιώματα του Ανθρώπου: Για την ελευθερία της έκφρασης, το δικαστήριο χρησιμοποιεί δύο διαφορετικές προσεγγίσεις με βάση την Ευρωπαϊκή Σύμβαση των Δικαιωμάτων του Ανθρώπου (άρθρα 10 και 17).
Πρώτη: Τον περιορισμό της ελεύθερης έκφρασης, «όταν σχόλια εμπεριέχουν μίσος και συνιστούν άρνηση των θεμελιωδών αξιών της Σύμβασης».
Δεύτερη: Την προστασία της ελεύθερης έκφρασης, «όταν σχόλια, μολονότι εμπεριέχουν μίσος, δεν είναι ικανά να βλάψουν τις θεμελιώδεις αξίες της Σύμβασης».
Ακροτελεύτιο συμπέρασμα: Η λεπτή διάκριση των ορίων μεταξύ ελευθερίας και προστασίας εναπόκειται στον πατριωτισμό και ανθρωπισμό των Ελλήνων, των Ρωμαίων και όλων των φυλών του κόσμου - εθνικών και αντεθνικών.
Τα νομικά κείμενα θα έχουν πάντα την σπουδαία σημασία τους, αλλά, χωρίς την κατάλληλη παιδεία κατανόησης του Άλλου ως ανθρώπου με όνομα και επώνυμο, μητέρα, πατέρα και παιδιά, τα νομικά κείμενα θα εργαλειοποιούνται στα χέρια του κάθε επηρμένου και θολωμένου ηγέτη ή οπαδού - πολιτικού ή θρησκευτικού.
ΚΩΣΤΑΣ ΒΕΡΓΟΣ
Οικονομολόγος, διεθνολόγος, Ph.D.. Δίδαξε στην τεε επί 30 έτη, επί 13 διευθυντής επαλ. Συγγραφέας, ‘Γεωπολιτική των Εθνών’, Παπαζήσης, κλπ, και αρθρογράφος στον καθημερινό και ειδικό τύπο, συνεργάτης της ‘Ε’ από το 1990. Ραδιοφωνικός και τηλεοπτικός παραγωγός, ‘Απαρχές της Jazz’, ΕΡΑ Κέρκυρας, και τα πολιτικο--πολιτισμικά ‘Περιγράμματα’, Corfu Channel. Αλεξανδρινός, Κερκυραίος, Έλληνας, πολίτης του κόσμου. Συγγραφέας: Ντοστογιέφσκι. Φιλόσοφος: Χάνα Άρεντ. Απόφθεγμα: «Ζήσε σαν στην τελευταία σου μέρα, μάθαινε σαν να πρόκειται να ζεις αιώνια», Γκάντι.
