Το παράδειγμα της Καταλονίας και η αλλαγή πορείας για τη Κέρκυρα
Απορρίμματα
26 Nov 2019
/ 09:51
O Διευθυντής του Οργανισμού Διαχείρισης Απορριμμάτων της Καταλονίας, Josep Maria Tost i Borras, περιγράφει πώς η Καταλονία διαχειρίστηκε τα απορρίμματα και θεωρείται ένα από τα πλέον επιτυχημένα σημεία αναφοράς στην Ευρώπη.
ΚΕΡΚΥΡΑ. Μετά τις πρόσφατες εξελίξεις στο ζήτημα των απορριμμάτων και την ομόφωνη απόφαση της ΔΙ.Α.ΔΥ.ΜΑ για έγκριση του αιτήματος για μεταφορά, η δήμαρχος Κεντρικής Κέρκυρας και Διαποντίων Νήσων Μερόπη Υδραίου δήλωσε πως αυτή λύση δεν επιθυμεί να έχει ως αποτέλεσμα τον εφησυχασμό αλλά το ξεκίνημα μιας διαδικασίας που θα έχει στο επίκεντρο την ανακύκλωση και τη διαλογή στη πηγή .
Πριν λίγες εβδομάδες, το Παρατηρητήριο Διαχείρισης Απορριμμάτων Κέρκυρας διοργάνωσε μια εκδήλωση διεθνούς εμβέλειας σχετικά με την ευρωπαϊκή διάσταση των απορριμμάτων. Ένας εκ των καλεσμένων ομιλητών ήταν ο Josep Maria Tost i Borras, Διευθυντής του Οργανισμού Διαχείρισης Απορριμμάτων της Καταλονίας, ο οποίος παραχώρησε αποκλειστικά στο enimerosi.com, την έκθεση του στην οποία περιγράφει πως η Καταλονία διαχειρίστηκε τα απορρίμματα για να θεωρείται ένα από τα πλέον επιτυχημένα σημεία αναφοράς στην Ευρώπη.
Η Καταλονία που θύμιζε Κέρκυρα και το κράτος ως πυλώνας ανάπτυξης
Η Καταλονία έχει πληθυσμό 7,53 εκατομμύρια, αποτελείται από 947 δήμους και 42 περιφέρειες. Ένα κοινό της σημείο με την Κέρκυρα είναι ότι αποτελεί κορυφαίο τουριστικό προορισμό αφού κάθε χρόνο σε αυτή καταφθάνουν 24 εκατομμύρια τουρίστες. Πριν 25 χρόνια η Καταλονία αντιμετώπιζε τεράστιο πρόβλημα με τα απορρίμματα. Η συλλογή απορριμμάτων αφορούσε μόνο σύμμεικτα απορρίμματα, ενώ η ρίψη τους γίνονταν σε ανεξέλεγκτες χωματερές και αυτά είτε καίγονταν είτε καλύπτονταν χωρίς κανένα έλεγχο. Ο τρόπος με τον οποία διαχειρίζονταν τα απόβλητα η Καταλονία είχε συνέπειες την δημιουργία προβλημάτων υγιεινής, την ρύπανση του εδάφους, του νερού και του αέρα αλλά και τη δυσφορία πολιτών οι οποίοι μάλιστα έκαναν καταγγελίες.
Μια σημαντική αλλαγή που έκανε η Καταλονία ήταν ότι αντιμετώπισε τα απόβλητα ως πόρους και όχι ως απορρίμματα, αφού εκτιμούσαν πως μέσω της νέας στρατηγικής δράσης θα δημιουργούσαν νέες θέσεις εργασίες, θα ενεργοποιούσαν ξανά το Τουρισμό και την Οικονομία. Σύμφωνα με τον πρώην δήμαρχο της Ταραγόνα Josep Maria Tost i Borras, αναγκαίο στοιχείο για τη πρόοδο είναι η συνεισφορά του κράτους. Συγκεκριμένα, τονίζει πως είναι απαραίτητη η πολιτική βούληση, η συναίνεση και η κρατική χρηματοδότηση αφού δόθηκαν περίπου 850 εκατομμύρια στις υποδομές και 150 εκατομμύρια σε τοπικές αρχές. Η ίδρυση του Οργανισμού αποβλήτων της Καταλονίας το 1993 αποτέλεσε τομή καθώς είναι δομή που απασχολεί πάνω από 200 δημόσιους εργοδότες οι οποίοι εργάζονται για τη βελτίωση της διαχείρισης αποβλήτων.
«Καρότο και μαστίγιο»
Η μεγαλύτερη επιτυχία όμως της Καταλονίας στο τομέα της διαχείρισης αποβλήτων είναι η διαλογή στη πηγή κυρίως των οργανικών αποβλήτων (βιοαποβλήτων). Το 1993 η διαλογή στη πηγή στην Καταλονία βρίσκονταν στο 1,7%, ενώ το 2017 σημειώθηκε εκτόξευση αφού η διαλογή στη πηγή έφθασε στο 41,8%. Από τους 947 δήμους της Καταλονίας οι 244 δήμοι κάνουν διαλογή στη πηγή μεγαλύτερη του 50% και 100 δήμοι κάνουν διαλογή στη πηγή μεγαλύτερη του 60%.
Μια ιδιαίτερα αποτελεσματική κίνηση που έκανε η Καταλονία για τη διαχείριση των απορριμμάτων είναι η πολιτική «καρότο και μαστίγιο», μια πολιτική τιμωρίας και ενθάρρυνσης όπως ο πρώην Δήμαρχος τη χαρακτηρίζει. Συγκεκριμένα, δημιουργήθηκε φόρος 41,3 ευρώ ανά χωματερή και 20,6 ευρώ για αποτέφρωση. Από τότε που υιοθετήθηκε αυτή η πολιτική τα έσοδα ήταν 560 εκατομμύρια εκ των οποίων 537 επιστράφηκαν στις τοπικές αρχές. Από το 2020 έως το 2035, προβλέπεται αύξηση του φόρου από 3 ευρώ έως 5 ευρώ το τόνο για τις χωματερές. Ο συγκεκριμένος αυτός φόρος, βοήθησε σημαντικά την ενίσχυση και της διαλογή στη πηγή.
Η Καταλονία έχει κατορθώσει να έχει ένα υψηλό ποσοστό διαλογής στη πηγή και μάλιστα σε Δήμους που ακολουθούνται αποτελεσματικά συστήματα όπως «Πόρτα-Πόρτα» και «ο Ρυπαίνων πληρώνει». Σε αυτές τις περιοχές η διαλογή στη πηγή κυμαίνεται μεταξύ 60% και 80%. Επίσης κατάφερε μείωση της χρήσης της πλαστικής σακούλας σε 50% ενώ καταπολέμησε την καταστροφή των τροφίμων και θαλάσσιων απορριμμάτων. Σημαντικό ρόλο, σε αυτή τη προσπάθεια είχαν κυβερνήσεις, τοπικές αρχές, πανεπιστήμια, εταιρίες και ερευνητικά κέντρα. Ο τομέας των αποβλήτων της Καταλονίας αντιπροσωπεύει πάνω από το 7% του ΑΕΠ, με περισσότερες από 150 εταιρείες να έχουν δημιουργηθεί, προσφέροντας απασχόληση σε πάνω από 20 χιλιάδες εργαζόμενους με σημαντική δυνατότητα ανάπτυξης.
Μετά από 25 χρόνια η κατάσταση έχει αλλάξει αφού το σύστημα της διαχείρισης αποβλήτων είναι πλήρως ελεγχόμενο και οι παραλίες, τα δάση, και οι παραλίες της Καταλονίας είναι καθαρά και ζωντανά. Η περίπτωση της Καταλονίας μπορεί να αποτελέσει παράδειγμα για την Κέρκυρα, αφού αποδεικνύει ότι πρόκειται για μια εφικτή πολιτική.
Πριν λίγες εβδομάδες, το Παρατηρητήριο Διαχείρισης Απορριμμάτων Κέρκυρας διοργάνωσε μια εκδήλωση διεθνούς εμβέλειας σχετικά με την ευρωπαϊκή διάσταση των απορριμμάτων. Ένας εκ των καλεσμένων ομιλητών ήταν ο Josep Maria Tost i Borras, Διευθυντής του Οργανισμού Διαχείρισης Απορριμμάτων της Καταλονίας, ο οποίος παραχώρησε αποκλειστικά στο enimerosi.com, την έκθεση του στην οποία περιγράφει πως η Καταλονία διαχειρίστηκε τα απορρίμματα για να θεωρείται ένα από τα πλέον επιτυχημένα σημεία αναφοράς στην Ευρώπη.
Η Καταλονία που θύμιζε Κέρκυρα και το κράτος ως πυλώνας ανάπτυξης
Η Καταλονία έχει πληθυσμό 7,53 εκατομμύρια, αποτελείται από 947 δήμους και 42 περιφέρειες. Ένα κοινό της σημείο με την Κέρκυρα είναι ότι αποτελεί κορυφαίο τουριστικό προορισμό αφού κάθε χρόνο σε αυτή καταφθάνουν 24 εκατομμύρια τουρίστες. Πριν 25 χρόνια η Καταλονία αντιμετώπιζε τεράστιο πρόβλημα με τα απορρίμματα. Η συλλογή απορριμμάτων αφορούσε μόνο σύμμεικτα απορρίμματα, ενώ η ρίψη τους γίνονταν σε ανεξέλεγκτες χωματερές και αυτά είτε καίγονταν είτε καλύπτονταν χωρίς κανένα έλεγχο. Ο τρόπος με τον οποία διαχειρίζονταν τα απόβλητα η Καταλονία είχε συνέπειες την δημιουργία προβλημάτων υγιεινής, την ρύπανση του εδάφους, του νερού και του αέρα αλλά και τη δυσφορία πολιτών οι οποίοι μάλιστα έκαναν καταγγελίες.
Μια σημαντική αλλαγή που έκανε η Καταλονία ήταν ότι αντιμετώπισε τα απόβλητα ως πόρους και όχι ως απορρίμματα, αφού εκτιμούσαν πως μέσω της νέας στρατηγικής δράσης θα δημιουργούσαν νέες θέσεις εργασίες, θα ενεργοποιούσαν ξανά το Τουρισμό και την Οικονομία. Σύμφωνα με τον πρώην δήμαρχο της Ταραγόνα Josep Maria Tost i Borras, αναγκαίο στοιχείο για τη πρόοδο είναι η συνεισφορά του κράτους. Συγκεκριμένα, τονίζει πως είναι απαραίτητη η πολιτική βούληση, η συναίνεση και η κρατική χρηματοδότηση αφού δόθηκαν περίπου 850 εκατομμύρια στις υποδομές και 150 εκατομμύρια σε τοπικές αρχές. Η ίδρυση του Οργανισμού αποβλήτων της Καταλονίας το 1993 αποτέλεσε τομή καθώς είναι δομή που απασχολεί πάνω από 200 δημόσιους εργοδότες οι οποίοι εργάζονται για τη βελτίωση της διαχείρισης αποβλήτων.
«Καρότο και μαστίγιο»
Η μεγαλύτερη επιτυχία όμως της Καταλονίας στο τομέα της διαχείρισης αποβλήτων είναι η διαλογή στη πηγή κυρίως των οργανικών αποβλήτων (βιοαποβλήτων). Το 1993 η διαλογή στη πηγή στην Καταλονία βρίσκονταν στο 1,7%, ενώ το 2017 σημειώθηκε εκτόξευση αφού η διαλογή στη πηγή έφθασε στο 41,8%. Από τους 947 δήμους της Καταλονίας οι 244 δήμοι κάνουν διαλογή στη πηγή μεγαλύτερη του 50% και 100 δήμοι κάνουν διαλογή στη πηγή μεγαλύτερη του 60%.
Μια ιδιαίτερα αποτελεσματική κίνηση που έκανε η Καταλονία για τη διαχείριση των απορριμμάτων είναι η πολιτική «καρότο και μαστίγιο», μια πολιτική τιμωρίας και ενθάρρυνσης όπως ο πρώην Δήμαρχος τη χαρακτηρίζει. Συγκεκριμένα, δημιουργήθηκε φόρος 41,3 ευρώ ανά χωματερή και 20,6 ευρώ για αποτέφρωση. Από τότε που υιοθετήθηκε αυτή η πολιτική τα έσοδα ήταν 560 εκατομμύρια εκ των οποίων 537 επιστράφηκαν στις τοπικές αρχές. Από το 2020 έως το 2035, προβλέπεται αύξηση του φόρου από 3 ευρώ έως 5 ευρώ το τόνο για τις χωματερές. Ο συγκεκριμένος αυτός φόρος, βοήθησε σημαντικά την ενίσχυση και της διαλογή στη πηγή.
Η Καταλονία έχει κατορθώσει να έχει ένα υψηλό ποσοστό διαλογής στη πηγή και μάλιστα σε Δήμους που ακολουθούνται αποτελεσματικά συστήματα όπως «Πόρτα-Πόρτα» και «ο Ρυπαίνων πληρώνει». Σε αυτές τις περιοχές η διαλογή στη πηγή κυμαίνεται μεταξύ 60% και 80%. Επίσης κατάφερε μείωση της χρήσης της πλαστικής σακούλας σε 50% ενώ καταπολέμησε την καταστροφή των τροφίμων και θαλάσσιων απορριμμάτων. Σημαντικό ρόλο, σε αυτή τη προσπάθεια είχαν κυβερνήσεις, τοπικές αρχές, πανεπιστήμια, εταιρίες και ερευνητικά κέντρα. Ο τομέας των αποβλήτων της Καταλονίας αντιπροσωπεύει πάνω από το 7% του ΑΕΠ, με περισσότερες από 150 εταιρείες να έχουν δημιουργηθεί, προσφέροντας απασχόληση σε πάνω από 20 χιλιάδες εργαζόμενους με σημαντική δυνατότητα ανάπτυξης.
Μετά από 25 χρόνια η κατάσταση έχει αλλάξει αφού το σύστημα της διαχείρισης αποβλήτων είναι πλήρως ελεγχόμενο και οι παραλίες, τα δάση, και οι παραλίες της Καταλονίας είναι καθαρά και ζωντανά. Η περίπτωση της Καταλονίας μπορεί να αποτελέσει παράδειγμα για την Κέρκυρα, αφού αποδεικνύει ότι πρόκειται για μια εφικτή πολιτική.
