Το κουτί της Πανδώρας

Ξενίζει τους ανθρώπους μιας κάποιας ηλικίας η υποστήριξη της υπόθεσης της κρατικής παρέμβασης στην οικονομία, που συνηθίσαμε να αποδίδεται στον Κέινς και την Αριστερά, απ' ό, τι αποκαλείται ακροδεξιό και εθνικιστικό. Πρόκειται για παρεξήγηση;

Όταν ο γκουρού της παγκοσμιοποίησης, Άλαν Γκρίνσπαν, αναφερόταν στην προϊστορία του νεοφιλελεύθερου υποδείγματος, μιλούσε για την Σχολή του Σικάγο και τις συζητήσεις εκεί για την κατάργηση των περιορισμών στην κίνηση του κεφαλαίου, των εμπορευμάτων, βεβαίως και της εργασίας, ως εμπειρία του νεαρού εαυτού του, στα χρόνια περί τον 2ο παγκόσμιο πόλεμο. Πολύ πριν δηλ. την επικράτηση του Ρίγκαν και της Θάτσερ και την επίσημη έναρξη της περιόδου.

Αναλόγως και η επανεμφάνιση του μοτίβου της εθνικής προστασίας και της κρατικής παρέμβασης στην οικονομία ενώ αποδίδεται στον Τραμπ, η συζήτηση επ' αυτού αχνοφαίνεται τουλάχιστον δυο με τρεις δεκαετίες πίσω. Η παρατήρηση για 'κείνους, που πιστεύουν ότι οι τομές στην παγκόσμια πολιτική σκηνή είναι προϊόν και αποτέλεσμα της ιδιοτροπίας μιας προσωπικότητας.

Στην πραγματικότητα πρόκειται για σχεδιασμένη απόπειρα στροφής της παγκόσμιας σκηνής, που αναπροσδιορίζει πολιτικές και έννοιες. Επηρεάζει εκτός της οικονομικής βάσης βεβαίως και το εποικοδόμημα, αμφισβητώντας θεσμούς και πρόσωπα.

Η Αριστερά που υποτάχθηκε στο νεοφιλελεύθερο αφήγημα, προσαρμόστηκε σ' αυτό και το υπηρέτησε ακόμα κι από κυβερνητικές θέσεις, μοιάζει πελαγωμένη. Κι αυτή η αδυναμία γίνεται χειρότερη όταν γαντζώνεται από την παρελθούσα επιχειρηματολογία της, αφήνοντας εντέλει την πρωτοκαθεδρία στους άλλους του πιο παλιού παρελθόντος, που καμώνονται ότι καινοτομούν.

Η στροφή στοχεύει στην άμβλυνση της οικονομικής νεοπλασίας του συστήματος, της υπερσυσσώρευσης, δηλ. της συγκέντρωσης μεγάλων ποσοτήτων ιδιωτικού κεφαλαίου που δεν μπορούν να επενδυθούν με κερδοφόρο τρόπο, οδηγώντας σε κρίσεις ολοένα και συχνότερες. Όμως η αδυναμία υπέρβασης των κανόνων της αγοράς απλώς θα ανακυκλώνει ανά περίοδο και περίπτωση τις δυο αυτές εκδοχές του ίδιου και του αυτού συστήματος, αποδίδοντας τη διοίκηση πότε στη μια και πότε στην άλλη, διατηρώντας ως αναπόφευκτο κακό την κοινωνική αδικία. Η υπόθεση παραπέμπει στον μύθο της Πανδώρας στο Έργα και Ημέραι του Ησιόδου.

* Από την συλλογή παροιμιών του Έρασμου, (1508) Adagia, όπου το επίμαχο κουτί ανοίγει ο Επιμηθέας, ο οποίος κατά τον Ησίοδο, «είναι εκείνος που τα λάθη του τον έκαναν σοφό».