Τα Δεκεμβριανά με τα μάτια του θείου Πέτρου

Με κίνδυνο να παρεξηγηθώ, το Protagon και ο αρθρογράφος του Απ. Δοξιάδης για την σύγχρονη ελληνική ιστορία και πολιτική είναι ό,τι ο Σκάι και ο Πορτοσάλτε για την περιγραφή της ανθηρής ελληνικής οικονομίας. Ευφάνταστος και ιδιοφυής ο συγγραφέας τού «Ο Θείος Πέτρος και η Εικασία του Γκόλντμπαχ», επιστρατεύει φαντασία όταν καταπιάνεται με την σύγχρονη ελληνική ιστορία. Το άρθρο του στο Protagon.gr, στις 27 Δεκεμβρίου 2024, «Τζον Χόκσγουορθ: Ο Άνθρωπος που Έσωσε την Αθήνα στα Δεκεμβριανά», φανταστικό.

Το «Έσωσε την Αθήνα», πρώτα απ’ όλα, ως τίτλος του άρθρου παραπέμπει σε μονομέρεια και μεροληψία. (Το ίδιο βέβαια θα έλεγα και αν το ΚΚΕ «έσωζε» την Αθήνα σε δικό του σωτηριολογικό άρθρο.)

Τα Δεκεμβριανά ξεκινάνε στις 3 Δεκεμβρίου με πυρά εναντίον μιας πολύ μεγάλης και ειρηνικής συγκέντρωσης του ΕΑΜ στην Πλατεία Συντάγματος. Η Αστυνομία του Έβερτ πυροβολεί εντελώς απρόκλητα κατά αόπλων διαδηλωτών. (Σε μια συνέντευξή του ο Έβερτ, την δεκαετία του 1950, το αναγνωρίζει, μάλλον με καμάρι.) Η εθνικόφρων παράταξη επί των μαθητικών μου χρόνων οργάνωνε κάθε χρόνο ομιλίες για τα Δεκεμβριανά (και τον «συμμοριτοπόλεμο») στις 4 Δεκεμβρίου, σαν να μην είχε προϋπάρξει η 3η Δεκεμβρίου. Ο Α.Δ., μαθηματικός ο ίδιος, αντιλαμβάνεται την αιτιώδη σχέση μεταξύ 3 και 4 και ανακαλύπτει, μόνο αυτός, το 2 πριν από το 3. Λέει ότι στις 2 Δεκεμβρίου είχαμε καταλήψεις αστυνομικών τμημάτων από τον ΕΛΑΣ. Η αλήθεια, που δεν αμφισβητεί ούτε η εθνικόφρων αφήγηση, είναι ότι οι πρώτες τέτοιες καταλήψεις έγιναν στις 4 Δεκεμβρίου.

Στα σχετικά αναγνώσματά μου, που μάλλον είναι περισσότερα από του αρθρογράφου, πουθενά δεν χαρακτηρίζεται από την Αριστερά η κυβέρνηση Παπανδρέου ως δωσιλογική. Πού το βρήκε αυτό ο αρθρογράφος;

Τις πρώτες μάχες εναντίον του ΕΛΑΣ τον Δεκέμβριο τις έδωσε η δωσιλογική «Χ». (Την χαρακτηρίζουν «ημι-δωσιλογική» οι Άγγλοι, πριν συμμαχήσουν στα Δεκεμβριανά). Στο Θησείο δόθηκαν όντως οι πρώτες μάχες και εκεί ήταν μόνο η «Χ» υπερεξοπλισμένη ήδη από τους Γερμανούς και κατόπιν από τους Άγγλους και, οργανωμένα, από τον ορισθέντα από την εξόριστη κυβέρνηση στρατιωτικό διοικητή της Αθήνας στις 12 Οκτωβρίου. Ακολούθως, μπήκαν στην μάχη «κάποιες εκατοντάδες άνδρες της Χωροφυλακής και της Αστυνομίας», όπως λέει ο αρθρογράφος. Και για μεν την Αστυνομία, που (πλην του Μηχανοκίνητου) δεν συνεργάσθηκε με τους Γερμανούς – και μάλιστα είχε πολλά μέλη του ΕΑΜ στις τάξεις της – αυτό ήταν ένα αληθινό δράμα, για την Χωροφυλακή, όμως, επρόκειτο για τον έσχατο αγώνα επιβίωσης. Αν έχανε, τα στελέχη της θα εκτελούντο ως δωσίλογοι, αφού είχε ανοιχτά συνεργασθεί με τις κατοχικές δυνάμεις. Και βέβαια, ταυτόχρονα, αναβαπτιζόταν τώρα η Χωροφυλακή και παραδιδόταν στη πατρίδα καθαρή και αμόλυντη.

Το διακύβευμα των Δεκεμβριανών δεν ήταν μόνο ο αφοπλισμός, που απαιτούσε ο Σκόμπι, αλλά και η τύχη των δωσιλόγων των «εθνικών οργανώσεων», που φαινόταν ότι, μετά την όλη κατοχική δράση τους, έπαιρναν θέση τιμητή επί της σκηνής της μεταπολεμικής Ελλάδος. Το εκτελεστικό απόσπασμα, που εκτέλεσε κατ’ εντολή των Γερμανών τους ανάπηρους πολέμου, Έλληνες χωροφύλακες το αποτελούσαν. Τώρα τα ίδια πρόσωπα έδιναν στου Μακρυγιάννη τον υπέρ πάντων αγώνα. (Παρεμπιπτόντως, το παρόν άρθρο συντάσσεται στο υπαίθριο καφενείο του Ιονίου Πανεπιστημίου, στην Κέρκυρα, κάτω από μνημειακή πλάκα επί του ιστορικού κτιρίου, στην οποία αναγράφεται: «Μέσα εδώ ξεψύχησε, στις 27-12-1944, ο Παναγιώτης Γίδας, Ειδικός Ανακριτής Δωσιλόγων, που βασανίσθηκε μέχρι θανάτου από όργανα των δωσιλόγων της ιταλογερμανικής κατοχής».)

«Τον λόγο έχουν οι μπαρουτοκαπνισμένοι μαχητές του ΕΛΑΣ» έγραψε(?), κατά τον Α.Δ., στις 3 Δεκεμβρίου ο Ζεύγος στον ‘Ριζοσπάστη’. Μπορεί. Η ρητορική του πάθους των ημερών δεν σημαίνει έτοιμο σχέδιο. Εξ άλλου, ο Ζεύγος ανήκε στους μετριοπαθείς και συνεργάσιμους. Σχέδια υπήρξαν πολλά – όπως και του δωσιλογικού ΕΔΕΣ Αθηνών το σχέδιο – αλλά η ιστορία δεν γράφεται βάσει σχεδίων αλλά πράξεων.

Όσο για την ενίσχυση του Εφεδρικού ΕΛΑΣ από τον έμπειρο ΕΛΑΣ του βουνού, αυτή ήταν ελάχιστη. Οι καπεταναίοι παρέμειναν στο βουνό. Ο Βελουχιώτης, πχ, τις ίδιες μέρες του Δεκέμβρη κυνηγούσε τον Ζέρβα από την Ήπειρο στην Κέρκυρα!

Η υπόθεση αυθαίρετης κατάληψης της εξουσίας από το ΕΑΜ μάλλον προσκρούει στο αδιαμφισβήτητο ιστορικό δεδομένο του κενού εξουσίας 12-18 Οκτωβρίου, το οποίο δεν εκμεταλλεύθηκε το πανίσχυρο τότε ΕΑΜ. Μάλιστα, μετά την αυθόρμητη μεγαλειώδη συγκέντρωση της 12ης Οκτωβρίου, όπου συμμετείχαν όλοι, είχαμε στις 15 Οκτωβρίου μια συγκέντρωση «εθνικών οργανώσεων», που στην πορεία άνοιξε πυρ και είχαμε νεκρούς.

Το ότι αν επικρατούσε το ΚΚΕ θα είχαμε την σοβιετική κακή μας μοίρα, αυτό είναι άλλης τάξεως ζήτημα. Η ιστορία δεν γράφεται με «αν».

ΥΓ: Το μέγα, πάντως, και ανεξίτηλο ηθικό στίγμα για την Αριστερά στα Δεκεμβριανά (πέραν των αγριοτήτων που διέπραξε, συναγωνιζόμενο σε αγριότητες τον αντίπαλο) είναι η ομηρεία, κυρίως αμάχων, στο πρώτο δεκαήμερο του Ιανουαρίου. Καταδικάσθηκε η ομηρεία από το ΚΚΕ ήδη από τον Γενάρη, αλλά το ηθικό πλεονέκτημα είχε χαθεί. (Η προηγηθείσα βρετανική ομηρεία Ελλήνων και μεταφορά τους στην Ελντάμπα της Αιγύπτου ουδόλως δικαιολογεί την πράξη.)

ΦΩΤΟ@ Imperial War Museums