Από τον Έλγιν στον Σούνακ

Από τον άρπαγα Έλγιν έως τον αγενή Σούνακ μεσολαβεί ο Ντέιβιντ Κάμερον, το 2011, με την απάντηση σε Βρετανό βουλευτή που ζητούσε την επιστροφή των μαρμάρων στην Ελλάδα: «Δεν σκοπεύω να αφήσω την Βρετανία να χάσει τα μάρμαρά της!» Μεσολαβεί και η απόφαση της Βρετανικής Βουλής, το 1816, να αγοράσει (για το Βρετ. Μουσείο) τα μάρμαρα από τον Έλγιν, νομιμοποιώντας έτσι αρπαγή και καταστροφή.

Είχε μεσολαβήσει και εκείνο το «σουλτανικό φιρμάνι», που τελικά, όπως απέδειξε ο καθ. Βασ. Δημητριάδης, αρχαιολόγος, οθωμανολόγος, δεν είναι ούτε σουλτανικό ούτε φιρμάνι. Απλή επιστολή ενός αναπληρωτή Μεγάλου Βεζίρη προς τον καϊμακάμη της Αθήνας, που πουθενά δεν δίνει άδεια απόσπασης γλυπτών από το μνημείο. (Οι Βρετανοί έχουν στα χέρια τους μόνο την ιταλική μετάφραση της επιστολής. Η πρωτότυπη δεν σώζεται.)

«Το έγγραφο του Έλγιν ισοδυναμεί, σήμερα, με μια συστατική επιστολή ενός αντιπροέδρου κυβέρνησης προς νομάρχη, με την οποία επιστολή ζητείται απλώς η εξυπηρέτηση ενός φίλου.» (Ανακοίνωση Δημητριάδη σε συνέδριο, το 2000, πρώτο παράρτημα της μελέτης της Βρετανικής Επιτροπής για την Επανένωση των Μαρμάρων του Παρθενώνα, που έχει επισήμως υποβληθεί στην Βρετανική Βουλή.)

Η UNESCO έχει σήμα κατατεθέν τον Παρθενώνα. Στη επίσημη ιστοσελίδα της για το δικό της logo ορίζει αυστηρά: «Ο ναός είναι η σφραγίδα, το έμβλημα του Οργανισμού, και αυτό δεν πρέπει ποτέ να αλλοιώνεται καθ’ οιονδήποτε τρόπο.

Βασικό στοιχείο του όλου λογοτύπου, αναφέρεται στον ελληνικό ναό του Παρθενώνα. Τα σκαλοπάτια του υποδηλώνουν τα βασικά ανθρώπινα δικαιώματα, το θεμέλιο πάνω στο οποίο οικοδομήθηκε η UNESCO. Το όνομα του Οργανισμού με γράμματα (U,N,E,S,C,O, σχεδιασμένα σαν κολώνες του ναού) αντιπροσωπεύει τις αποστολές και τα προγράμματα της UNESCO. Η στέγη και το αέτωμα συμβολίζουν τις υψηλότερες φιλοδοξίες και τους στόχους της ανθρωπότητας.»

Τι γίνεται, λοιπόν, όταν κάποιος αφαιρέσει ή καταστρέψει την στέγη (όπως ο Μοροζίνι το 1687) ή το αέτωμα (όπως ο Έλγιν το 1801 έως το 1812) όχι ενός απλού σήματος ενός διεθνούς οργανισμού αλλά του ίδιου του πραγματικού ναού; Είναι ακριβώς αυτός ο ναός που, ως ολότητα μη αλλοιωμένη, εμπνέει τον οργανισμό του παγκόσμιου πολιτισμού;

Επειδή, μέχρι σήμερα, οι ελληνικές νομικές ενέργειες (παρά τις φιλότιμες προσπάθειες της κ. Κλούνεϊ και του επιτελείου της) και τα λοιπά διαβήματα δεν απέδωσαν καρπούς, καιρός είναι να δοθεί το κύριο βάρος στο προνομιακό πλαίσιο της UNESCO. Ο διεθνής οργανισμός θα επικαλείται, με τους ίδιους αυστηρούς όρους, την πνευματική ιδιοκτησία του σήματος ακεραίου όσο και του πραγματικού αετώματος ακεραίου.

ΥΓ.1: Επειδή η Βρετανική κυβέρνηση μπορεί να αντιπροτείνει την ενοποίηση του μνημείου στο Λονδίνο και όχι στην Αθήνα, κατά το παράδειγμα της μεταφοράς ενός ολόκληρου ναού (της ελληνιστικής Περγάμου) στο Βερολίνο, τέλη 19ου, να θυμίσουμε ότι στην Αθήνα υπάρχει ένα λειτουργικό σύνολο που είναι αδύνατον να μεταφερθεί, όσες νταλίκες και αν διαθέσει ο κ. Σούνακ. Ναός, Θέατρο, Πνύκα, Άρειος Πάγος, Αγορά, όλο αυτό το μοναδικό τετραγωνικό χιλιόμετρο κάτω από τον Αττικό ουρανό πάει μαζί. Κάτω από αυτόν τον ουρανό γεννήθηκαν όλα όσα λέμε σήμερα Ευρώπη, κι αυτός ο ουρανός δυστυχώς, κ. Σούνακ, δεν μεταφέρεται.

ΥΓ.2: Ο γράφων είναι της άποψης του αρχαιολόγου Σπύρου Ιακωβίδη (1922-2013) να μείνουν οι λοιπές κλασικές αρχαιότητες στα ξένα μουσεία ως οι καλύτεροι πρεσβευτές του κλασικού ελληνικού πολιτισμού.

ΥΓ.3: «Χριστούγεννα στο Δωμάτιο του Έλγιν» είναι ο τίτλος του ποιήματος του σπουδαίου Άγγλου πεζογράφου και ποιητή Τόμας Χάρντι (1905):

«Ποιος είναι ο θόρυβος που ταράζει τη νύχτα/ και φαίνεται να ανεβαίνει στο ύψος του πολικού αστέρα;/ Χριστουγεννιάτικες καμπάνες, λέει ο φύλακας./ Είμαστε εκείνοι τους οποίους τα Χριστούγεννα ανέτρεψαν/ μερικούς αιώνες αφότου ο Φειδίας ήξερε/ πώς να μας σμιλεύσει και πώς να μας στολίσει/ και πώς να μας τοποθετήσει στο ναό της Αθηνάς/ στην θέα των κοινών ανθρώπων./ Ω, είναι λυπηρό που πουληθήκαμε/ εμείς, θεοί, για το χρυσάφι των Βορείων./ Τούτο δω το υγρό δωμάτιο/ που το φως του ήλιου πάντα θα αποφεύγει/ μόνο το κρύο θα διαπερνάει, την αυγή./ Με όλες αυτές τις καμπάνες/ θα ήμουν ακόμα ακτινοβόλος/ στο λόφο της θεάς Αθηνάς./ Κι εγώ! κι εγώ! τα άλλα μάρμαρα αναστενάζουν.»

ΥΓ.4: «Δώστε Πίσω τα Έλγίνεια Μάρμαρα» είναι ο τίτλος του ποιήματος του αγγλο-ιρλανδού ακτιβιστή και ποιητή Ρότζερ Κέισμεντ (1891): «Αφήστε τα να πλαγιάσουν/ αγνά και καθαρά κάτω από έναν αττικό ουρανό./ Τα καπνογόνα δάχτυλα του βόρειου κλίματός μας/ περισσότερο κακό θα κάνουν από όλα τα αρχαία χρόνια.»

ΥΓ.5: Ο Ινδικής καταγωγής Σούνακ θέλει να αποδείξει ότι είναι ο πιο Βρετανός. Τόρης που θέλει να αποδείξει ότι είναι ο πιο Τόρης. Στο Ουκρανικό, ο πιο πολεμοχαρής Δυτικός ηγέτης. Ως υπουργός Οικονομικών του κακού Τζόνσον απέδειξε ότι είναι χειρότερος του Τζόνσον, με την δήλωση του 2020 «να μη κλείσει η οικονομία και ας πεθάνει ο κόσμος» (Reuters 21/11/2023). Ποια αγένεια;