Η Κέρκυρα και τα νησιά μας αξίζουν καλύτερης και αποτελεσματικότερης ακτοπλοϊκής διασύνδεσης

Ένα σύγχρονο ευρωπαϊκό κράτος δικαίου οφείλει να λαμβάνει συνεχώς κατάλληλα μέτρα που να ενισχύουν τη συνδεσιμότητα μεταξύ των νησιωτικών περιφερειών και της ηπειρωτικής χώρας, στο πλαίσιο της αυτονόητης επιδίωξης της κοινωνικής, οικονομικής και εδαφικής συνοχής της χώρας και άρα και της προοπτικής βιώσιμης ανάπτυξής τους.

Η εξάρτηση των ελληνικών νησιών από τις θαλάσσιες μεταφορές είναι ισχυρή. Τα δρομολόγια των πλοίων και αεροπλάνων (όπου υφίσταται αεροπορική σύνδεση) δεν έχουν πάντα σταθερή και επαρκή συχνότητα, ενώ δεν υφίσταται αποτελεσματικό σύστημα ελέγχου των τιμών, με αποτέλεσμα αυτές να διαμορφώνονται υπό την επήρεια της εκμετάλλευσης δεσπόζουσας θέσης του ολιγοπωλιακού ή και μονοπωλιακού καθεστώτος παροχής μεταφορικών υπηρεσιών, καθώς και των επί μέρους πολιτικών τιμολόγησης των λιμενικών υπηρεσιών και του Φ.Π.Α.

Πολλά από τα νησιά μας διαχρονικά εμφανίζουν σημαντικά προβλήματα στη μεταφορική διασύνδεσή τους με την ηπειρωτική χώρα καθώς και με τα γειτονικά τους νησιά. Στα νησιωτικά συμπλέγματα παρατηρείται ακόμα και το φαινόμενο της “διπλής νησιωτικότητας”, όπου τα μικρότερα νησιά κινούνται ως δορυφόροι των μεγαλύτερων. Χαρακτηριστικό παράδειγμα είναι τα νησιά του Ιονίου, με το πρόβλημα να εντείνεται για τα μικρότερα και πιο απομακρυσμένα από αυτά, όπως οι Διαπόντιοι νήσοι.

Ακόμη όμως και μεγάλα νησιά όπως η Κέρκυρα, αντιμετωπίζουν διαχρονικά προβλήματα αποτελεσματικής ακτοπλοϊκής διασύνδεσης, τόσο με την Ηγουμενίτσας, όσο και με τα υπόλοιπα νησιά της περιφέρειας. Τόσο το κόστος των εισιτηρίων και ναύλων, όσο και ο απαιτούμενος χρόνος διασύνδεσης είναι δυσανάλογα υψηλοί σε σχέση με τις υφιστάμενες δυνατότητες και τις πραγματικές ανάγκες του νησιού.

Ο σχεδιασμός και η παρακολούθηση των εφαρμοστέων πολιτικών για τις νησιωτικές μεταφορές γίνεται από την πλευρά της Πολιτείας μάλλον αποσπασματικά και συγκυριακά. Δεν υφίσταται ενιαίο και επιτελικό σύστημα λήψης αποφάσεων καθώς το σύστημα διακυβέρνησης είναι κατακερματισμένο μεταξύ διαφορετικών υπουργείων και φορέων (π.χ. Υπουργείο Ναυτιλίας και Νησιωτικής Πολιτικής, Υπουργείο Υποδομών και Μεταφορών) που ασκούν παράλληλες ή επικαλυπτόμενες αρμοδιότητες, ενώ δεν υπάρχει κάποιο αξιόπιστο σύστημα καταγραφής, διάθεσης και αξιοποίησης δεδομένων (π.χ. δεδομένα κίνησης επιβατών, διακίνησης φορτίων, τιμών εισιτηρίων και ναύλων κλπ.).

Η σημερινή κυβέρνηση στερείται στοιχειώδους σχεδιασμού για την ακτοπλοϊκή σύνδεση και διασύνδεση των νησιών. Έχει επιλέξει την πολιτική των απευθείας αναθέσεων συμβάσεων μίσθωσης πλοίων για την εξυπηρέτηση των «άγονων γραμμών» με μη τεκμηριωμένες και αδιαφανείς διαδικασίες. Δεν προέβλεψε σχεδόν καμία χρηματοδότηση για την αναβάθμιση του στόλου της ακτοπλοΐας μέσω του Ταμείου Ανάκαμψης, με περιβαλλοντικά και κοινωνικά κριτήρια, όπως έχουν ήδη πράξει άλλες Ευρωπαϊκές χώρες. Έχει μάλλον μεθοδευμένα απαξιώσει ακόμη και το ευρέως αποδεκτό και αποτελεσματικό μέτρο του Μεταφορικού Ισοδυνάμου, είτε καθυστερώντας τις πληρωμές, είτε αρνούμενοι να το επεκτείνει το πεδίο εφαρμογής του.

Είναι επομένως απαραίτητο να ληφθούν άμεσα μέτρα όπως η ενίσχυση και επέκταση εφαρμογής του Μεταφορικού Ισοδυνάμου, η μόνιμη ισχύς μειωμένων συντελεστών ΦΠΑ στα εισιτήρια επιβατών (όχι πάνω από 13% και ειδικότερα 6% για την τρέχουσα περίοδο αυξημένου κόστους καυσίμων), ο ομοιόμορφος και ελεγχόμενος καθορισμός των λιμενικών τελών, ο αποτελεσματικός και συστηματικός έλεγχος των ναύλων και των ολιγοπωλιακών καθεστώτων, η αναβάθμιση του στόλου της ακτοπλοΐας μέσω ευρωπαϊκών χρηματοδοτικών εργαλείων και η επικαιροποίηση και εκσυγχρονισμός του σχετικού νομοθετικού πλαισίου καθώς και των αρμόδιων υπηρεσιών διοίκησης.   

Η πολιτική που, μέχρι σήμερα, είχε επίκεντρο το πλοίο, θα μπορούσε να αντικατασταθεί από μια πολιτική ανάπτυξης ενός ολοκληρωμένου και ενιαίου συστήματος μεταφορών με το συντονισμό διαφορετικών μέσων μεταφοράς (πλοίο-πλοίο, πλοίο-υδροπλάνο, πλοίο αεροπλάνο κλπ.). Η δημιουργία Οργανισμού Νησιωτικών Μεταφορών, σε επιτελικό επίπεδο  είναι απαραίτητη,  ώστε να οργανωθεί αποτελεσματικά ο προγραμματισμός, ο σχεδιασμός, ο συντονισμός, και η παρακολούθηση του συγκοινωνιακού έργου όλων των μέσων μαζικής μεταφοράς, θαλασσίων και αεροπορικών, στον νησιωτικό χώρο.

Το μέτρο του Μεταφορικού Ισοδύναμου (Μ.Ι.) πρέπει να επεκταθεί και στους ναύλους των οχημάτων, ενώ στις κατηγορίες των δικαιούχων όλων των μέτρων του Μ.Ι. είναι απαραίτητο να συμπεριληφθούν όλοι οι κάτοικοι των νησιών, μονίμως και περιστασιακώς διαμένοντες.

Είναι πλέον απαραίτητος ο επαναπροσδιορισμός και επανασχεδιασμός των ακτοπλοϊκών μεταφορών, μετά από διαβούλευση, με τη συμμετοχή της Τοπικής Αυτοδιοίκησης στην αποτύπωση των προδιαγραφών της μεταφορικής υπηρεσίας που απαιτείται για την ανάπτυξη του τόπου τους.

Με αυτές τις πρωτοβουλίες η επόμενη μέρα της ακτοπλοΐας για τα νησιά μας σίγουρα θα είναι καλύτερη και αποτελεσματικότερη.  Έχουμε τις προτάσεις, έχουμε τη θέληση, ΜΠΟΡΟΥΜΕ.