Σχολικός εκφοβισμός: «Σπάμε τη Σιωπή» για μία καλύτερη κοινωνία στο μέλλον

Ο όρος «bullying» εισήλθε στο λεξιλόγιό μας ως αγγλικός όρος για τον σχολικό εκφοβισμό και τη βία στα σχολεία.
Ο σχολικός εκφοβισμός συμπεριλαμβάνει πολλές μορφές και εκφάνσεις βίας, όπως είναι η σωματική, λεκτική, ψυχολογική, συναισθηματική, αλλά και κοινωνική, σεξουαλική ή διαδικτυακή βία. Πρόκειται για ένα κοινωνικό φαινόμενο της εποχής που έχει πάρει διεθνώς μεγάλες διαστάσεις.

Σύμφωνα με την UNESCO, ένας στους τέσσερις μαθητές στην Ευρώπη έχει υποστεί σχολικό εκφοβισμό από συμμαθητές του τον τελευταίο μήνα. Έρευνα του ΟΟΣΑ αναφέρει ότι την τριετία 2015-2018, στις χώρες μέλη του, υπήρξε αύξηση στα παιδιά που είναι δέκτες του σχολικού εκφοβισμού, κατά 4%. Παράλληλα, ο ΠΟΥ καταγράφει ότι περίπου ένα στα 12 αγόρια δηλώνει ότι έχει εκφοβίσει άλλους τουλάχιστον δύο με τρεις φορές τους τελευταίους δύο μήνες, ενώ ένα στα 20 κορίτσια παραδέχτηκαν αντίστοιχη συμπεριφορά. 

Στην Ελλάδα, το Ελληνικό Κέντρο Ασφαλούς Διαδικτύου σημειώνει ότι μόλις το 35% των παιδιών που έπεσαν θύματα διαδικτυακού εκφοβισμού, απευθύνθηκαν σε κάποιον ενήλικο για βοήθεια.

Το γεγονός ότι οι αυριανοί πολίτες μεγαλώνουν και κοινωνικοποιούνται σε ένα περιβάλλον όπου η βία μεταξύ συνομήλικων είναι φανερά υπαρκτή και αυξανόμενη, οφείλει να μας προβληματίζει έντονα. Χρέος της Πολιτείας είναι η ανάπτυξη μηχανισμών πρόληψης και η αντιμετώπιση της ενδοσχολικής βίας.
Αναγνωρίζοντας την κρισιμότητα του ζητήματος, το Υπουργείο Παιδείας έχει προβεί την τελευταία τριετία σε σημαντικές δράσεις, που έχουν στο επίκεντρό τους την υποστήριξη των μαθητών και την παράλληλη ενίσχυση των εκπαιδευτικών. Για παράδειγμα:

• Στα σχολεία της χώρας μας υπηρετεί σήμερα ο διπλάσιος αριθμός ψυχολόγων και κοινωνικών λειτουργών (1.600 το 2019, 3.200 το 2022).
• Θεσμοθετήθηκε ο Σύμβουλος Σχολικής Ζωής σε κάθε σχολική μονάδα Δευτεροβάθμιας Εκπαίδευσης.
• Έχοντας αυξήσει τον συνολικό προϋπολογισμό των υποστηρικτικών φορέων κατά 152%, η συμβολή τους έγινε πολύ πιο ουσιαστική.
• Στα Εργαστήρια Δεξιοτήτων που εισήχθησαν στο ωρολόγιο πρόγραμμα από το Νηπιαγωγείο μέχρι και το Γυμνάσιο, συμπεριλαμβάνεται η θεματική ενότητα της σεξουαλικής διαπαιδαγώγησης, τα ανθρώπινα δικαιώματα, η συμπερίληψη και η ψυχική και συναισθηματική υγεία. Στόχος είναι η σωστή ενημέρωση των μαθητών, η καλλιέργεια του αλληλοσεβασμού, αλλά και η δημιουργία μίας κουλτούρας πρόληψης.

Επίσης, προ λίγων ημερών ψηφίστηκε στη Βουλή ένας πολύ σημαντικός νόμος του Υπουργείου Παιδείας ο οποίος θεσπίζει το πρόγραμμα «Ζούμε Αρμονικά Μαζί – Σπάμε τη Σιωπή». Σκοπός του προγράμματος είναι η πρόληψη βίαιων συμπεριφορών, η εκπαιδευτική προσέγγιση της ενδοσχολικής βίας και φυσικά, η αντιμετώπισή της. Στόχος είναι συνεπώς η προστασία των μαθητών από κάθε μορφή σχολικού εκφοβισμού.

Σε αυτό το πλαίσιο δημιουργούνται νέες δομές για την αντιμετώπιση της βίας στα σχολεία. Σε κάθε σχολική μονάδα ορίζονται Υπεύθυνοι Αντιμετώπισης της Σχολικής Βίας και Εκφοβισμού. Σε επίπεδο Διεύθυνσης Εκπαίδευσης συγκροτούνται τετραμελείς Ομάδες Δράσης, που έχουν υποστηρικτικό ρόλο και επιλαμβάνονται σοβαρών περιστατικών. Οι ετήσιες εκθέσεις τους θα υποβάλλονται στον Περιφερειακό Διευθυντή Εκπαίδευσης, ενώ το Υπουργείο Παιδείας θα ενημερώνεται τακτικά για την εξέλιξη του φαινομένου της σχολικής βίας. Δημιουργείται συνεπώς μία στέρεη βάση δεδομένων στην οποία θα στηρίζεται η μελλοντική πολιτική ενάντια στην ενδοσχολική βία. Τέλος, σε κεντρικό επίπεδο επιτροπή Εμπειρογνωμόνων θα έχει την ευθύνη για την εποπτεία και την επιμέλεια του προγράμματος.

Ιδιαίτερη βαρύτητα έχουν οι συστηματικές επιμορφώσεις των εκπαιδευτικών μας, οι οποίες έχουν ήδη ξεκινήσει. Το Ινστιτούτο Εκπαιδευτικής Πολιτικής αναπτύσσει επιμορφωτικό υλικό και δράσεις που απευθύνονται και στους γονείς ή τους κηδεμόνες.

Μαθητές που είναι δέκτες βίας ή την παρατηρούν, ενθαρρύνονται να αναφέρουν περιστατικά βίας. Σε ειδική πλατφόρμα θα μπορούν να υποβάλουν επώνυμα ή ανώνυμα αναφορές, ενώ και οι γονείς θα έχουν τη δυνατότητα επώνυμης αναφοράς περιστατικών.

Δημιουργώντας νέα, καινοτόμα εργαλεία και δομές, το σύνολο της εκπαιδευτικής κοινότητας υποστηρίζεται έμπρακτα στην προσπάθεια αντιμετώπισης του σχολικού εκφοβισμού και της ενδοσχολικής βίας. Στόχος είναι οι μαθητές να πάψουν να φοβούνται και να «σπάσουν τη σιωπή» απευθυνόμενοι σε εκπαιδευτικούς που είναι σε θέση να χειρίζονται σωστά τέτοιου είδους περιστατικά.
Στόχος μας είναι τα παιδιά μας να μεγαλώνουν με ψυχική, συναισθηματική και σωματική ασφάλεια, με θάρρος και αυτοπεποίθηση – απαραίτητα εφόδια για μία καλή μελλοντική ζωή, για μία καλύτερη Κοινωνία στο μέλλον.