Οι Αντιγόνες των Αιώνων και των Ημερών μας
Κώστας Βέργος
25 Ιουλίου 2016
/ 16:04
Κώστας Βέργος
Η τραγωδία με τις περισσότερες, ανά τους αιώνες, παραστάσεις είναι η Αντιγόνη. Επιπλέον, το έργο αυτό του Σοφοκλή έτυχε των πιο πολλών διασκευών.
Οι διασκευές του Μπρεχτ και του Ανούιγ είναι οι πιο γνωστές μας. Γραμμένες και οι δύο στην διάρκεια της Ναζιστικής κατοχής, αντι-τραγική, αντάρτικη και ηρωική η πρώτη, ακραία τραγική και άπελπις, η δεύτερη. Χίτλερ ο Κρέων του Μπρεχτ, καλών προθέσεων αλλά εξ ίσου σκληρός ο Κρέων του Ανούιγ.
Η Αντιγόνη είναι η αντίσταση στην κοσμική εξουσία της κάθε εποχής. Η αντίσταση που επικαλείται ανώτερους ηθικούς νόμους. Όλοι ξέρουμε πόσο η εξουσία μπορεί να γίνεται απόλυτα αυθαίρετη και βίαιη. Και όλοι καταλαβαίνουμε το εύθραυστον της εξουσίας ως ανθρώπινης κατασκευής. Όταν ο γιός του Κρέοντα πεθαίνει πλάϊ στην αγαπημένη του, όλα τα σχέδια καταρρέουν. Ο βασιλιάς ξαναγίνεται κανονικός πατέρας που πονάει, και μόνο πονάει, για τον χαμό του γιού.
Η Αντιγόνη που είδαμε προχθές στην Κέρκυρα στο υποβλητικά φωτισμένο Φρούριο, υπό την ομοίως υποβλητική χαμηλή μουσική υπόκρουση, ακολούθησε το κλασικό κείμενο (με κάποιες περικοπές). Μοντέρνα, σύγχρονη η ενδυματολογία - ολόμαυρη και σκοτεινή, όπως επιβάλλει το θέμα. Εξαιρετικοί οι ηθοποιοί όλοι. Κορυφαίος ο κ. Τσακίρογλου. Κάποιες λίγες υπερβολές της κ. Παππά είναι συνηθισμένες όταν έχεις να κάνεις με τεράστια κείμενα και είσαι τόσο νεαρή. Αλλά, την ίδια στιγμή σκέφτομαι, δεν είναι «υπερβολική» η νεαρή Αντιγόνη; Οι χίλιοι περίπου θεατές, διψασμένοι για το καλό θέατρο και τον βαθυστόχαστο λόγο, χειροκρότησαν στο τέλος της παράστασης θερμότατα.
Η Αντιγόνη ήταν για τον Χέγκελ η κορυφαία τραγωδία. Όμως, για τους λάθος λόγους. (Είναι η κορυφαία, αλλά για άλλους λόγους!) Η σύγκρουση Αντιγόνης και Κρέοντος είναι για τον Χέγκελ μια διαλεκτική σύγκρουση αντιθέτων δυνάμεων που επιλύεται με την σύνθεση σε ένα ανώτερο επίπεδο κατανόησης της ζωής. Στην αρχαία τραγωδία όμως δεν νοείται καμία τέτοια σύνθεση. Η τραγωδία «διδάσκεται» μπροστά σε ελεύθερους Αθηναίους πολίτες που δεν βολεύονται με happy-end. (Θα προσέθετα εμφατικά: δεν βολεύονται ούτε από κάποιαν Αριστοτελική «κάθαρσιν δι’ ελέου και φόβου».) Η σύγκρουση είναι αδυσώπητη, διαρκής και χωρίς κανένα τελικό καθαρμό, εξ ου και τραγική.
Κώστας Βέργος
Οικονομολόγος, διεθνολόγος, Ph.D.. Δίδαξε στην τεε επί 30 έτη, επί 13 διευθυντής επαλ. Συγγραφέας, ‘Γεωπολιτική των Εθνών’, Παπαζήσης, κλπ, και αρθρογράφος στον καθημερινό και ειδικό τύπο, συνεργάτης της ‘Ε’ από το 1990. Ραδιοφωνικός και τηλεοπτικός παραγωγός, ‘Απαρχές της Jazz’, ΕΡΑ Κέρκυρας, και τα πολιτικο--πολιτισμικά ‘Περιγράμματα’, Corfu Channel. Αλεξανδρινός, Κερκυραίος, Έλληνας, πολίτης του κόσμου. Συγγραφέας: Ντοστογιέφσκι. Φιλόσοφος: Χάνα Άρεντ. Απόφθεγμα: «Ζήσε σαν στην τελευταία σου μέρα, μάθαινε σαν να πρόκειται να ζεις αιώνια», Γκάντι.
