Το Συνέδριο της Βιέννης και τα Ιόνια Νησιά

Παίρνουν μέρος αντιπρόσωποι από όλα τα ευρωπαϊκά κράτη εκτός από την Οθωμανική Αυτοκρατορία, ενώ πρωτεύοντα ρόλο έχει η Ρωσία, η Αυστρία  και η Μ. Βρετανία. 

Οι βασικότεροι σκοποί του Συνεδρίου της Βιέννης είναι:

· Η αποκατάσταση της φεουδαρχικής τάξης πραγμάτων  που καταργήθηκε στα χρόνια της Μεγάλης Γαλλικής Επανάστασης.

· Η παλινόρθωση ορισμένων δυναστειών που είχαν ανατραπεί. 

· Ο αγώνας κατά των εθνικο-απελευθερωτικών κινημάτων και

· Η αναδιανομή των ευρωπαϊκών εδαφών προς το συμφέρον των νικητριών δυνάμεων.

Με την τελική πράξη του Συνεδρίου στις 9 Ιούνη του 1815, η Μ. Βρετανία σταθεροποιεί και εξαπλώνει τη ναυτική, εμπορική και αποικιακή υπεροχή της. Ταυτόχρονα κρατά το μεγαλύτερο μέρος των εδαφών που κατέλαβε στη διάρκεια του πολέμου, συμπεριλαμβανομένης της Μάλτας, των Ιονίων Νήσων, της αποικίας του Καίηπ (Νότια Αφρική)  και της Κεϋλάνης.  Σταθεροποιεί, επίσης - μαζί με τη Ρωσία -τον καθοδηγητικό της ρόλο στις διεθνείς σχέσεις, ρόλο τον οποίο διατηρεί για δεκαετίες.

Οι αποφάσεις του Συνεδρίου έχουν πολυσύνθετο ταξικό χαρακτήρα που αντανακλά την ιδιόρρυθμη περιπλοκή μεταξύ της φεουδαρχικής και της πρώιμης αστικής τάξης. Το σύστημα τάξης που καθιερώνει το Συνέδριο αποδεικνύεται τελικά ασταθές, καθώς 15 χρόνια αργότερα το Βέλγιο ανακηρύσσεται ανεξάρτητο με επανάσταση, ενώ ακολουθεί η Επανάσταση του 1848-1849 στη Γαλλία και αργότερα η ενοποίηση της Ιταλίας και η ενοποίηση της Γερμανίας.

 

«Προστασία»

 

Τα Κύθηρα, η Ζάκυνθος, η Κεφαλονιά και η Λευκάδα καταλαμβάνονται σταδιακά από τους Βρετανούς από το 1809 ενώ η Κέρκυρα τον Ιούνη του 1814. Με παρέμβαση του Καποδίστρια στο Συνέδριο της Βιέννης η Μ. Βρετανία έχει στα Νησιά «Προστασία» και μόνο στρατιωτική κατοχή, ενώ τη διοίκηση θα ασκεί ο Αρμοστής. Στην πραγματικότητα οι Βρετανοί κάνουν στα Ιόνια πλήρη κατοχή η οποία σε πολλές περιόδους μετατρέπεται σε πραγματική τυραννία. Πρώτος αρμοστής αναλαμβάνει ο Τόμας Μαίτλαντ, ο οποίος καταργεί το Σύνταγμα του 1803 και το αντικαθιστά με το ανελεύθερο Σύνταγμα του 1817. Η δεσποτική του θητεία ρίχνει τη σκιά της σε όλη τη διάρκεια της Αγγλοκρατίας.

 

Απαγχονισμοί, εξορίες και κανένα προνόμιο

 

Ο απόηχος των εθνικών επαναστάσεων στην Ευρώπη φτάνει και στα Ιόνια προκαλώντας διαδοχικά επαναστατικά κινήματα στα 1848 και 1849 στην Κεφαλονιά. 

Τα αντίποινα που επιβάλλονται  με οδηγίες του αρμοστή Ward είναι τρομακτικά, καθώς θάνατος, εξορία και σωματικές ποινές επιβάλλονται στους «εγκληματίες» - κάποιες φορές χωρίς δίκη και άλλες φορές με συνοπτικές διαδικασίες του στρατιωτικού νόμου. Γίνονται 21 θανατικές εκτελέσεις και εκτελούνται πολυάριθμες άλλες ποινές.

Ο Marx σημειώνει: «… οι Βρετανοί καυχιούνται ότι χάρισαν στους κατοίκους των Ιονίων Νήσων την ευλογία ενός ελεύθερου συντάγματος κι ότι ανέπτυξαν τον υλικό τους πλούτο σε σημείο που αποτελεί φωτεινή αντίθεση προς την άθλια οικονομική κατάσταση της κυρίως Ελλάδας. Όσο τώρα για το σύνταγμα, ο λόρδος Grey δεν μπορούσε να προσπεράσει με ευπρέπεια τα Ιόνια Νησιά την στιγμή που είχε επιδοθεί στην κατασκευή συνταγμάτων για ολόκληρη την αποικιακή αυτοκρατορία της Μεγάλης Βρεταννίας· όμως απλώς τους έδωσε πίσω, ό,τι η Αγγλία τους είχε αρπάξει με απάτες χρόνια ολόκληρα.»

Ο Μουστοξύδης σημειώνει  σε ένα δικό του Pro Memoria που τυπώνεται από τη βουλή των Κοινοτήτων στις 22 Ιούνη του 1840:

«Οι Ιόνιοι δεν έχoυν ούτε τα προνόμια που οι ελληνικές κοινότητες κατείχαν ακόμα και στις  ημέρες της τoυρκικής τυραννίας, δηλ. να εκλέγουν τους άρχοντές τους και  να ρυθμίζουν τις υποθέσεις τους, παρά υπάγονται σε αξιωματούχους διορισμένους απο την αστυνoμία. Τα μικρά περιθώρια δράσης που είχαν αφεθεί στα δημοτικά συμβoύλια κάθε νησιού,  έτσι ώστε να διαχειρίζονται τους πόρους τους, τους αφαιρέθηκαν, για να περιέλθουν σε μεγαλύτερη εξάρτηση, οι πόροι αυτοί αποδόθηκαν στο δημόσιο θησαυροφυλάκιο.»

 

Παραγωγή και φορολογία

 

Οι Βρετανοί επιβάλουν εξαγωγικό φόρο για τον οποίο γράφει ο Marx ότι «… φαινόταν νάχει πια τη θέση του μονάχα στον οικονομικό κώδικα της Τουρκίας. Η κορινθιακή σταφίδα π.χ., το κύριο προϊόν των νησιών, επιβαρύνεται με φόρο εξαγωγής 22,5 τοις εκατό», ενώ όπως γράφει ένας Ιόνιος: «οι ενδιάμεσες θάλασσες, που αποτελούν, να πούμε, την λεωφόρο των νησιών, φράζονται, κατά την μέθοδο του δοκαριού, σε κάθε λιμάνι με  διαμετακομιστικούς φόρους, οι οποίοι επιβαρύνουν τα παντοειδή εμπορεύματα που ανταλλάζονται ανάμεσα στα ίδια τα νησιά».

Στα πρώτα εικοσιπέντε χρόνια της βρετανικής διοίκησης η φορολογία αυξάνεται τρεις φορές και οι δαπάνες πέντε. Στη συνέχεια γίνεται κάποια μείωση, όμως στα 1850 το έλλειμμα είναι ίσο με το μισό της προγενέστερης συνολικής φορολογίας .

· 1815: 68.459 λίρες ετήσια φορολογία και 48.500 έξοδα

· 1817: 108.997 λίρες ετήσια φορολογία και 87.420 έξοδα

· 1830: 147.482 λίρες ετήσια φορολογία και 170.000 έξοδα

Έτσι η «ευλογία» των Βρετανών στους Ιόνιους είναι οι εξαγωγικοί δασμοί για τα δικά τους προϊόντα, οι διαμετακομιστικοί δασμοί ανάμεσα στα διάφορα νησιά, η αύξηση της φορολογίας και η σπατάλη στις δαπάνες.

Μισό αιώνα από την ημέρα που η Βρετανική σημαία υψώθηκε στους ιστούς των κερκυραϊκών φρουρίων, υπό την πίεση του Ενωτικού κινήματος και των ανυπέρβλητων οικονομικών ζητημάτων, οι «Ηνωμένες Πολιτείες των Ιονίων Νήσων» ανήκουν πια στην Ελληνική γη. 

Το μεσημέρι της 21ης Μάη 1864 (π.η.) η Ελληνική σημαία κυματίζει στο σηματοφορικό σταθμό του παλιού Φρουρίου. 

ΠΗΓΕΣ:

1) K. Marx - Gr. Engels, Η Ελλάδα, η Τουρκία και το Ανατολικό Ζήτημα, «Φιλοσοφική Βιβλιοθήκη 9», Γνώση, Αθήνα, 1985 (Εισαγωγή-μετάφραση-υπομνηματισμός Παναγιώτης Κονδύλης), σ. 396-401 

2) «Βιέννης Συνέδριο», Μεγάλη Σοβιετική Εγκυκλοπαίδεια, τ. 5, Ακάδημος, Αθήνα, 1979, σ. 379-380. 

3) Κατσαρός Σπύρος, Σύντομη ιστορία της Κέρκυρας, Κέρκυρα, 1967