Ένας «Σταυρός», που ...δεν είναι Σταυρός!
Γιώργος Ζούμπος
21 Απριλίου 2022
/ 13:44
Κι όμως, στην πραγματικότητα, το κατάφωτο έμβλημα του κερκυραϊκού Πάσχα, δεν είναι χριστιανικό σύμβολο, αλλά ένας παράκτιος Σηματοφόρος για τα προσπλέοντα ή διερχόμενα πλοία του κάποτε.
Γράφει ο Γιώργος Ζούμπος
«Ίδρυμα εις επίσημον δια τους πλοϊζομένους σημείον της ακτής ανεγειρόμενον και χρησιμεύον δια την μεταξύ των παραπλεόντων και της ξηράς συννενόησιν, μέσω σημάτων επαιρομένων από ιστού...»
ΑΝΤΙΚΡΙΖΟΝΤΑΣ καθημερινά και κάθε ώρα, κάθε στιγμή το «Σταυρό» του Παλιού Φρουρίου, αυτός έχει γίνει κομμάτι της ζωής μας και σπάνια -και βέβαια, φευγαλέα- αναρωτιόμαστε γιατί και πώς βρίσκεται εκεί. Όμως, για πολλά χρόνια ο «Σταυρός» αποτελούσε ένα σημαντικό μέσο επικοινωνίας με τα παραπλέοντα καράβια και ειδοποιούσε την πόλη για τον κατάπλου ή απόπλου σκαφών.
Ο ΓΝΩΣΤΟΣ μας «Σταυρός» αποτελούσε παράκτιο σηματοφόρο, στον ιστό του οποίου γινόταν έπαρση νυκτερινών και ημερινών σημάτων. Με τα σήματα αυτά μεταβιβάζονταν στα προσπλέοντα ή διερχόμενα πλοία ναυτιλιακές οδηγίες και μετεωρολογικές πληροφορίες ή παραλαμβάνονταν ειδήσεις για περαιτέρω μεταβίβαση. Τα σήματα αυτά ερμηνεύονταν με βάση το «Διεθνή κώδικα σημάτων» που είχε καθιερωθεί το 1840. Δεδομένου, δε, ότι η Κέρκυρα συνδέονταν τηλεγραφικά με τη Μάλτα μέσω υποθαλασσίου καλωδίου από το 1857, πιστεύουμε ότι μεταβιβάζονταν και τηλεγραφήματα προς διερχόμενα πλοία.
ΟΤΑΝ άρχισε η χρήση του ασυρμάτου τηλεγράφου, η χρήση του «Σταυρού» πρέπει να περιορίστηκε στην αναγγελία, δια σημάτων, της εμφάνισης καραβιού, που έπλεε προς το λιμάνι και της διεύθυνσης από την οποία έρχονταν.
ΣΥΝΟΛΙΚΑ, το 1932 λειτουργούσαν στην Ελλάδα πέντε τέτοιοι «σηματοτηλέγραφοι»:
15/5/1858: «Εσημάνθη για τηλεγράφου Οθωμανικόν βασιλικόν βρίκιον ερχόμενον από Πόλιν και διευθυνόμενον εις Μαυροβούνιον, διότι όσον τάχιστα θέλει αρχίσει ο πόλεμος.
4/2/1859: «Εσημάνθη για τηλεγράφου Αγγλικόν βασιλικόν ατμόπλοιον την ώραν 1 μ.μ., όπου ο λαός το έμαθε ότι φέρει τον νέον Αρμοστήν και έτρεξε εις τα τείχη».
20/5/1864: ««Εσημάνθη για τηλεγράφου προς τας 4 μ.μ. Ελληνικόν ατμόπλοιον με στρατόν και διαμιας εμαζώχθη πλήθος λαός εις την πλατείαν και τα τείχη και πανταχού δια να είδουν».
7/11/1865: «Ήτο δια να έκβη κατά το σύνηθες η λιτανεία του Αγίου Σπυρίδωνος τας 12 μ. Ο καιρός ήτο πολύ καλός και ο Σύλλογος “Φιλαρμονική” και ο τηλέγραφος ύψωσαν τα σημαίας των».
ΓΙΑ ΤΟ ΧΡΟΝΟ κατασκευής του αρχικού Σηματοφόρου δεν έχουμε ως τώρα στοιχεία και μια πρώτη έρευνα στην Υ.Ι.Ν. δεν απέδωσε. Την τοποθετούμε, πάντως, με επιφύλαξη κάπου μεταξύ 1840 και 1854. Οι χρονολογίες αυτές είναι σημαντικές, καθώς στα 1840 καθιερώνεται, όπως προαναφέραμε, ο «Διεθνής κώδικας σημάτων» και στα 1854 έχουμε την (ως τώρα γνωστή) παλαιότερη απεικόνιση του «Σταυρού».
Η ΑΡΧΙΚΗ κατασκευή, ωστόσο, πρέπει να ήταν ξύλινη και να δέχτηκε εργασίες βελτίωσης στα 1867, όπως μαρτυρά ο Σαμαρτζής. Η κατασκευή αυτή φαίνεται σε γνωστές φωτογραφίες ως το 1890, ενώ η σημερινή, μεταλλική από το 1904. Όπως και να ‘χει, το ιστορικό του Σηματοφόρου του Παλιού Φρουρίου αποτελεί ένα ενδιαφέρον αντικείμενο έρευνας, που βρίσκεται σε εξέλιξη.
Από την έντυπη έκδοση της 'Καθημερινής Ενημέρωσης' την 21/4/2018
«Ίδρυμα εις επίσημον δια τους πλοϊζομένους σημείον της ακτής ανεγειρόμενον και χρησιμεύον δια την μεταξύ των παραπλεόντων και της ξηράς συννενόησιν, μέσω σημάτων επαιρομένων από ιστού...»
ΑΝΤΙΚΡΙΖΟΝΤΑΣ καθημερινά και κάθε ώρα, κάθε στιγμή το «Σταυρό» του Παλιού Φρουρίου, αυτός έχει γίνει κομμάτι της ζωής μας και σπάνια -και βέβαια, φευγαλέα- αναρωτιόμαστε γιατί και πώς βρίσκεται εκεί. Όμως, για πολλά χρόνια ο «Σταυρός» αποτελούσε ένα σημαντικό μέσο επικοινωνίας με τα παραπλέοντα καράβια και ειδοποιούσε την πόλη για τον κατάπλου ή απόπλου σκαφών.
Ο ΓΝΩΣΤΟΣ μας «Σταυρός» αποτελούσε παράκτιο σηματοφόρο, στον ιστό του οποίου γινόταν έπαρση νυκτερινών και ημερινών σημάτων. Με τα σήματα αυτά μεταβιβάζονταν στα προσπλέοντα ή διερχόμενα πλοία ναυτιλιακές οδηγίες και μετεωρολογικές πληροφορίες ή παραλαμβάνονταν ειδήσεις για περαιτέρω μεταβίβαση. Τα σήματα αυτά ερμηνεύονταν με βάση το «Διεθνή κώδικα σημάτων» που είχε καθιερωθεί το 1840. Δεδομένου, δε, ότι η Κέρκυρα συνδέονταν τηλεγραφικά με τη Μάλτα μέσω υποθαλασσίου καλωδίου από το 1857, πιστεύουμε ότι μεταβιβάζονταν και τηλεγραφήματα προς διερχόμενα πλοία.
ΟΤΑΝ άρχισε η χρήση του ασυρμάτου τηλεγράφου, η χρήση του «Σταυρού» πρέπει να περιορίστηκε στην αναγγελία, δια σημάτων, της εμφάνισης καραβιού, που έπλεε προς το λιμάνι και της διεύθυνσης από την οποία έρχονταν.
ΣΥΝΟΛΙΚΑ, το 1932 λειτουργούσαν στην Ελλάδα πέντε τέτοιοι «σηματοτηλέγραφοι»:
- Στον Πειραιά (στο λόφο Σταυρός της πειραϊκής χερσονήσου).
- Στην Κέρκυρα.
- Στο Αργοστόλι.
- Στη Ζάκυνθο (στη γνωστή, ως σήμερα, θέση, «Σινιάλο»).
- Στην Κέα.
15/5/1858: «Εσημάνθη για τηλεγράφου Οθωμανικόν βασιλικόν βρίκιον ερχόμενον από Πόλιν και διευθυνόμενον εις Μαυροβούνιον, διότι όσον τάχιστα θέλει αρχίσει ο πόλεμος.
4/2/1859: «Εσημάνθη για τηλεγράφου Αγγλικόν βασιλικόν ατμόπλοιον την ώραν 1 μ.μ., όπου ο λαός το έμαθε ότι φέρει τον νέον Αρμοστήν και έτρεξε εις τα τείχη».
20/5/1864: ««Εσημάνθη για τηλεγράφου προς τας 4 μ.μ. Ελληνικόν ατμόπλοιον με στρατόν και διαμιας εμαζώχθη πλήθος λαός εις την πλατείαν και τα τείχη και πανταχού δια να είδουν».
7/11/1865: «Ήτο δια να έκβη κατά το σύνηθες η λιτανεία του Αγίου Σπυρίδωνος τας 12 μ. Ο καιρός ήτο πολύ καλός και ο Σύλλογος “Φιλαρμονική” και ο τηλέγραφος ύψωσαν τα σημαίας των».
ΓΙΑ ΤΟ ΧΡΟΝΟ κατασκευής του αρχικού Σηματοφόρου δεν έχουμε ως τώρα στοιχεία και μια πρώτη έρευνα στην Υ.Ι.Ν. δεν απέδωσε. Την τοποθετούμε, πάντως, με επιφύλαξη κάπου μεταξύ 1840 και 1854. Οι χρονολογίες αυτές είναι σημαντικές, καθώς στα 1840 καθιερώνεται, όπως προαναφέραμε, ο «Διεθνής κώδικας σημάτων» και στα 1854 έχουμε την (ως τώρα γνωστή) παλαιότερη απεικόνιση του «Σταυρού».
Η ΑΡΧΙΚΗ κατασκευή, ωστόσο, πρέπει να ήταν ξύλινη και να δέχτηκε εργασίες βελτίωσης στα 1867, όπως μαρτυρά ο Σαμαρτζής. Η κατασκευή αυτή φαίνεται σε γνωστές φωτογραφίες ως το 1890, ενώ η σημερινή, μεταλλική από το 1904. Όπως και να ‘χει, το ιστορικό του Σηματοφόρου του Παλιού Φρουρίου αποτελεί ένα ενδιαφέρον αντικείμενο έρευνας, που βρίσκεται σε εξέλιξη.
Από την έντυπη έκδοση της 'Καθημερινής Ενημέρωσης' την 21/4/2018
