Αφιέρωμα, 100 χρόνια από την ίδρυση της Γενικής Συνομοσπονδίας Εργατών Ελλάδας (ΓΣΕΕ)

Ο ερευνητής αυτού του τομέα θα έχει ένα πολύτιμο βοήθημα από κάθε άποψη.

 

Ίδρυση της Γ.Σ.Ε.Ε.

 

Ενώ ο «Μεγάλος Πόλεμος» πλησιάζει στο τέλος του, ο Βενιζέλος επιτρέπει και προωθεί την ίδρυση της Γ.Σ.Ε.Ε., ελπίζοντας ότι θα κυριαρχήσει, τη στιγμή που πολλοί από τους επί κεφαλής συνδικαλιστές είναι οπαδοί του κόμματος του. Βλέπει ακόμα ότι στην Ελλάδα δεν υπάρχει ισχυρό σοσιαλιστικό κίνημα, το οποίο έπρεπε να εμφανίζεται δίπλα του στις διεθνείς συνδιασκέψεις ειρήνης, όπως και συνέβαινε σε άλλες χώρες, ενισχύοντας έτσι τις διεκδικήσεις του.

Μέσα στον Αύγουστο του 1918 συγκαλείται στην Αθήνα Εργατική Συνδιάσκεψη και αποφασίζεται η σύγκληση πανελλαδικού εργατικού συνέδριου για να ιδρυθεί η Γενική Συνομοσπονδία Εργατών Ελλάδας.

Το Πρώτο Πανελλαδικό Εργατικό Συνέδριο συνέρχεται στην Αθήνα από 21 ως 28 Οκτώβρη του 1918. Οι εργασίες του πραγματοποιούνται τις πρώτες μέρες στο Βασιλικό Θέατρο και τις τελευταίες μέρες στο Δημοτικό Θέατρο του Πειραιά και τα σωματεία που παίρνουν μέρος εκπροσωπούν 60.000 οργανωμένους εργάτες. Το Συνέδριο δέχεται την «αρχή της πάλης των τάξεων» και ιδρύει τη Γενική Συνομοσπονδία των Εργατών της Ελλάδας με έδρα τον Πειραιά. Η συνδικαλισμένη εργατική τάξη της χώρας είναι πια ενωμένη κάτω από έναν ενιαίο ηγετικό οργανισμό, ενώ η νικηφόρα έκβαση της Οκτωβριανής Επανάστασης στη Ρωσία εμπνέει τους εργάτες όλου του κόσμου και δίνει ώθηση στην ενότητα των εργατών και την οργάνωσή τους.

Το κύριο χαρακτηριστικό του πρώτου συνεδρίου είναι η ύπαρξη πολλών τάσεων. Οι κυριότερες είναι τρεις: 

Η πρώτη τάση, εκφράζεται από την ομάδα του Μαχαίρα την οποία αποτελούν στοιχεία προσκείμενα σε αστικά κόμματα και αντιπροσωπεύονται κύρια από τους φορτοεκφορτωτές, λιμενεργάτες και αντιπροσώπους των νησιών. Αυτή η τάση υποστηρίζει ότι τα σωματεία πρέπει να μείνουν μακριά από κάθε πολιτική και είναι κατά της αρχής της πάλης των τάξεων.

Τη δεύτερη τάση αποτελούν κατά κύριο λόγο τα Εργατικά Κέντρα Αθηνών, Πατρών, Κέρκυρας με ναυτεργάτες, ξενοδοχοϋπαλλήλους, μαγείρους και λίγα σωματεία της Πελοποννήσου και των νησιών. Υποστηρίζει ότι ο αγώνας για την βελτίωση των όρων ζωής της εργατικής τάξης δεν πρέπει να συνδέεται με πολιτικά ζητήματα για την πολιτική ανεξαρτησία και τη χειραφέτησή της.

Ισχυρότερη είναι η τρίτη τάση, η σοσιαλιστική, η οποία επικρατεί και εκφράζεται κύρια από τα στελέχη της «Φεντερασιόν» Θεσσαλονίκης, τους Θεσσαλούς και τους αντιπροσώπους των σιγαροποιών, των ηλεκτροτεχνιτών και άλλων επαγγελμάτων Αθηνών και Πειραιώς. Υποστηρίζει ότι η εργατική τάξη είναι ιδιαίτερη τάξη και αντίπαλη της αστικής με την οποία μάχεται. Πρέπει να έχει την δική της μαχητική οργάνωση και να μην ενδιαφέρεται μόνο για την διεκδίκηση των άμεσων αιτημάτων, τα οποία οφείλει να συνδέει με την γενική πάλη για την ανατροπή της εξουσίας και την κατάληψη της από τους ίδιους του εργάτες, μέσω ενός σοσιαλιστικού κόμματος.

Ενώ όμως επικρατούν οι σοσιαλιστές, στη διοίκηση υπερτερούν οι βενιζελικοί που έχουν και την κυβερνητική υποστήριξη.

 

Εντεκαμελής διοίκηση

 

Η πρώτη διοίκηση της Γ.Σ.Ε.Ε. είναι ενδεκαμελής και κατανέμεται σε τρεις ομάδες, αντίστοιχες των ιδρυτικών τάσεων. Η πρώτη έχει επικεφαλής το βενιζελικό Μαχαίρα - που εκλέγεται Γενικός Γραμματέας-, η δεύτερη επικεφαλής τον Αβραάμ Μπεναρόγια που πρόσκειται στο νεοϊδρυμένο «Σοσιαλιστικό Εργατικό Κόμμα Ελλάδας» (Σ.Ε.Κ.Ε.) και η τρίτη πρόσκειται στην ομάδα του σοσιαλιστή Γιαννιό και εκλέγει γραμματείς τους Ηλία Δελαζάνο και Αχ. Χατζημιχάλη.

Μετά το ιδρυτικό συνέδριο δημιουργούνται πολλές ομοσπονδίες όπως των Βυρσοδεψεργατών, Υποδηματεργατών, Μυλεργατών και Μακαρονοποιών, Αρτεργατών, Τύπου κ.ά.

 

Διαγραφές

 

Καθώς η Γ.Σ.Ε.Ε. αρχίζει τη δράση της, η βενιζελική παράταξη του Μαχαίρα δεν μπορεί να ανεχθεί τους σοσιαλιστές στις γραμμές της Συνομοσπονδίας, καθώς σκοπός της είναι να προσκολλήσει την εργατική οργάνωση στο κυβερνητικό κόμμα. Σταδιακά ετοιμάζει μαζί με την κυβέρνηση την αποπομπή τους.

Την Πρωτομαγιά του 1919, το Σ.Ε.Κ.Ε., συνδεδεμένο με την Γ.Σ.Ε.Ε., καλεί τα σωματεία σε κοινή εκδήλωση. Οι έξι της Διοίκησης επηρεαζόμενοι από τους βενιζελικούς με επικεφαλής τον Μαχαίρα διαφωνούν και διαγράφουν τους πέντε σοσιαλιστές.

Οι διαγραφέντες συγκαλούν δύο μέρες αργότερα το Παγκρατικό Συμβούλιο της Γ.Σ.Ε.Ε., ανώτερο όργανο μεταξύ δύο συνεδρίων το οποίο και αποδοκιμάζει τους έξι βενιζελικούς. Στη συνέχεια οι τέσσερις από τους πέντε (ο πέμπτος κατορθώνει να διαφύγει) εξορίζονται στη Φολέγανδρο.

 

Αποδέσμευση από το Σ.Ε.Κ.Ε.

 

Μέχρι το 1925 υπάρχει οργανική σχέση της Γ.Σ.Ε.Ε. με το Σ.Ε.Κ.Ε. (Κ.Κ.Ε από το 1924) Τον Αύγουστο εκείνης της χρονιάς συνέρχεται η Ε΄ πανελλαδική συνδιάσκεψη των εργατικών οργανώσεων. Τότε το Κ.Κ.Ε. ανακοινώνει ότι «χάριν της ενότητας της εργατικής τάξεως διακόπτει την οργανικήν σύνδεσίν του με την Γενικήν Συνομοσπονδίαν Εργατών και κηρύσσεται υπέρ της πλήρους οργανικής ανεξαρτησίας της». Τονίζει όμως ότι «αυτό δεν σημαίνει και άρνηση του πολιτικού αγώνα της εργατικής ταξης».

 

Μια πλούσια ιστορία

 

Η δράση της Γ.Σ.Ε.Ε. στα μετέπειτα χρόνια είναι πλούσια σε ταξικούς αγώνες και η παρουσία της είναι σημαντική σε πολλές στιγμές της ιστορίας μας. Ταυτόχρονα οι εκάστοτε κυβερνήσεις προσπάθησαν με κάθε τρόπο να την ελέγξουν προκειμένου να μην υπάρχουν αντιδράσεις από το εργατικό κίνημα στις εκάστοτε αντεργατικές πολιτικές. Ειδικότερα η ιστορία της μέχρι το 1945, οπότε παρεμβαίνει στο εργατικό κίνημα και ο ξένος παράγοντας (ακόμα τότε οι Άγγλοι), παρουσιάζει πολύ μεγάλο ενδιαφέρον. Εξάλλου ο ίδιος ο Μεσοπόλεμος έχει ακόμα μεγαλύτερο ενδιαφέρον καθώς οι συγκρούσεις ανάμεσα στα διάφορα τμήματα της αστικής τάξης προκαλούν γρήγορες εναλλαγές κυβερνήσεων, επιβολή στρατιωτικών δικτατοριών και διώξεις των εργατικών συνδικάτων.