Πάνδημη Αντίσταση ή Πάνδημη Δικτατορία;
Κώστας Βέργος
18 Ιουλίου 2022
/ 14:37
Γράφει ο Κώστας Βέργος
ΚΕΡΚΥΡΑ. Το έγκλημα της δικτατορίας, για το οποίο θα δικάζονταν οι δικτάτορες, κρίθηκε τότε ‘στιγμιαίο’. Όχι διαρκές. Οι δικτάτορες παρανόμησαν μόνο την 21η Απριλίου 1967. (Αυτό σήμαινε, κατά τα δικαστήρια της εποχής, αλλά και κατά την πολιτική σκοπιμότητα, το ‘στιγμιαίο’. Το καθεστώς είχε δημιουργήσει δίκαιο, είπανε τα δικαστήρια.) Δηλαδή, για τα μετά την 21η Απριλίου 1967 επτά χρόνια, οι δικτάτορες κηρύσσονταν αθώοι. Αθώοι και οι κατά καιρούς συνεργάτες τους και οι πράξεις τους. Αθώοι βέβαια και εμείς που τους ανεχθήκαμε επτά ολόκληρα χρόνια. (Άλλα δικαστήρια, αργότερα, δίκασαν βασανιστές πέραν του ‘στιγμιαίου’.)
Για την σχετική προχθεσινή άγρια συζήτηση στην Βουλή ένα σχόλιο: Και Νομική υπήρξε και Μέγαρα υπήρξαν και Παναγούλης υπήρξε και οι χιλιάδες διωχθέντες και βασανισθέντες υπήρξαν. Είναι άδικο όμως να δημιουργούμε αγωνιστικό άλλοθι για τα εκατομμύρια που χειροκρότησαν ή απλώς κράτησαν το στόμα τους κλειστό όταν δεν έπρεπε να κρατήσουν το στόμα τους κλειστό. Πέραν δε του άδικου, αυτό το άλλοθι αποτέλεσε πρώτης τάξεως ξέπλυμα για τους χιλιάδες των συνεργατών. Πολλοί είναι αυτοί που έσπευσαν ανερυθρίαστα να γαντζωθούν στους νέους αρμούς εξουσίας της μεταπολίτευσης, όψιμοι ‘αντιστασιακοί’.
Στίχοι Μανόλη Αναγνωστάκη: «Φοβάμαι τους ανθρώπους που εφτά χρόνια έκαναν πως δεν είχαν πάρει χαμπάρι και μια ωραία πρωία, μεσούντος κάποιου Ιουλίου, βγήκαν στις πλατείες με σημαιάκια κραυγάζοντας ‘Δώστε τη χούντα στο λαό’.»
Το Πολυτεχνείο ήταν ηρωική πράξη, υπέρβαση απέναντι σε μια κοινωνία που στο σύνολό της κοιμόταν – ή που στην καλύτερη περίπτωση παρακολουθούσε την πορεία του Παναθηναϊκού στο Γουέμπλεϊ μαζί με τον Ασλανίδη και την Δέσποινα.
Υπέρβαση απέναντι σε μια κοινωνία που, όλα εκείνα τα χρόνια, συμβιβάσθηκε, σιώπησε, σε κάποιες δε περιπτώσεις, ακόμη και αριστερές, συνομίλησε. (Περίοδος Μαρκεζίνη.) Κι αν αδράνησε η κοινωνία απέναντι στην πρώτη χούντα (του Παπαδόπουλου), κούρνιασε εντελώς στην δεύτερη (του Ιωαννίδη).
Το Πολυτεχνείο είναι μύθος αν η φρικώδης όσο και μεγαλειώδης εκείνη νύχτα της Παρασκευής προς Σάββατο 16 προς 17 Νοεμβρίου 1973 νομίσουμε ότι κράτησε 7 χρόνια. Ήδη το μεσημέρι του Σαββάτου, όταν μετρούσαμε τους νεκρούς, είχαμε επανέλθει στην χουντική κανονικότητα φίμωσης και τρόμου. Θα περιμέναμε παθητικά το Ελλαδικό πραξικόπημα κατά του νομίμου προέδρου της Κύπρου, την εισβολή του Τουρκικού στρατού στο νησί, την ανατροπή του ανδρείκελου Σαμψών, για να πέσει τελικά η χούντα.
Είναι αλήθεια ότι, όταν ο Ελληνικός λαός διαπίστωσε πόσο γυμνός και συγχρόνως πόσο εθνικά ολίγος ήταν ο επί επταετία κήρυκας του συνθήματος ‘Πατρίς-Θρησκεία-Οικογένεια’, ένιωσε τύψεις για την επταετή ανοχή του απέναντι στο έγκλημα. Τις τύψεις τις έκανε γρήγορα επετείους και μαζικές πορείες προς την Αμερικανική πρεσβεία. Αλλά αυτό δεν μπορούσε να φέρει πίσω τον χρόνο. Η μισή Κύπρος είχε χαθεί οριστικά με δική μας ευθύνη. Όσο για τα υπαρκτά σύγχρονα προβλήματα δημοκρατίας και δικαιοσύνης, αυτά δεν λύνονται με ετεροχρονισμένες παρωδίες καταλήψεων ως πολλών μικρών Πολυτεχνείων.
Ναι, φταίνε οι Τούρκοι, φταίνε οι Αμερικάνοι, αλλά πάνω από όλα φταίει ο λαός που ανέχθηκε τον φασισμό από το 1967 έως το 1974. Όπως κάθε λαός φταίει, όταν ανέχεται τον φασισμό. «Η χούντα έκανε δρόμους», λέγανε τότε. «Χάρισε και τα αγροτικά δάνεια» λέγαν επίσης. Και φασισμό είχαμε και εθνική προδοσία είχαμε.
ΥΓ.1: Στα επίκαιρα της εποχής (1971), υπάρχει μια σκηνή για γέλια και για κλάματα. (Σήμερα στο YouTube). Ο δικτάτορας Παπαδόπουλος ετοιμάζεται να απευθύνει λόγο σε δεκάδες χιλιάδες μαθητές που έχουν υποχρεωτικά μεταφερθεί στο Καλλιμάρμαρο. Κάθε φορά που ο Παπαδόπουλος ανοίγει το στόμα του να μιλήσει, οι μαθητές, μακριά από τα βλέμματα των καθηγητών τους, αρχίζουν το γιουχάισμα. Κι αυτό συνεχίζεται για ώρα πολλή. Οι μαθητές δεν ελέγχονται. Αμηχανία του δικτάτορα. Εκνευρισμός. Ήταν οι μαθητές που σε λίγο θα γίνονταν οι φοιτητές του Πολυτεχνείου.
ΥΓ.2: Σε παλαιότερη συγκέντρωση των μαθητών (1969), παρουσία πάλι Παπαδόπουλου, πάλι στο Καλλιμάρμαρο, σε μια επίδειξη αρχαίου κάλλους, αρχαίων αρμάτων και οπλιτών με αρχαίες ενδυμασίες, οι αιωνίως άτακτοι μαθητές ζητωκραυγάζουν υπέρ του προαιώνιου εχθρού της φυλής με την ιαχή «Ξέρξης – Ξέρξης»! (Αυτό δεν υπάρχει στο YouTube. Μου το διηγήθηκε φίλος, συνάδελφος, στα 70 πλέον, που ήταν εκεί και φώναζε κι αυτός υπέρ του Ξέρξη!)
ΥΓ.3: Από τις στιγμές έσχατης έκπτωσης και ευτέλειας της πνευματικής ζωής του τόπου είναι οι σκηνές κατά τις οποίες σιωπηλοί και ανέκφραστοι πανεπιστημιακοί και ακαδημαϊκοί παρακολουθούν επί ώρες ατελείωτες τις άνευ ειρμού ομιλίες του δικτάτορα και στο τέλος χειροκροτούν και γλύφουν.
Για την σχετική προχθεσινή άγρια συζήτηση στην Βουλή ένα σχόλιο: Και Νομική υπήρξε και Μέγαρα υπήρξαν και Παναγούλης υπήρξε και οι χιλιάδες διωχθέντες και βασανισθέντες υπήρξαν. Είναι άδικο όμως να δημιουργούμε αγωνιστικό άλλοθι για τα εκατομμύρια που χειροκρότησαν ή απλώς κράτησαν το στόμα τους κλειστό όταν δεν έπρεπε να κρατήσουν το στόμα τους κλειστό. Πέραν δε του άδικου, αυτό το άλλοθι αποτέλεσε πρώτης τάξεως ξέπλυμα για τους χιλιάδες των συνεργατών. Πολλοί είναι αυτοί που έσπευσαν ανερυθρίαστα να γαντζωθούν στους νέους αρμούς εξουσίας της μεταπολίτευσης, όψιμοι ‘αντιστασιακοί’.
Στίχοι Μανόλη Αναγνωστάκη: «Φοβάμαι τους ανθρώπους που εφτά χρόνια έκαναν πως δεν είχαν πάρει χαμπάρι και μια ωραία πρωία, μεσούντος κάποιου Ιουλίου, βγήκαν στις πλατείες με σημαιάκια κραυγάζοντας ‘Δώστε τη χούντα στο λαό’.»
Το Πολυτεχνείο ήταν ηρωική πράξη, υπέρβαση απέναντι σε μια κοινωνία που στο σύνολό της κοιμόταν – ή που στην καλύτερη περίπτωση παρακολουθούσε την πορεία του Παναθηναϊκού στο Γουέμπλεϊ μαζί με τον Ασλανίδη και την Δέσποινα.
Υπέρβαση απέναντι σε μια κοινωνία που, όλα εκείνα τα χρόνια, συμβιβάσθηκε, σιώπησε, σε κάποιες δε περιπτώσεις, ακόμη και αριστερές, συνομίλησε. (Περίοδος Μαρκεζίνη.) Κι αν αδράνησε η κοινωνία απέναντι στην πρώτη χούντα (του Παπαδόπουλου), κούρνιασε εντελώς στην δεύτερη (του Ιωαννίδη).
Το Πολυτεχνείο είναι μύθος αν η φρικώδης όσο και μεγαλειώδης εκείνη νύχτα της Παρασκευής προς Σάββατο 16 προς 17 Νοεμβρίου 1973 νομίσουμε ότι κράτησε 7 χρόνια. Ήδη το μεσημέρι του Σαββάτου, όταν μετρούσαμε τους νεκρούς, είχαμε επανέλθει στην χουντική κανονικότητα φίμωσης και τρόμου. Θα περιμέναμε παθητικά το Ελλαδικό πραξικόπημα κατά του νομίμου προέδρου της Κύπρου, την εισβολή του Τουρκικού στρατού στο νησί, την ανατροπή του ανδρείκελου Σαμψών, για να πέσει τελικά η χούντα.
Είναι αλήθεια ότι, όταν ο Ελληνικός λαός διαπίστωσε πόσο γυμνός και συγχρόνως πόσο εθνικά ολίγος ήταν ο επί επταετία κήρυκας του συνθήματος ‘Πατρίς-Θρησκεία-Οικογένεια’, ένιωσε τύψεις για την επταετή ανοχή του απέναντι στο έγκλημα. Τις τύψεις τις έκανε γρήγορα επετείους και μαζικές πορείες προς την Αμερικανική πρεσβεία. Αλλά αυτό δεν μπορούσε να φέρει πίσω τον χρόνο. Η μισή Κύπρος είχε χαθεί οριστικά με δική μας ευθύνη. Όσο για τα υπαρκτά σύγχρονα προβλήματα δημοκρατίας και δικαιοσύνης, αυτά δεν λύνονται με ετεροχρονισμένες παρωδίες καταλήψεων ως πολλών μικρών Πολυτεχνείων.
Ναι, φταίνε οι Τούρκοι, φταίνε οι Αμερικάνοι, αλλά πάνω από όλα φταίει ο λαός που ανέχθηκε τον φασισμό από το 1967 έως το 1974. Όπως κάθε λαός φταίει, όταν ανέχεται τον φασισμό. «Η χούντα έκανε δρόμους», λέγανε τότε. «Χάρισε και τα αγροτικά δάνεια» λέγαν επίσης. Και φασισμό είχαμε και εθνική προδοσία είχαμε.
ΥΓ.1: Στα επίκαιρα της εποχής (1971), υπάρχει μια σκηνή για γέλια και για κλάματα. (Σήμερα στο YouTube). Ο δικτάτορας Παπαδόπουλος ετοιμάζεται να απευθύνει λόγο σε δεκάδες χιλιάδες μαθητές που έχουν υποχρεωτικά μεταφερθεί στο Καλλιμάρμαρο. Κάθε φορά που ο Παπαδόπουλος ανοίγει το στόμα του να μιλήσει, οι μαθητές, μακριά από τα βλέμματα των καθηγητών τους, αρχίζουν το γιουχάισμα. Κι αυτό συνεχίζεται για ώρα πολλή. Οι μαθητές δεν ελέγχονται. Αμηχανία του δικτάτορα. Εκνευρισμός. Ήταν οι μαθητές που σε λίγο θα γίνονταν οι φοιτητές του Πολυτεχνείου.
ΥΓ.2: Σε παλαιότερη συγκέντρωση των μαθητών (1969), παρουσία πάλι Παπαδόπουλου, πάλι στο Καλλιμάρμαρο, σε μια επίδειξη αρχαίου κάλλους, αρχαίων αρμάτων και οπλιτών με αρχαίες ενδυμασίες, οι αιωνίως άτακτοι μαθητές ζητωκραυγάζουν υπέρ του προαιώνιου εχθρού της φυλής με την ιαχή «Ξέρξης – Ξέρξης»! (Αυτό δεν υπάρχει στο YouTube. Μου το διηγήθηκε φίλος, συνάδελφος, στα 70 πλέον, που ήταν εκεί και φώναζε κι αυτός υπέρ του Ξέρξη!)
ΥΓ.3: Από τις στιγμές έσχατης έκπτωσης και ευτέλειας της πνευματικής ζωής του τόπου είναι οι σκηνές κατά τις οποίες σιωπηλοί και ανέκφραστοι πανεπιστημιακοί και ακαδημαϊκοί παρακολουθούν επί ώρες ατελείωτες τις άνευ ειρμού ομιλίες του δικτάτορα και στο τέλος χειροκροτούν και γλύφουν.
