Η Κίνηση Πράττω (Κοτζιάς) για τις ελληνοαλβανικές σχέσεις

Βέβαια, κατόπιν έντονων αντιδράσεων της ελληνικής πλευράς, σύμφωνα με ελληνικά και αλβανικά ΜΜΕ, το Φύλλο της Εφημερίδας της Κυβέρνησης (ΦΕΚ) με τη συγκεκριμένη απόφαση αποσύρθηκε από την ηλεκτρονική σελίδα της κυβέρνησης. Ωστόσο, εκτιμάται ότι κάτι τέτοιο δεν σημαίνει και οριστική ανάκληση της απόφασης των Τιράνων για την δήμευση περιουσιών σε έκταση 1.400 εκταρίων. Των παραπάνω γεγονότων είχε προηγηθεί η απομάκρυνση του Ντίτμαρ Μπουσάτι από τη θέση του υπουργού Εξωτερικών της Αλβανίας. Η απόφαση του Έντι Ράμα είχε προκαλέσει έντονες αντιδράσεις στο εσωτερικό της γειτονικής χώρας. Μάλιστα, στάθηκε αφορμή για να εκδηλωθεί μια ακόμα ρήξη ανάμεσα στον Αλβανό πρόεδρο, Ιλιρ Μέτα, και τον πρωθυπουργό της χώρας, ειδικά από τη στιγμή που ο δεύτερος ανακοίνωσε πως σκοπεύει να τοποθετήσει στο πόστο του Υπουργού Εξωτερικών της Αλβανίας έναν νεαρό και άπειρο φίλο του, κοσσοβαρικής (!) καταγωγής. Τελικά, αναγκάστηκε να αναλάβει ο ίδιος ο Ε. Ράμα το υπουργείο Εξωτερικών, έχοντας ως αχυράνθρωπό του εκεί τον υφυπουργό Γκέντ Τσακάϊ. Ως γνωστόν, Μέτα και Ράμα βρίσκονται σε μόνιμη αντιπαράθεση εδώ και πολλούς μήνες, γεγονός που προκαλεί σοβαρότατους τριγμούς στα ούτως ή άλλως εύθραυστα θεμέλια του αλβανικού πολιτικού σκηνικού. Αξιοσημείωτο είναι, πάντως, ότι, κατά την περίοδο που υπουργός Εξωτερικών της Ελλάδας ήταν ο Νίκος Κοτζιάς, είχε καταστεί δυνατόν να μπουν σε καίρια ζητήματα των ελληνοαλβανικών σχέσεων ιδιαίτερα θετικές βάσεις. Κάτι, στο οποίο, από αλβανικής πλευράς, καθοριστικό ρόλο είχε παίξει ο Ν. Μπουσάτι. Χάρη σε αυτές έγινε δυνατό να θαφτούν οι άταφοι Έλληνες ήρωες του Αλβανικού Έπους. Σύμφωνα με ασφαλείς πληροφορίες, μάλιστα, ήδη από το καλοκαίρι του 2018, Κοτζιάς και Μπουσάτι, μαζί με τις ομάδες εργασίας των ειδικών και των διπλωματών των δυο χωρών, είχαν ολοκληρώσει τη συμφωνία - πακέτο για νευραλγικής σημασίας ζητήματα των ελληνοαλβανικών σχέσεων. Πολλά εξ’ αυτών χρόνιζαν επί δεκαετίες. Μεταξύ των άλλων, και για τη διευθέτηση των θαλάσσιων ζωνών (και της ΑΟΖ) στο Ιόνιο. Απέμενε μόνον η υπογραφή της συμφωνίας. 

Αντιδράσεις σε Αθήνα και Τίρανα 

Όμως, τόσο στην Αλβανία, όσο και στην Ελλάδα, για διαφορετικούς λόγους στην κάθε χώρα, εκδηλώθηκαν σοβαρές αντιδράσεις. Στα Τίρανα, η κόντρα Μέτα - Ράμα ουσιαστικά οδήγησε τη συμφωνία στην κατάψυξη. Στην Αθήνα παραπέμφθηκε στις ελληνικές καλένδες, εξαιτίας των αντιδράσεων των ΑΝΕΛ, του τότε κυβερνητικού συνεταίρου του ΣΥΡΙΖΑ, καθώς και υψηλόβαθμων πολιτειακών κύκλων. Λέγεται, μάλιστα, ότι η κ. Κόλλια Τσαρουχά, σε συνεδρίαση του υπουργικού Συμβουλίου, ως «φερέφωνο» του Π.Καμμένου, έβαλε «βέτο» υποστηρίζοντας ότι, μετά τον θόρυβο που προκάλεσε η συμφωνία των Πρεσπών, οι ΑΝΕΛ ούτε καν συζητούν το ενδεχόμενο να ανοίξουν και τα ελληνοαλβανικά. Την ίδια περίοδο, όλως περιέργως, υψηλόβαθμοι κύκλοι στην Αθήνα, επεδείκνυαν με κάθε ευκαιρία τις έντονα -σχεδόν ακραία- αρνητικές διαθέσεις απέναντι στην επίλυση των ελληνοαλβανικών διαφορών. Κατά ασφαλείς πληροφορίες, έφταναν στο σημείο να χαρακτηρίζουν την Αλβανία ως τον «σημαντικότερο εχθρό της Ελλάδας στην περιοχή». Κάτι που μόνον ανιστόρητοι και άσχετοι περί τους στοιχειώδεις γεωπολιτικούς κανόνες θα μπορούσαν να το ισχυριστούν. Πόσο μάλλον, όταν το στρατηγικό δόγμα άμυνας της Ελλάδας είναι ο «εξ Ανατολής κίνδυνος», η Τουρκία. Σε αυτό το αρνητικό σκηνικό, έρχονταν να προστεθούν τα εμπόδια που όρθωναν πρωτοκλασάτοι στρατιωτικοί που πρόσκειντο στον Π.Καμμένο, οι οποίοι αμφισβητούσαν τα ελληνοαλβανικά σύνορα. Κοντολογίς, αρνούντο να αναγνωρίσουν ότι ο Β΄ Παγκόσμιος Πόλεμος έχει προ πολλού τελειώσει και τα αλβανικά σύνορα είναι αυτά που αναγνωρίζει το Διεθνές Δίκαιο και η Συμφωνία του Ελσίνκι. Με αυτό τον τρόπο έγραφαν «στα παλιά τους τα παπούτσια» το διεθνές Δίκαιο, και τους κανόνες του σεβασμού των συνόρων και των σχέσεων καλής γειτονίας. Να σημειωθεί, εξάλλου, πως τα τελευταία έτη «ξεκόλλησαν» θέματα που επί χρόνια λίμναζαν. Όπως χαρακτηριστικά η εκταφή των Ελλήνων πεσόντων κατά τον ελληνοϊταλικό πόλεμο και η ταφή τους σε κοιμητήρια. Επιπλέον, πολλές φορές μπλοκαρίστηκαν, με τις έγκαιρες και επίμονες πιέσεις εκ μέρους του πρώην υπουργού Εξωτερικών, Ν.Κοτζιά, προσπάθειες για γκρέμισμα περιουσιών των Ελλήνων μειονοτικών ή υφαρπαγής περιουσιών τους. Κατά τον ίδιο τρόπο «κόπηκε ο βήχας» των Τιράνων τόσο για το «τσάμικο» όσο και οι εθνικιστικές κορώνες Ράμα σε βάρος της Ελλάδας. Αξίζει να αναφερθεί ότι το κόμμα των Τσάμηδων χάρη στην πρόοδο των ελληνοαλβανικών σχέσεων εγκατέλειψαν την Κυβέρνηση και πέρασαν στην αντιπολίτευση, κατηγορώντας την αλβανική Κυβέρνηση ότι ενέδωσε στις «πιέσεις Κοτζιά». Αυτή η πολιτική μετακίνηση του κόμματος των τσάμηδων αποτελεί την καλύτερη απάντηση σε όλους αυτούς τους συκοφάντες στην Αθήνα και την Ήπειρο που εμφάνιζαν τον πρώην ΥΠΕΞ να συζητά τάχα το «τσάμικο». Εντύπωση προκαλεί, ωστόσο, ότι η Αθήνα έχει πάψει πλέον να ακολουθεί αυτή την ενεργητική και παρεμβατική τακτική. Περιορίζεται να παρακολουθεί τα γεγονότα, και, όποτε χρειαστεί, απλά να λειτουργεί πυροσβεστικά. 

Λιμνάζοντα ύδατα 

Στη συνέχεια, όμως, οι ελληνοαλβανικές σχέσεις πέρασαν σε φάση ψυχρότητας. Επισήμως, αφορμή στάθηκε η δολοφονία Κατσίφα και η απαράδεκτη συμπεριφορά των Τιράνων, που ακόμα και σήμερα φέρονται να μην έχουν καταθέσει στην Ελλάδα το πόρισμα για τις συνθήκες του θανάτου του. Πρόκειται, προφανώς, για μια επίδειξη «ψευτοτσαμπουκά», που αλείφει βούτυρο στο ψωμί των πιο αντιδραστικών κύκλων της Ελλάδας και της Αλβανίας, οι οποίοι δεν θέλουν τη διευθέτηση των προβλημάτων των δυο χωρών. Στο μεταξύ, η Ελλάδα έχει μπει σε προεκλογική περίοδο και είναι άκρως αμφίβολο εάν στην Αθήνα υπάρχει κάποιος που να ασχολείται σοβαρά με τις ελληνοαλβανικές υποθέσεις και να επιδιώκει να τις βγάλει από τα λιμνάζοντα ύδατα. Ταυτόχρονα, η Αλβανία έχει μπει σε τροχιά πολιτικής κρίσης, με τον Πρόεδρο της Δημοκρατίας να συγκρούεται ανοικτά με τον πρωθυπουργό της γείτονος, και μάλιστα να τίθεται θέμα παραίτησης του πρώτου. 

Πολιτική αστάθεια 

Κι’ όλα αυτά, ενώ η αντιπολίτευση (Δημοκρατικό Κόμμα και Σοσιαλδημοκρατικό Κίνημα Ολοκλήρωσης) έχει αποσύρει το μεγαλύτερο μέρος των βουλευτών της από το Κοινοβούλιο, και διοργανώνει κυλιόμενα αντικυβερνητικά συλλαλητήρια. Αίτημά της είναι ουσιαστικά η ματαίωση των Δημοτικών εκλογών στην αρχή του καλοκαιριού (Ιούνιος 2019) και η προσφυγή σε πρόωρες βουλευτικές εκλογές. Το κύριο επιχείρημά της είναι ότι η κυβέρνηση Ράμα είναι διεφθαρμένη, καθώς και ότι βρίσκεται σε αγαστή συνεργασία και διαπλοκή με τα κάθε λογής οικονομικά συμφέροντα, το οργανωμένο έγκλημα και τα κυκλώματα ναρκωτικών. Άκρως ενδιαφέρον είναι ότι τα Τίρανα προσδοκούν να λάβουν ημερομηνία έναρξης ενταξιακών διαπραγματεύσεων για την ΕΕ στην αρχή του καλοκαιριού. Κάτι, όμως, για το οποίο έχουν εκδηλωθεί έντονες αντιδράσεις σε πολλές ευρωπαϊκές πρωτεύουσες. Ως γνωστόν, και πέρυσι ευελπιστούσαν στο ίδιο, αλλά το θέμα μετατέθηκε για φέτος, με εξίσου δυσοίωνες προβλέψεις. Παρά ταύτα, το εντυπωσιακό είναι ότι, τόσο η αμερικανική πρεσβεία στα Τίρανα όσο και οι ευρωπαϊκές πρωτεύουσες, σε αυτή τη φάση της αντιπαράθεσής του με την αντιπολίτευση δείχνουν να στηρίζουν τον Ράμα. Το πιθανότερο, λόγω της απουσίας εναλλακτικής, διάδοχης λύσης για την διακυβέρνηση της χώρας. Πόσο μάλλον, όταν είναι γνωστό ότι και η αλβανική αντιπολίτευση είναι ακριβώς η άλλη όψη του ιδίου νομίσματος με τον Ράμα. Εκτός των άλλων, θεωρείται σχεδόν βέβαιον ότι οι Δυτικοί, και κυρίως οι Αμερικανοί, κρατούν σε «ομηρία» τον Αλβανό πρωθυπουργό με σκάνδαλα και πιθανότατα εμπλοκή του ιδίου και ανθρώπων του στον τομέα της παραγωγής και εμπορίας ναρκωτικών. Άλλωστε, είναι κοινή πεποίθηση ότι ένα από τα «ταμεία» του Σοσιαλιστικού Κόμματος φτιάχτηκε με βρώμικο χρήμα από ναρκωτικά. Εκτιμάται, μάλιστα, ότι, με αφορμή την περιβόητη «υπόθεση Ταχίρι» (πρώην υπουργός Εσωτερικών -Δημόσιας Τάξης δηλαδή- του Ράμα και «κομματάρχης» του στις τελευταίες εκλογές του 2017), καθώς και με άλλες, τον έχουν χειροπόδαρα δεμένο, και, πολύ πιθανόν, ορισμένες μεγάλες δυνάμεις, με πρώτες τις ΗΠΑ, μάλλον θέλουν να τον χρησιμοποιήσουν ως «εργαλείο» για την επίτευξη στόχων τους στην περιοχή. Ειδικότερα, στην περίπτωση του Κοσσυφοπεδίου. Είναι χαρακτηριστικό ότι ο Αλβανός πρωθυπουργός εμφανίζεται να είναι θιασώτης, από κοινού με τους προέδρους της Σερβίας και του Κοσσόβου, Αλεξάνταρ Βούτσιτς και Χασίμ Θάτσι, της επίλυσης της διαφοράς Βελιγραδίου - Πρίστινας. Κάτι, στο οποίο, όπως όλα δείχνουν, επιμένουν ισχυροί κύκλοι της Ουάσιγκτον, και σίγουρα παράγοντες του περιβάλλοντος Τράμπ. Από την άλλη, όμως, οι περισσότερες ευρωπαϊκές πρωτεύουσες, αλλά και η «δημοκρατική ελίτ» των ΗΠΑ διαφωνούν κάθετα με την αλλαγή των συνόρων στα Βαλκάνια. Ο Ε. Ράμα, επίσης, κινούμενος σε εθνικιστικούς τόνους, επανειλημμένως διακηρύττει την «ένωση» των Αλβανών στα Βαλκάνια, ενώ ήδη προωθεί ορισμένα μέτρα σύσφιγξης των σχέσεων Αλβανίας - Κοσσόβου (ελεύθερη μετακίνηση στα σύνορα, κ.λ.π.).

* Πρόεδρος της Κίνησης Π΄ραττω είναι ο πρ. υπουργός Εξωτερικών, Ν. Κοτζιάς