Μια Βραδιά Πιάνου στο Τρίκλινο (video)

ΚΕΡΚΥΡΑ. Βρεθήκαμε προ ημερών στον φιλόξενο χώρο του χτήματος Ζέφυρου Καυκαλίδη όπου ο οικοδεσπότης οργανώνει τις ‘Νύχτες του Τρίκλινου’. Στο πιάνο, το βράδυ της 19^ης Σεπτεμβρίου 2023, ο εξαιρετικός Ρώσος πιανίστας Αντόν Βερενίτσιν σε έργα Μπετόβεν και Σοπέν. Την όλη οργάνωση επιμελήθηκε ο Ρώσος μουσικός Ιβάν Κυριάκοφ. ‘Σονάτα του Σεληνόφωτος’, υπό το σεληνόφως, στον ιστορικό ελαιώνα της Κέρκυρας, με τις ευωδίες των ηράνθεμων να συμπληρώνουν το κονσέρτο. Όλα τέλεια.

-Απολαύσαμε ένα εξαιρετικό καλλιτεχνικό γεγονός χάρη σε σένα Αντόν Βερενίτσιν, στο πιάνο, αλλά και σε σενα Ιβάν Κυριάκοφ, που ήσουν ο διοργανωτής της βραδιάς. Τι είναι αυτές οι ‘Βραδιές του Τρίκλινου’ Ιβάν;

Ιβάν Κυριάκοφ: Με τον Ζέφυρο και όλη την οικογένειά του, που είναι οικογένεια και για μένα, είχαμε συζητήσει την ιδέα των κονσέρτων στο φανταστικό θέατρο που υπάρχει εδώ στον κήπο. Συζητήσαμε, ακόμη, για το πώς θα ονομάσουμε αυτές τις βραδιές. Ερχόμενος στην Ελλάδα, στην Αθήνα, και μεταφέροντας το πιάνο εδώ, θα οργανώναμε ένα ρεσιτάλ πιάνου, και ίσως πιο πολλά. Ίσως του χρόνου τρείς βραδιές. Στον Ζέφυρο άρεσε πολύ αυτή η ιδέα. Πρότεινα το συγκεκριμένο όνομα, σκεφτόμενος ένα φεστιβάλ της Μόσχας στο Μουσείο Πούσκιν. Να το πούμε εδώ ‘Νύχτες του Τρίκλινου’. Είναι ένα γεγονός κλασικής μουσικής συνδεδεμένο με την φύση και την ιστορία της Κέρκυρας. Το ίδιο το σπίτι είναι ιστορία, όπως και οι ιστορίες των οικογενειών εδώ. Βραδιές του Τρίκλινου λοιπόν. Και η αγάπη του Ζέφυρου για την κλασική μουσική.

-Ήταν η πρώτη φορά, Αντόν, που έπαιξες σε ένα τέτοιο ανοιχτό χώρο; Παίζοντας την Σονάτα του Σεληνόφωτος του Μπετόβεν κάτω από το πραγματικό σεληνόφως μέσα στο ξέφωτο του ελαιώνα;

Αντόν Βερενίτσιν: Ήταν όντως η πρώτη φορά που έπαιξα σε έναν υπαίθριο χώρο. Με ενέπνευσε ο περιβάλλων χώρος της σκηνής του πιάνου. Σκεφτόμουν, την ώρα που έπαιζα, ότι τα γύρω μου δέντρα είναι αρχαιότερα από τους ίδιους τους συνθέτες. Ελιές 500 χρόνων. Είναι εκπληκτικό. Σε εμπνέει.

-Εάν οι συνθέτες, Μπετόβεν και Σοπέν, έρχονταν εδώ τότε, θα ανακάλυπταν τα ίδια δέντρα, ήδη πολύ αρχαιότερα. Θα σκέφτονταν τους πρώτους-πρώτους συνθέτες κλασικής μουσικής. Μπαρόκ, αναγεννησιακή.

Αν: Γι αυτό έπαιξα την ‘Σονάτα του Σεληνόφωτος’ και την ‘Παθητική’ με βαθειά αισθήματα και έμπνευση.

-Οι ευωδίες των νυχτολούλουδων που ήταν επίσης μέρος του κονσέρτου. Των ηράνθεμων που μας περιέβαλλαν. Οι ήχοι της μουσικής, τα χρώματα του σεληνόφωτος, αλλά και οι εκπληκτικοί τεχνικοί φωτισμοί πάνω στις ελιές.

Ιβ: Να πω για το πιάνο του κονσέρτου. Κατασκευάσθηκε στην Βιέννη και, μετά το 1945, κανείς δεν το άγγιξε. Τρείς οι ιδιοκτήτες του. Βιέννη, Φρανκφούρτη, και τώρα Τρίκλινο. Αυτή είναι η ιστορία του. Είναι σε τέλεια κατάσταση. Τώρα για τον ελαιώνα. Ξέρεις, η λέξη κουλτούρα σημαίνει καλλιέργεια, ελιές, κρασί, κουμ-κουάτ, και μετά βρίσκεσαι στο μέσο όλων αυτών σε ένα χτήμα τέχνης, με την μουσική να περιβάλλεται από όλα αυτά τα φυσικά και τα αγροτικά. Και ο αρχιτέκτων που σχεδίασε το θέατρο αυτό, σεβάσθηκε την μεγάλη ελιά στο σημείο του θεάτρου. Το έμβλημα του αμφιθεάτρου και του φεστιβάλ είναι το μεγάλωμα αυτής της ελιάς. Μακάρι οι ‘Βραδιές του Τρίκλινου’ να κρατήσουν όσο μεγαλώνουν αυτές οι ελιές εδώ.

-Κουλτούρα λοιπόν σημαίνει καλλιέργεια της γης, της ελιάς και του πνεύματος. Να μη τα ξεχωρίζουμε αυτά. Καλλιεργούμε την γη αλλά και τους εαυτούς μας. Να πούμε ότι και εσύ Ιβάν είσαι πιανίστας και διευθυντής ορχήστρας. Φοιτήσατε στις ίδιες ακαδημίες;

Αν: Γνωριζόμαστε με τον Ιβάν για πάνω από 11 χρόνια. Όλα ξεκίνησαν όταν σπουδάζαμε στο Βόλγκογκραντ (Στάλινγκραντ). Εγώ σπούδαζα πιάνο και ο Ιβάν ακορντεόν. Κοινά τα πλήκτρα.

-Ο Ιβάν είναι πολύ καλός πιανίστας. Μας έπαιξε μια μέρα πριν έρθεις. Και μετά πιάσαμε και τα ελληνικά τραγούδια.

Αν: Μερικές φορές παίζουμε μαζί. Ραχμάνινοφ σε ένα πιάνο. Αφού λοιπόν τελειώσαμε τις σπουδές στο Βόλγκογκραντ, περάσαμε στο κονσερβατόριο της Μόσχας. Ακολούθως πήγαμε στην Ευρώπη. Και δύο ημέρες πριν, κάναμε αυτό που και οι δυο μας ονειρευόμασταν για 11 χρόνια. Μια κοινή διεθνή σκηνή.

-Αναφέρθηκε πριν ο Ραχμάνινοφ. Βαρύς, τραγικός. Επιλέξατε Μπετόβεν και Σοπέν. Μια άλλη εποχή.

Αν: Ίδια εποχή, διαφορετικές χώρες, διαφορετικές περίοδοι. Ο Σοπέν είναι στην αρχή της ρομαντικής περιόδου. Και ο Ραχμάνινοφ είναι πολύ παλιά σχολή της ρομαντικής μουσικής. Είπες ότι ο Ραχμάνινοφ είναι βαρύς. Οφείλεται στο ότι συνέθετε πελώριες συγχορδίες, πελώρια θέματα και μελωδίες. Ο Μπετόβεν δεν είναι ευκολότερος. Βαρύς και αυτός. Όχι με τα πελώρια θέματα αλλά με τις αντιθέσεις. Ο Σοπέν λυρικός. Ο Ραχμάνινοφ έχει ταυτόχρονα πολλές συγχορδίες.

-Ο Ραχμάνινοφ προϋποθέτει πολύ μεγάλα δάκτυλα. Αλλά υπάρχουν επίσης τεχνικές για να παίξεις Ραχμάνινοφ.

Ιβ: Δύο χρόνια πριν, έπαιξε πιάνο εδώ ο Αιγύπτιος και Αμερικάνος Γουέιλ Φαρούκ. Ο Φαρούκ έχει δική του ερμηνεία (για μικρά χέρια) του Ραχμάνινοφ. Σε εμπνέει. Έπαιξε το Τρίτο Κονσέρτο του Ραχμάνινοφ περίφημα. Του έλεγαν ότι ποτέ δεν θα παίξει πιάνο (λόγω των μικρών χεριών του) και τώρα διδάσκει πιάνο στις ΗΠΑ.

-Έπαιξες, Αντόν, την ‘Παθητική’. Η ‘Παθητική’ ανήκει στην κλασική ή την ρομαντική περίοδο;

Αν: Όλη η μουσική του Μπετόβεν είναι κλασική. Είναι ιστορικό ζήτημα.

-Δεν είναι το σημείο συνάντησης δύο ρευμάτων;

Αν: Ο Μπετόβεν έσπρωξε όλη την μουσική στην ρομαντική περίοδο. Μετά τον Μπετόβεν, όλοι οι συνθέτες βασίσθηκαν στις φόρμες του.

Ιβ: Είναι σαν μια άλλη προσωπικότητα, όχι της μουσικής αλλά της διπλωματίας. Ο δικός σας ο Ιωάννης Καποδίστριας. Σαν πλανήτης με πολλούς δορυφόρους. Έτσι κι ο Μπετόβεν. Πλανήτης με πολλούς δορυφόρους. Όλοι πήραν κάτι από αυτόν. Δούλεψε ο Καποδίστριας για πολλά διεθνή ζητήματα. Ελβετία, Πολωνία, Βιέννη. Ήταν δε παρών στην παγκόσμια πρώτη του Πέμπτου Κονσέρτου του Μπετόβεν. Τώρα μας εμπνέουν όλοι αυτοί, αγάλματα, προτομές, από εκεί ψηλά.

-Μιλώντας για τον Καποδίστρια και το Συνέδριο της Βιέννης, αυτός είναι που μετρίασε την συμπεριφορά έναντι της ηττημένης Γαλλίας.

Ιβ: Και το μέγα επίτευγμά του ήταν το σύστημα διεθνούς ασφάλειας που κράτησε μέχρι το 1914.

-Αυτό που ονομάσθηκε "κονσέρτο της Ευρώπης", όρος μουσικός.

Ιβ: Ακριβώς. Αρμονική διπλωματία, σαν την αρμονία του Μπετόβεν.

-Η χώρα σας τον τελευταίο καιρό βρίσκεται σε μια πολεμική περιπέτεια, δίπλα σε μια αντι-Ρωσική υστερία. Κονσέρτα Τσαϊκόφσκι που ακυρώνονται γιατί ο Τσαϊκόφσκι είναι Ρώσος. Μπροστά μας η προτομή του Τσαϊκόφσκι. Ακυρώνεται γιατί είναι Ρώσος. Αισθάνεστε, ζώντας τώρα στην Ευρώπη, ένα αντιρωσικό αίσθημα; Δεν μιλώ πολιτικά.

Ιβ: Δεν συνάντησα κανένα να μου εκδηλώσει αντιπάθεια λόγω της εθνικότητάς μου. Οι Έλληνες πάντοτε είναι με ανοιχτές πόρτες και καρδιές. Φανταστικό, διότι αν και τόσα χρόνια στην Ευρώπη, εδώ, στην Ελλάδα, έγινε πραγματικότητα το κοινό μας πρόγραμμα. Μόνο ευχαριστώ θα πω στο ελληνικό κοινό. Οι περιπτώσεις ακύρωσης ρωσικών κονσέρτων είναι ατυχείς. Δεν είναι η γενική στάση. Όλοι καταλαβαίνουμε ότι δεν μπορούμε να αποκόψουμε την Ρωσία από τον κοινό πολιτισμό. Ο ρωσικός πολιτισμός είναι επίσης ευρωπαϊκός πολιτισμός.

Αν: Ίδια και η δική μου άποψη. Αυτά τα χρόνια δεν συνάντησα καμία επιθετική εναντίον μου στάση. Η ακύρωση αυτών των κονσέρτων είναι απλώς βλακώδης. Ο πολιτισμός είναι έξω από την πολιτική.

-Θυμάμαι κάποιον Ιταλό πανεπιστημιακό που δήλωσε πέρυσι ότι το συμβούλιο του πανεπιστημίου του τού είπε να μη διδάξει Ντοστογιέφσκι για ένα χρόνο. Είναι πολιτικό αυτό και δεν έχει να κάνει με τους λαούς. Η Ρωσία είναι Ευρωπαϊκός πολιτισμός.

Ιβ: Στην Ρωσία έχουμε πάντα αυτή την συζήτηση για τον Ρωσικό δρόμο και τον Δυτικό δρόμο. Στην ποίηση, την λογοτεχνία, την μουσική, η Ρωσία είναι στις παρυφές της Ευρώπης. Παρακολουθεί και καταλαβαίνει την γαλλική, την ιταλική, την ελληνική τέχνη. Ο Πούσκιν, που δεν ταξίδεψε ποτέ στο εξωτερικό, έγραψε ποιήματα για την Ελλάδα, που ήταν το όνειρό του. Ρομαντικός σαν τον Μπάιρον. Υπάρχει η γέφυρα μιας αμοιβαίας κατανόησης που δημιουργεί ένα φανταστικό κόσμο. Που ελπίζουμε να λάβει χώρα εδώ στο Τρίκλινο μια μέρα.

Αν: Ταξιδεύω πολύ και συζητώ παντού ως Ρώσος και πάντα αισθάνομαι ισχυρούς δεσμούς μεταξύ των πολιτισμών μας.

Ιβ: Αν πάρουμε την λογοτεχνία, την ποίηση, τον νομπελίστα ποιητή Γιόζεφ Μπρόντσκι, που έγραψε για την Βενετία, είναι πράγματα που δεν μπορούμε να τα αποκλείσουμε από τις ζωές μας. Γι αυτό προσπαθούμε να συντηρούμε αυτές τις επαφές. Τώρα, εδώ στην Κέρκυρα, ο πιο βαθειά Ευρωπαίος, ο Μπετόβεν, παρουσιάζεται από ένα Ρώσο πιανίστα, που σπουδάζει στην Γερμανία.

-Διαλέξατε Γερμανό συνθέτη αντί Ρώσου.

Ιβ: Του χρόνου θα επιλέξουμε κάποιους σύγχρονους και παλαιότερους συνθέτες. Για παράδειγμα Νίκο Σκαλκώτα ή τον αγαπημένο μου Μανώλη Καλομοίρη. Η Κέρκυρα, θαυμάσιο φυσικό τοπίο, τέτοια μουσική παιδεία. Όλες αυτές οι ιστορικές μετακλήσεις μουσικών και θεατρικών συνόλων κατά το ιστορικό παρελθόν.

-Γνωρίζετε το εδώ πανεπιστήμιο με το μουσικό του τμήμα;

Ιβ: Ναι βέβαια. Και το ευχαριστούμε που θα μας βοηθήσει για την επόμενη χρονιά.

-Να ρωτήσω για την μουσική και καλλιτεχνική εκπαίδευση στην χώρα σας.

Ιβ: Τρεις βαθμίδες εκπαίδευσης. Βασική, κολέγιο, πανεπιστήμιο-κονσερβατόριο.

-Πώς αποφασίζεται ότι κάποιος θα ακολουθήσει μουσική παιδεία;

Ιβ: Έχουμε δημοτικά μουσικά σχολεία σε όλη την χώρα και το περίφημο σοβιετικό σύστημα παραμένει μετά την κατάρρευση της Σοβιετικής Ένωσης. Δάσκαλοι διαπιστώνουν το ταλέντο και, αν και τα παιδιά επιθυμούν, συνεχίζουν. Σε μας το κονσερβατόριο είναι το πανεπιστήμιο. Η ανώτερη εκπαίδευση.

Αν: Στο κονσερβατόριο σπούδασα για 5,5 χρόνια.

Ιβ: Ο Αντόν σπούδασε υπό την σπουδαία πιανίστα Ελισό Βερσαλάντζε, που θα παίξει στο Μέγαρο Μουσικής Αθηνών τον Φεβρουάριο του 2024. Σούμαν. Προσβλέπουμε τώρα στο να οργανώσουμε περισσότερες εκδηλώσεις στην Κέρκυρα. Περιμένουμε ιδέες και ενδιαφέροντα.

-Τι γίνεται με την Εθνική Ορχήστρα της Αρμενίας στην διεθνή περιοδεία της που εσείς οργανώνετε;

Ιβ: Παρουσιαζόμαστε στην Αθήνα, 12 Νοεμβρίου, στο Μέγαρο Μουσικής. Η Εθνική Φιλαρμονική Ορχήστρα Αρμενίας. Μετά Θεσσαλονίκη, 13 Νοεμβρίου, μετά Αμερική, Κάρνεγκι, Βοστώνη, Καναδάς. Μουσική Αράμ Χατζατουριάν. Αρμένιος. 120 χρόνια από την γέννησή του. Και βέβαια θα γιορτάσουμε τα 150 χρόνια από την γέννηση του τιτάνα Ραχμάνινοφ.

-Υπάρχει ακόμη ο ίδιος σχεδιασμός μετά από όσα γίνονται αυτές τις μέρες στην Αρμενία;

Ιβ: Θα γίνει κανονικά η διεθνής περιοδεία της Εθνικής Φιλαρμονικής Ορχήστρας της Αρμενίας. Θα δείξει την ομορφιά της χώρας και τον δρόμο προς την ειρήνη.