Τα παγωμένα σκόρδα της Ταϊβάν

Μία πρόσφατη προσθήκη στον εκτενή κατάλογο των λογοκριμένων λέξεων και εκφράσεων στο κινεζικό διαδίκτυο, και ιδιαίτερα στα μέσα κοινωνικής δικτύωσης, είναι η φράση «παγωμένα σκόρδα» (冻蒜 «dong suan»). Η φράση αυτή ήταν μια προσπάθεια των Κινέζων χρηστών του διαδικτύου να ξεπεράσουν τα φίλτρα λογοκρισίας και να μπορέσουν να συζητήσουν για τις εκλογές στην Ταϊβάν. Το λεξιλόγιο της κοινής κινεζικής, με την πληθώρα ομόηχων ή σχεδόν ομόηχων συλλαβών, προσφέρει δυνατότητες στους χρήστες του διαδικτύου να χρησιμοποιούν χαρακτήρες που αντιστοιχούν σε σχεδόν ομόηχες συλλαβές με αυτές των λέξεων που έχουν λογοκριθεί.  Στην Κίνα, λοιπόν, απαγορεύθηκε κάθε αναφορά στις εκλογές στην Ταϊβάν. Η φράση που σημαίνει «διεξάγω εκλογές» είναι 当选 （«dang xuan»） η οποία στην τοπική διάλεκτο της Ταϊβάν (Σινιτική Μιν) προφέρεται όπως η φράση για τα «παγωμένα σκόρδα» στην κοινή κινεζική. Αρκετά γρήγορα οι κινέζικες αρχές πρόσθεσαν την έκφραση σε αυτές των οποίων η χρήση οδηγεί στο μπλοκάρισμα ενός μηνύματος.

Οι εκλογές στην Ταϊβάν προκάλεσαν ένα κύμα λογοκρισίας στην Κίνα, καθώς ο αριθμός των Κινέζων που ήθελαν να σχολιάσουν τις εκλογές, συγκρίνοντας την κατάσταση με την απολυταρχία στη χώρα τους, ήταν μεγάλος. Η ανακοίνωση της νίκης του υποψήφιου του «Δημοκρατικού Προοδευτικού Κόμματος» (ΔΠΚ) στις προεδρικές εκλογές, με ποσοστό λίγο πάνω από 40%, έφερε την αντίδραση από το Γραφείο Διαχείρισης Υποθέσεων Ταϊβάν στη Κίνα. Το αποτέλεσμα των εκλογών έδειχνε ( σύμφωνα με την επίσημη γραμμή της κινεζικής κυβέρνησης)  ότι «τα αποτελέσματα στην Ταϊβάν δείχνουν ότι το ΔΠΚ δεν εκπροσωπεί την κυρίαρχη κοινή γνώμη». Αυτό το σχόλιο προκάλεσε πλήθος ειρωνικών σχολίων στο κινέζικο διαδίκτυο. Από την άλλη, αυτά τα σχόλια δεν αποτέλεσαν την πλειονότητα των σχολίων. Η πλειονότητα ανήκε σε σχόλια εθνικιστικού περιεχομένου που παρότρυναν την Κινεζική κυβέρνηση να προσαρτήσει το νησί με κάθε μέσο.

Ανάλογα σχόλια είχαν εμφανισθεί όταν η Νάνσι Πελόζι, τότε πρόεδρος της Αμερικανικής Βουλής, επισκέφτηκε την Ταϊβάν, 2 Αυγούστου 2022. Παρά την σκληρή αντίδραση της Κίνας, πολλοί εθνικιστές χρήστες του διαδικτύου δήλωναν τότε την απογοήτευσή τους που η κυβέρνηση είχε επιτρέψει στο αεροπλάνο της Πελόζι να προσγειωθεί. Η κινεζική κυβέρνηση βρίσκεται συχνά αντιμέτωπη με ανεπιθύμητα σχόλια κριτικής τόσο από τους «οπαδούς της δημοκρατίας» όσο και από τους εθνικιστές. Η «γκρίνια» για την κυβέρνηση Σι Τζινπίνγκ φαίνεται πως παραμένει εκτεταμένη μετά τις αντιδράσεις μερίδας του κόσμου στα σκληρά μέτρα για την αντιμετώπιση της πανδημίας.

Μπορεί όμως η κυβέρνηση του Σι Τζινπινγκ να είναι ικανοποιημένη με τα αποτελέσματα των εκλογών ή πρόκειται για μια ήττα της κινεζικής πολιτικής, όπως κάνουν λόγο πολλά ΜΜΕ στη Δύση; Οι προεδρικές εκλογές σήμαναν την τρίτη συνεχόμενη νίκη για το ΔΠΚ και μάλιστα με υποψήφιο για την προεδρία τον αντιπρόεδρο της προηγούμενης κυβέρνησης. Ο Λάι Τσινγκ-τε κέρδισε με ποσοστό λίγο πάνω από το 40%, πολύ χαμηλότερο από τα ποσοστά της προκατόχου του το 2016 και το 2020 (56-57%). Αυτή η πτώση δεν οφείλεται τόσο στο Εθνικιστικό Κόμμα (Kuomintang), του οποίου ο υποψήφιος έμεινε στο 33,5% (από το 38,6% το 2020), αλλά στο υψηλό ποσοστό του υποψήφιου του Λαϊκού Κόμματος, που έλαβε το 26,5% των ψήφων (πολύ υψηλότερα από τους υποψήφιους τρίτων κομμάτων στις προηγούμενες εκλογές).

Στις βουλευτικές το ΔΠΚ ηττήθηκε μεν αλλά ούτε το Εθνικιστικό Κόμμα κατόρθωσε να πάρει την πλειοψηφία στη βουλή, επομένως ο ρόλος του Λαϊκού Κόμματος είναι σημαντικός. Το Λαϊκό Κόμμα έχει χαρακτηριστικά αριστερού κόμματος, ενώ στο βασικό θέμα των σχέσεων με την Κίνα βρίσκεται κάπου ανάμεσα στα άλλα δύο κόμματα (ανάμεσα δηλαδή στις εχθρικές και φιλικές σχέσεις με την Κίνα).

Η Κίνα πριν τις εκλογές είχε εξαπολύσει επίθεση στον Λάι, περιγράφοντάς τον ως επικίνδυνο. Η φθορά του ΔΠΚ εξηγεί σε μεγάλο βαθμό την πτώση των ποσοστών του, ενώ αρκετά νέα στελέχη του αποδοκιμάστηκαν στις εκλογικές τους περιφέρειες. Ο ίδιος ο Λάι φάνηκε πιο διαλλακτικός απέναντι στους αντιπάλους του το βράδυ των εκλογών και για την ώρα δεν έχει εκφραστεί με την σκληρή ρητορική της προκατόχου του. Ωστόσο, φαίνεται πως τα εκλογικά αποτελέσματα δίνουν την εικόνα μιας διχασμένης κοινωνίας. Ο διχασμός αφορά κυρίως σε οικονομικά και κοινωνικά ζητήματα και λιγότερο στις σχέσεις με τη Κίνα. Οι Ταϊβανέζοι που δηλώνουν ότι αισθάνονται μόνο Κινέζοι είναι πλέον ελάχιστοι, ενώ αυτοί που δηλώνουν μόνο Ταϊβανέζοι έχουν ξεπεράσει σε αριθμούς όσους υιοθετούν και τους δύο ταυτοτικούς προσδιορισμούς. Ο διχασμός στην Ταϊβάν, η στάση των ΗΠΑ και η φιλοδοξία του Σι να μείνει στην ιστορία ως ο ηγέτης που «ένωσε την Κίνα» είναι πιθανό να οδηγήσουν σε εντάσεις τα επόμενα χρόνια. Είναι όμως ξεκάθαρο ότι, σε αντίθεση με την κοινή αντίληψη, οι εντάσεις αυτές θα αφορούν και τα εσωτερικά των δύο μερών (Κίνας και Ταϊβάν) πέρα από το πεδίο των διεθνών σχέσεων.

* Ο Αντώνης Πολέντας είναι φιλόλογος, γλωσσολόγος και διεθνολόγος με ενδιαφέροντα για τη σύγχρονη και την παραδοσιακή Κίνα, υποψήφιος διδάκτορας στο Τμήμα Ξένων Γλωσσών, Μετάφρασης και Διερμηνείας του Ιονίου Πανεπιστημίου.

ΦΩΤΟ@pixabay