Περί Αντισημιτισμού

Πρώτα απ’ όλα: τι δεν είναι αντισημιτισμός; Δεν είναι αντισημιτισμός το να ασκείς κριτική στο κράτος του Ισραήλ όταν αυτό βομβαρδίζει αμάχους. Δεν είναι αντισημιτισμός το να χαρακτηρίζεις γενοκτονία αυτό που κάνει σήμερα ο στρατός του Ισραήλ στην Γάζα. Δεν είναι αντισημιτισμός το να λες τον Νετανιάχου εγκληματία πολέμου, για τα 18.000 σκοτωμένα παιδιά της Γάζας και τα άλλα εκατοντάδες χιλιάδες που στερούνται τροφής, νοσοκομείων και σχολείων.

Είναι καιρός τώρα που θέλω να γράψω για το τι είναι αντισημιτισμός. Αφορμή η ομιλία ενός υπουργού μας – πρώην ακροδεξιού, σήμερα δεξιού, αύριο δεν ξέρουμε – που χαρακτήρισε αντισημίτρια μια πολιτική του αντίπαλο. Η συγκεκριμένη πολιτική αντίπαλος τόλμησε να κατηγορήσει το Ισραήλ για τον θάνατο και το μίσος που σπέρνει το κράτος αυτό καθημερινά στην πολύπαθη Γάζα. Θράσος μέγα εκ μέρους του υπουργού, φανατικού υποστηρικτή του Νετανιάχου. Ο εν λόγω υπουργός, μέχρι πρότινος αρνητής του Ολοκαυτώματος, περιχαρής παρουσίαζε κάποτε το όλως αντισημιτικό βιβλίο «Οι Εβραίοι» του Κωνσταντίνου Πλεύρη.

Ας δούμε τώρα τι είναι αντισημιτισμός μέσα από δύο ιστορίες. Μέρες που είναι, θυμάται κανείς τα παλιά αντισημιτικά έθιμα, όπως το κάψιμο του Ιούδα «του Οβριού». (Παρεμπιπτόντως, και οι υπόλοιποι 11 Οβριοί ήταν!) Έθιμο που θυμίζει Κου-Κλουξ-Κλαν, ρατσιστική οργάνωση της Αμερικής που έκαιγε μαύρους ζωντανούς μέχρι την δεκαετία του 1950. Το ελληνικό έθιμο καλά κρατεί ακόμη σε κάποια μέρη της χώρας. Παλαιότερα ήταν τόσο διαδεδομένο, ώστε να αναγκασθεί η επίσημη εκκλησία να πάρει θέση.

Η Ιερά Σύνοδος της Εκκλησίας της Ελλάδος σε εγκύκλιό της, στις 12 Απριλίου 1891, έλεγε: «Από των χρόνων της δουλείας του έθνους ημών επεκράτησε πολλαχού το βάρβαρον έθος ίνα κατά την αγίαν εορτήν του Πάσχα πυρπολήται πομπωδώς έξω των ιερών ναών ομοίωμα του Ιούδα, του πλήθους αλαλάζοντος. … Τούτο αντίκειται εις τας θεμελειώδεις αρχάς του Ευαγγελίου, το οποίον διδάσκει ημάς την προς πάντας αγάπην και ανοχήν και ανεξικακίαν, και εντέλλεται να αγαπώμεν και αυτούς τους εχθρούς ημών.»

Ήταν η εποχή κατά την οποία ασκούντο στην χώρα μας διεθνείς πιέσεις και απειλές στρατιωτικής επέμβασης με αφορμή τα γεγονότα που διαδραματίζονταν κατά των Εβραίων στο νησί μας. Στις 2 Απριλίου 1891, παραμονές του Πάσχα, ξεσπούσαν στην Κέρκυρα τα φριχτά «Εβραϊκά». Αφορμή των «Εβραϊκών» η διάδοση της φήμης ότι οι Εβραίοι είχαν απαγάγει ένα εντεκάχρονο κορίτσι για να το φονεύσουν και να του αφαιρέσουν τελετουργικά το αίμα. Η γνωστή, από τον Μεσαίωνα στις χριστιανικές χώρες της Ευρώπης, «συκοφαντία του αίματος» με στοχοποίηση των Εβραίων. Περί τους 25 οι νεκροί Εβραίοι και άμεση η απειλή ξένης επέμβασης αν δεν σταματούσε το πογκρόμ κατά της Εβραϊκής («Οβριακής») συνοικίας.

Πύρινος αρθρογράφος κατά των Εβραίων, τις ημέρες εκείνες, ο κατά τα άλλα λόγιος Ιάκωβος Πολυλάς, που δικαιολογούσε και παρότρυνε το πογκρόμ ως εξής: «Τους είπα επανειλημμένως προσέξατε, σηκώσατε κεφάλι, μας παραμπήκατε στη μύτη, υπερηφανεύεστε, αρχίσατε να φέρεστε απότομα προς τους Χριστιανούς. Προσέξατε, η διαγωγή σας αυτή θα σας βγει σε κακό. Δεν με ήκουσαν, δεν ηθέλησαν να ακούσουν την φωνήν της φρονήσεως και συνέβη ό,τι συνέβη. … Γιατί θέλετε ο Κερκυραίος ν’ αγαπά τον Ιουδαίον; Να τον θεωρεί ίσον του, αδελφόν του;» (Εφημερίδα «Ακρόπολις».)

Τα επόμενα χρόνια οι Εβραίοι της Κέρκυρας, παλιοί σεφαραδίτες και πουλιέζοι, θα εγκατέλειπαν μαζικά το νησί αισθανόμενοι τα επικρατούντα εδώ εχθρικά αισθήματα. Από τους 4.000 του 1891 θα έμεναν 2.000 το 1944. Κατά μία έννοια αυτοί που έφυγαν (προς Αλεξάνδρεια πολλοί) ήταν οι τυχεροί. Αυτοί που έμειναν εδώ θα οδηγούντο, πλην ελαχίστων, στο Άουσβιτς. Αντισημιτισμός είναι το να θεωρείς ότι οι 2.000 έφυγαν προς άλλες πατρίδες οικειοθελώς, οι δε άλλοι 2.000, αυτοί του Άουσβιτς, ότι έφθασαν στο πολωνικό στρατόπεδο των Γερμανών ναζί κατά κάποια διαβολική και ανεξιχνίαστη τύχη που δεν μας αφορά.

ΥΓ.1: Σε νέα εγκύκλιό της στις 10 Μαΐου 1910, με τίτλο «Περί ανάγκης εξαλείψεως του εθίμου της κατά το Άγιον Πάσχα περιφοράς και καύσεως ομοιώματος του προδότου Ιούδα», η Σύνοδος λέει: «Η διά πυροβολισμών και καύσεως ομοιώματος του προδότου διακωμώδησις και εξουθενισμός των συμπολιτών ημών Ιουδαίων προφανώς διεγείρει θρησκευτικόν μίσος και υποθάλπει κατ’ αυτών φανατισμόν.»

ΥΓ.2: Στις 17 Απριλίου 1918, πάλι μέρες του Πάσχα, η Ιερά Σύνοδος επανέρχεται: «Η Ιερά Σύνοδος θεωρεί καθήκον αυτής όπως φέρη εις γνώσιν πάντων των χριστιανών ότι η τήρησις τοιούτων εθίμων αντιβαίνει προς την βάσιν και το θεμέλιον της πίστεως ημών, ήτις είναι η αρετή της αγάπης εν γένει προς πάντα άνθρωπον. … Τα αντιχριστιανικά ταύτα έθιμα, συντελούσι τα μέγιστα και εις την δημιουργίαν ψυχρότητος μεταξύ του ορθοδόξου πληρώματος και των συμπολιτών ημών ισραηλιτών.»

ΦΩΤΟ ΑΡΧΕΙΟΥ