Το δύσκολο παζλ της Συρίας

Δεν μπορούμε να αναφερθούμε στο σημερινό πολυεθνικό και πολυθρησκευτικό μωσαϊκό της Συρίας αν δεν αναφερθούμε στο ιστορικό παρελθόν πέντε αιώνων πολυεθνικής και πολυθρησκευτικής Οθωμανικής αυτοκρατορίας. Τα σύνοικα στοιχεία, σουνίτες, σιίτες, αλαουίτες, ορθόδοξοι χριστιανοί, καθολικοί, μαρωνίτες, δρούζοι, άραβες, τούρκοι, κούρδοι, έλληνες, ασσύριοι, κ.α., δεν αμφισβητούσαν, παρά τον αυτοκρατορικό δεσποτισμό και τις αυτοκρατορικές διακρίσεις, την κεντρική διοίκηση της Κωνσταντινούπολης. Οι σποραδικές αντιδράσεις, σποραδικότερες εξεγέρσεις καταστέλλονταν εν τη γενέσει τους με τρόπο τόσο βίαιο και παραδειγματικό, ώστε ο φόβος να παραλύει τις όποιες αντιρρήσεις των υπηκόων. Η θρησκευτική πολιτική της αυτοκρατορίας επέτρεπε ένα είδος αμοιβαίας ανοχής κεντρικής διοίκησης και υπηκόων.

Το 1916, εν μέσω Α’ ΠΠ, και με την παρότρυνση των Βρετανών (δια του περίφημου Λόρενς της Αραβίας), εκρήγνυται η Αραβική εξέγερση, που σκοπό, κατά τους Άραβες, είχε την δημιουργία ενιαίου αραβικού κράτους στην θέση της καταρρέουσας αυτοκρατορίας. Την ίδια χρονιά, 1916, Γάλλοι και Βρετανοί, με την μυστική συμφωνία Σάικς-Πικό, μοιράζουν τα αραβικά εδάφη της Μεσοποταμίας σε προτεκτοράτα. Ιράκ βρετανικό, Συρία γαλλική, Παλαιστίνη βρετανική, Λίβανος γαλλικός. Ιορδανία και Σαουδική Αραβία υπό βρετανική επιρροή. Την επόμενη χρονιά, 1917, η διακήρυξη Μπάλφουρ (βρετανού ΥΠΕΞ) υποσχόταν εβραϊκό κράτος στην Παλαιστίνη.

Οι Βρετανοί ήξεραν ότι η κινητήρια δύναμη τον 20 αιώνα θα ήταν το πετρέλαιο και ότι το πετρέλαιο βρισκόταν ακριβώς εκεί. Ο βρετανικός στόλος, κυρίαρχος τότε σε όλες τις θάλασσες της υφηλίου, θα εκινείτο μόνο με το πετρέλαιο της αραβικής και περσικής (ιρανικής) Εγγύς ή Μέσης Ανατολής. Η ιστορία της βρετανικής πετρελαϊκής ΒP, όπως και των αμερικανικών που θα ακολουθούσαν, είναι συνδεδεμένη με την περιοχή κατά τρόπο καταλυτικό. Δεν μπορεί κανείς να καταλάβει την ιστορία της περιοχής τον 20ο αιώνα αν δεν λάβει υπ’ όψιν το πετρέλαιο και τις εταιρείες του. Ενιαίο αραβικό κράτος δεν έπρεπε να δημιουργηθεί επ’ ουδενί, τα δε επί μέρους κράτη έπρεπε  να βρίσκονται υπό διαρκή έλεγχο.  

Το 1946, η Συρία θα ανεξαρτητοποιείτο από την Γαλλία για να ακολουθήσει σειρά πραξικοπημάτων μέχρι το τελικό πραξικόπημα του 1971, που θα έφερνε στην εξουσία τον πατέρα Άσαντ. Το 2000 ο υιός Άσαντ θα διαδεχόταν τον πατέρα. Ο υιός, σπουδαγμένος στην Αγγλία, φιλικός συνομιλητής κάποτε του Τόνυ Μπλερ, φερόταν στην αρχή ως μετριοπαθής δικτάτωρ (με εκλογικά πάντως αποτελέσματα της τάξεως του 100%), για να αντιγράψει, μετά την «Αραβική Άνοιξη» του 2011, τον στυγνό, τυραννικό πατέρα του. Ως Αλαουίτες οι Άσαντ, στον μισό αιώνα εξουσίας τους, επέβαλαν ένα αυταρχικό μεν κοσμικό δε καθεστώς που επέτρεπε στους ετερόδοξους, π.χ. Χριστιανούς, να ζουν χωρίς την απειλή θρησκευτικών διώξεων.

ΥΓ.1: Η Διδώ Σωτηρίου, η εμβληματική συγγραφέας των «Ματωμένων Χωμάτων», στο βιβλίο της «Η Μικρασιατική Καταστροφή και η Στρατηγική του Ιμπεριαλισμού», αναφερόμενη στα παιγνίδια του 1922 – παιγνίδια εις βάρος της χώρας μας – γράφει: «όλα τούτα είχαν οσμή πετρελαίου».

ΥΓ.2: Το πετρέλαιο ήταν η αιτία της ανακήρυξης, το 1961, του Κουβέιτ ως ανεξάρτητου από την Μ. Βρετανία βασιλείου και όχι ως επαρχίας του Ιράκ. Το πετρέλαιο του Κουβέιτ ήταν η αιτία του πρώτου και του δεύτερου πολέμου στο Ιράκ εσχάτως. Τα ανθρωπιστικά υπήρξαν πρόφαση, αφού ο Σαντάμ Χουσεΐν, αντίπαλος του Ιράν την δεκαετία του 1980, υποστηριζόταν ανοικτά από τις ΗΠΑ, αν και στυγνός δικτάτωρ από τότε.

ΥΓ.3: Στην Συρία, οι πηγές πετρελαίου βρίσκονται στην Ροζάβα, βορειοανατολικά της χώρας, ευρεία περιοχή αυτονομημένη από το 2012, που από κοινού ελέγχεται από τις «Συριακές Δημοκρατικές Δυνάμεις» (SDF) και κυρίως τους Κούρδους του YPG (αδελφού, παρεμπιπτόντως, του παράνομου κουρδικού PKK της Τουρκίας). Στην περιοχή αυτή, συνομοσπονδία επαρχιών, επικρατεί ένα μοναδικό για την περιοχή προοδευτικό, φιλελεύθερο πνεύμα με τις γυναίκες να έχουν ίσα δικαιώματα (ακόμη και στην στράτευση!). Από τα παράδοξα της ιστορίας: Αυτή η αραβο-κουρδική (μαζί με τουρκμένιους, αρμένιους, κιρκάσιους, γιαζίντι, κ.α.) πολυεθνική συμμαχία υποστηρίζεται από τις ΗΠΑ και τους 900 Αμερικανούς στρατιώτες, που εδρεύουν στην περιοχή, στον αγώνα εναντίον των τζιχαντιστών του ISIS και, πλέον, εναντίον των σημερινών κατακτητών της Δαμασκού. Κατακτητών που εκτός από τον στρατό του νικητή Αλ-Τζουλάνι, επικηρυγμένου παλαιότερα ως τρομοκράτη της Αλ-Νούσρα, περιλαμβάνουν και τον υποστηριζόμενο από την Τουρκία λεγόμενο «Συριακό Εθνικό Στρατό».

ΥΓ.4: Οι Ρώσοι, σύμμαχοι του Άσαντ, δεν θα εγκαταλείψουν εύκολα τις δύο συριακές βάσεις τους σε Λατάκεια και Ταρτούς, αεροπορική και ναυτική αντιστοίχως, μόνες ρωσικές προσβάσεις στην Μεσόγειο.

ΥΓ.5: Το Ισραήλ, εκμεταλλευόμενο την ευκαιρία, εισέβαλε από τα υψώματα του Γκολάν στην Συρία και επιχειρεί να δημιουργήσει ουδέτερη ζώνη στα νοτιοδυτικά της Συρίας, όπου ζουν φιλο-ισραηλινοί δρούζοι.