Επιτάχυνση των πλειστηριασμών και άλλα εκσυγχρονιστικά!
Ελένη Στρατούλη
30 Σεπτεμβρίου 2021
/ 16:22
Γράφει η Ελένη Στρατούλη
Στις 2 Σεπτεμβρίου 2021 ολοκληρώθηκε η δημόσια ηλεκτρονική διαβούλευση για την νομοθετική πρόταση του Υπουργείου Δικαιοσύνης με τίτλο «Ταχεία πολιτική δίκη, προσαρμογή των διατάξεων της πολιτικής δικονομίας για την ψηφιοποίηση της πολιτικής δικαιοσύνης και άλλες τροποποιήσεις του Κώδικα Πολιτικής Δικονομίας».
Στη νομοπαρασκευαστική επιτροπή το Υπουργείο δεν συμπεριέλαβε την Ένωση Δικαστών και Εισαγγελέων, η οποία ζήτησε επίσημα να συμμετάσχει, για να συνεισφέρει στην επιστημονική συζήτηση με την αξιοποίηση της συλλογικής πείρας του δικαστικού σώματος.
Στο άρθρο 70 του σχεδίου νόμου προτείνεται η αντικατάσταση του άρθρου 966 του Κώδικα Πολιτικής Δικονομίας, με αλλαγές που αφορούν και την περίπτωση της μη εμφάνισης πλειοδοτών (παραγρ. 2Α και 2Β). Πιο συγκεκριμένα, το νέο άρθρο δεν απαιτεί δικαστική απόφαση προκειμένου να μειωθεί η τιμή πρώτης προσφοράς του πλειστηριαζόμενου ακινήτου μετά από δύο άγονους (άνευ αποτελέσματος) πλειστηριασμούς, αλλά ορίζει η τιμή αυτή να μειώνεται αυτόματα στο 80% της αρχικής μετά το δεύτερο άγονο πλειστηριασμό (παραγρ. 2Α) και στο 65% της αρχικής μετά τον τρίτο άγονο πλειστηριασμό (παραγρ. 2Β).
Δηλαδή, κατά τη διάταξη του άρθρου αυτού, ο τρίτος και ο τέταρτος πλειστηριασμός διεξάγονται με την μειωμένη κατά 80% και 65% αντίστοιχα τιμή πρώτης προσφοράς, μέσα σε 30 ημέρες καθένας απ’ τον προηγούμενο, κατόπιν ηλεκτρονικής δημοσίευσής τους στο Δελτίο Δικαστικών Δημοσιεύσεων από τον συμβολαιογράφο/υπάλληλο του πλειστηριασμού.
Σύμφωνα με το υφιστάμενο νομικό πλαίσιο (άρθρο 966 παραγρ. 2 και 3 ΚΠολΔ), μετά από δύο άγονους πλειστηριασμούς το δικαστήριο, με αίτηση οποιουδήποτε έχει έννομο συμφέρον, καλείται να κρίνει αν η μη εμφάνιση πλειοδοτών ή η μη υποβολή προσφορών, που κατέστησαν για δεύτερη (παραγρ. 2) ή και για τρίτη (παραγρ. 3) φορά άγονο τον πλειστηριασμό, οφείλεται στην υψηλή τιμή του πλειστηριαζόμενου ακινήτου, οπότε μπορεί να διατάξει και νέο πλειστηριασμό με κατώτερη τιμή πρώτης προσφοράς, τον μεν τρίτο εντός 30 ημερών, τον δε τέταρτο «αργότερα». Η τιμή πρώτης προσφοράς, που σύμφωνα με το άρθρο 995 παραγρ. 1 ΚΠολΔ είναι η εμπορική αξία του πλειστηριαζόμενου ακινήτου κατά το χρόνο της κατάσχεσης, προστατεύει τον οφειλέτη, ο οποίος έχει τη δυνατότητα να αποδείξει ενώπιον του δικαστηρίου του πιο πάνω άρθρου 966, ότι δεν ευθύνεται το ύψος της για το άγονο του πλειστηριασμού και την καθυστέρηση της σχετικής διαδικασίας, πολύ περισσότερο αν εν τω μεταξύ η εμπορική αξία του ακινήτου του έχει αυξηθεί.
Στα πλαίσια του άρθρου αυτού, πολλά δικαστήρια έκριναν ότι ο λόγος της έλλειψης ενδιαφέροντος των πλειοδοτών δεν ήταν η υψηλή τιμή του προς πλειστηριασμό ακινήτου, αλλά η αδυναμία ρευστότητας στην αγορά, η γενικευμένη οικονομική κρίση, ενίοτε η ιδιαιτερότητα και ο χαρακτήρας του ακινήτου (π.χ. ξενοδοχείο ή πολυτελής έπαυλη), ακόμα και η υπέρμετρη επιβάρυνση των ιδιοκτητών ακινήτων με φόρους και άλλες υποχρεώσεις, που τους αποτρέπουν από το να προβαίνουν σε αγορές. Πέραν αυτών, ο οφειλέτης έχει μια ακόμα ευκαιρία να κερδίσει χρόνο και ίσως να σώσει το ακίνητό του.
Η αιτιολογική έκθεση του σχεδίου νόμου αναφέρει ότι η προτεινόμενη τροποποίηση του άρθρου 966 ΚΠολΔ αντιμετωπίζει το πρόβλημα της μη εμφάνισης πλειοδοτών συμβάλλοντας στην αποσυμφόρηση των δικαστηρίων. Με την τροποποίηση όμως αυτή προστατεύεται ο δανειστής, αλλά όχι και ο οφειλέτης, που κινδυνεύει να χάσει το ακίνητό του σε πολύ χαμηλότερη από την αξία του τιμή και παράλληλα να εξακολουθεί να οφείλει στο δανειστή, αν το εκπλειστηρίασμα δεν καλύπτει το χρέος του. Η όλη διαδικασία είναι ασφυκτική, δυσβάστακτη κι εξαντλητική για τον οφειλέτη, ο οποίος θα έχει να αντιμετωπίσει τέσσερεις πλειστηριασμούς μέσα σε σύντομο χρονικό διάστημα, χωρίς καν ενημέρωση (έκδοση και κοινοποίηση επαναληπτικού προγράμματος), όπως ανακοίνωσε σχετικά η Ομοσπονδία Δικαστικών Επιμελητών.
Όταν μάλιστα, η προτεινόμενη τροποποίηση του άρθρου 966 ΚΠολΔ δεν προβλέπει δυνατότητα του οφειλέτη να ασκήσει ανακοπή κατά της αυτόματης μείωσης της τιμής πρώτης προσφοράς. Και όταν δεν παρέχεται στον οφειλέτη η απαιτούμενη προστασία, προκειμένου να προσβάλει τις τιμές μετά τον αρχικό πλειστηριασμό ενώπιον δικαστηρίου, ιδίως στις περιπτώσεις που στο ενδιάμεσο χρονικό διάστημα έχει επέλθει κάποια αλλαγή ως προς την αξία του ακινήτου, όπως ανέφερε στις σχετικές παρατηρήσεις της η Ένωση Δικαστών και Εισαγγελέων. Απ’ την πλευρά τους οι υποψήφιοι πλειοδότες ενδέχεται, σε περιπτώσεις ακινήτων μεγάλης αξίας που το ενδιαφέρον για αγορά είναι περιορισμένο, να αναμένουν για να πλειοδοτήσουν, το αυτόματο κούρεμα της τιμής πρώτης προσφοράς μετά δύο ή και τρεις άγονους πλειστηριασμούς.
Ο λόγος της τροποποίησης αυτής είναι παραπάνω από προφανής και γίνεται προφανέστερος, αν ανατρέξουμε πριν ένα χρόνο στην 7η έκθεση ενισχυμένης εποπτείας της Κομισιόν, που υποδεικνύει στη χώρα μας την καθιέρωση αυτόματου κουρέματος της τιμής του ακινήτου στην περίπτωση άγονης διαδικασίας πλειστηριασμού, κατά ποσοστό 20% σε καθένα από τους δύο επόμενους γύρους υποβολής προσφορών.
Υπό την πίεση των «εταίρων» μας και της Ευρωπαϊκής Κεντρικής Τράπεζας για δραστική μείωση των κόκκινων δανείων, μετά την καθιέρωση των ηλεκτρονικών πλειστηριασμών και την οριστική ουσιαστικά κατάργηση της προστασίας της πρώτης κατοικίας με το νέο Πτωχευτικό Κώδικα (ν. 2738/27-10-2020), ο οποίος στο άρθρο 217 παρέχει περιορισμένη προστασία μόνον στους «ευάλωτους» με πολύ χαμηλά εισοδηματικά κριτήρια δανειολήπτες, η κυβέρνηση επιδιώκει την περαιτέρω επιτάχυνση των πλειστηριασμών, υπέρ των μεγάλων κυρίως δανειστών, που είναι οι Τράπεζες και οι εισπρακτικές εταιρείες, ώστε να διευκολυνθεί η διάθεση των πλειστηριαζόμενων ακινήτων.
Τον ίδιο σκοπό, που υπηρέτησαν και προηγούμενες τροποποιήσεις του ΚΠολΔ μέσα στην περίοδο των μνημονίων, τον εξυπηρετούν και προτεινόμενες με το εν λόγω σχέδιο νόμου τροποποιήσεις σε άλλα άρθρα της αναγκαστικής εκτέλεσης (933, 954, 959, 965, 973 ΚΠολΔ κλπ), οι οποίες περιορίζουν δικαιώματα του οφειλέτη και διευκολύνουν τον δανειστή, όπως για παράδειγμα, αυτή που επιτρέπει την πλειοδοσία περισσότερων πλειοδοτών από κοινού (άρθρο 959 ΚΠολΔ).
Τώρα που τα «κόκκινα» αλλά και ενήμερα δάνεια πωλούνται πλέον μαζικά σε εξευτελιστικές τιμές ως κερδοφόρα πακέτα στα ξένα funds, ενόψει του επικείμενου νέου κύματος κατασχέσεων και πλειστηριασμών, η σχετική νομοθεσία τροποποιείται ξανά, διευκολύνοντας ακόμα πιο πολύ τον εκπλειστηριασμό των ακινήτων, προς εξυπηρέτηση των συμφερόντων των ισχυρών έναντι των αδύναμων, με το πρόσχημα του εκσυγχρονισμού.
Σε συμμόρφωση ωστόσο με τις «άνωθεν» υποδείξεις και ενώ η επιδημία του κορωνοϊού, με τις πρωτόγνωρες, δυσμενείς συνθήκες και συνέπειες, συνεχίζει να εξαντλεί οικονομικά, βιολογικά και ψυχολογικά τα χαμηλά και μεσαία στρώματα, που θα βρεθούν και πάλι προ εξαιρετικά δυσάρεστων νομοθετικών εκπλήξεων.-
ΕΛΕΝΗ ΣΤΡΑΤΟΥΛΗ
Συν/χος δικηγόρος
Στη νομοπαρασκευαστική επιτροπή το Υπουργείο δεν συμπεριέλαβε την Ένωση Δικαστών και Εισαγγελέων, η οποία ζήτησε επίσημα να συμμετάσχει, για να συνεισφέρει στην επιστημονική συζήτηση με την αξιοποίηση της συλλογικής πείρας του δικαστικού σώματος.
Στο άρθρο 70 του σχεδίου νόμου προτείνεται η αντικατάσταση του άρθρου 966 του Κώδικα Πολιτικής Δικονομίας, με αλλαγές που αφορούν και την περίπτωση της μη εμφάνισης πλειοδοτών (παραγρ. 2Α και 2Β). Πιο συγκεκριμένα, το νέο άρθρο δεν απαιτεί δικαστική απόφαση προκειμένου να μειωθεί η τιμή πρώτης προσφοράς του πλειστηριαζόμενου ακινήτου μετά από δύο άγονους (άνευ αποτελέσματος) πλειστηριασμούς, αλλά ορίζει η τιμή αυτή να μειώνεται αυτόματα στο 80% της αρχικής μετά το δεύτερο άγονο πλειστηριασμό (παραγρ. 2Α) και στο 65% της αρχικής μετά τον τρίτο άγονο πλειστηριασμό (παραγρ. 2Β).
Δηλαδή, κατά τη διάταξη του άρθρου αυτού, ο τρίτος και ο τέταρτος πλειστηριασμός διεξάγονται με την μειωμένη κατά 80% και 65% αντίστοιχα τιμή πρώτης προσφοράς, μέσα σε 30 ημέρες καθένας απ’ τον προηγούμενο, κατόπιν ηλεκτρονικής δημοσίευσής τους στο Δελτίο Δικαστικών Δημοσιεύσεων από τον συμβολαιογράφο/υπάλληλο του πλειστηριασμού.
Σύμφωνα με το υφιστάμενο νομικό πλαίσιο (άρθρο 966 παραγρ. 2 και 3 ΚΠολΔ), μετά από δύο άγονους πλειστηριασμούς το δικαστήριο, με αίτηση οποιουδήποτε έχει έννομο συμφέρον, καλείται να κρίνει αν η μη εμφάνιση πλειοδοτών ή η μη υποβολή προσφορών, που κατέστησαν για δεύτερη (παραγρ. 2) ή και για τρίτη (παραγρ. 3) φορά άγονο τον πλειστηριασμό, οφείλεται στην υψηλή τιμή του πλειστηριαζόμενου ακινήτου, οπότε μπορεί να διατάξει και νέο πλειστηριασμό με κατώτερη τιμή πρώτης προσφοράς, τον μεν τρίτο εντός 30 ημερών, τον δε τέταρτο «αργότερα». Η τιμή πρώτης προσφοράς, που σύμφωνα με το άρθρο 995 παραγρ. 1 ΚΠολΔ είναι η εμπορική αξία του πλειστηριαζόμενου ακινήτου κατά το χρόνο της κατάσχεσης, προστατεύει τον οφειλέτη, ο οποίος έχει τη δυνατότητα να αποδείξει ενώπιον του δικαστηρίου του πιο πάνω άρθρου 966, ότι δεν ευθύνεται το ύψος της για το άγονο του πλειστηριασμού και την καθυστέρηση της σχετικής διαδικασίας, πολύ περισσότερο αν εν τω μεταξύ η εμπορική αξία του ακινήτου του έχει αυξηθεί.
Στα πλαίσια του άρθρου αυτού, πολλά δικαστήρια έκριναν ότι ο λόγος της έλλειψης ενδιαφέροντος των πλειοδοτών δεν ήταν η υψηλή τιμή του προς πλειστηριασμό ακινήτου, αλλά η αδυναμία ρευστότητας στην αγορά, η γενικευμένη οικονομική κρίση, ενίοτε η ιδιαιτερότητα και ο χαρακτήρας του ακινήτου (π.χ. ξενοδοχείο ή πολυτελής έπαυλη), ακόμα και η υπέρμετρη επιβάρυνση των ιδιοκτητών ακινήτων με φόρους και άλλες υποχρεώσεις, που τους αποτρέπουν από το να προβαίνουν σε αγορές. Πέραν αυτών, ο οφειλέτης έχει μια ακόμα ευκαιρία να κερδίσει χρόνο και ίσως να σώσει το ακίνητό του.
Η αιτιολογική έκθεση του σχεδίου νόμου αναφέρει ότι η προτεινόμενη τροποποίηση του άρθρου 966 ΚΠολΔ αντιμετωπίζει το πρόβλημα της μη εμφάνισης πλειοδοτών συμβάλλοντας στην αποσυμφόρηση των δικαστηρίων. Με την τροποποίηση όμως αυτή προστατεύεται ο δανειστής, αλλά όχι και ο οφειλέτης, που κινδυνεύει να χάσει το ακίνητό του σε πολύ χαμηλότερη από την αξία του τιμή και παράλληλα να εξακολουθεί να οφείλει στο δανειστή, αν το εκπλειστηρίασμα δεν καλύπτει το χρέος του. Η όλη διαδικασία είναι ασφυκτική, δυσβάστακτη κι εξαντλητική για τον οφειλέτη, ο οποίος θα έχει να αντιμετωπίσει τέσσερεις πλειστηριασμούς μέσα σε σύντομο χρονικό διάστημα, χωρίς καν ενημέρωση (έκδοση και κοινοποίηση επαναληπτικού προγράμματος), όπως ανακοίνωσε σχετικά η Ομοσπονδία Δικαστικών Επιμελητών.
Όταν μάλιστα, η προτεινόμενη τροποποίηση του άρθρου 966 ΚΠολΔ δεν προβλέπει δυνατότητα του οφειλέτη να ασκήσει ανακοπή κατά της αυτόματης μείωσης της τιμής πρώτης προσφοράς. Και όταν δεν παρέχεται στον οφειλέτη η απαιτούμενη προστασία, προκειμένου να προσβάλει τις τιμές μετά τον αρχικό πλειστηριασμό ενώπιον δικαστηρίου, ιδίως στις περιπτώσεις που στο ενδιάμεσο χρονικό διάστημα έχει επέλθει κάποια αλλαγή ως προς την αξία του ακινήτου, όπως ανέφερε στις σχετικές παρατηρήσεις της η Ένωση Δικαστών και Εισαγγελέων. Απ’ την πλευρά τους οι υποψήφιοι πλειοδότες ενδέχεται, σε περιπτώσεις ακινήτων μεγάλης αξίας που το ενδιαφέρον για αγορά είναι περιορισμένο, να αναμένουν για να πλειοδοτήσουν, το αυτόματο κούρεμα της τιμής πρώτης προσφοράς μετά δύο ή και τρεις άγονους πλειστηριασμούς.
Ο λόγος της τροποποίησης αυτής είναι παραπάνω από προφανής και γίνεται προφανέστερος, αν ανατρέξουμε πριν ένα χρόνο στην 7η έκθεση ενισχυμένης εποπτείας της Κομισιόν, που υποδεικνύει στη χώρα μας την καθιέρωση αυτόματου κουρέματος της τιμής του ακινήτου στην περίπτωση άγονης διαδικασίας πλειστηριασμού, κατά ποσοστό 20% σε καθένα από τους δύο επόμενους γύρους υποβολής προσφορών.
Υπό την πίεση των «εταίρων» μας και της Ευρωπαϊκής Κεντρικής Τράπεζας για δραστική μείωση των κόκκινων δανείων, μετά την καθιέρωση των ηλεκτρονικών πλειστηριασμών και την οριστική ουσιαστικά κατάργηση της προστασίας της πρώτης κατοικίας με το νέο Πτωχευτικό Κώδικα (ν. 2738/27-10-2020), ο οποίος στο άρθρο 217 παρέχει περιορισμένη προστασία μόνον στους «ευάλωτους» με πολύ χαμηλά εισοδηματικά κριτήρια δανειολήπτες, η κυβέρνηση επιδιώκει την περαιτέρω επιτάχυνση των πλειστηριασμών, υπέρ των μεγάλων κυρίως δανειστών, που είναι οι Τράπεζες και οι εισπρακτικές εταιρείες, ώστε να διευκολυνθεί η διάθεση των πλειστηριαζόμενων ακινήτων.
Τον ίδιο σκοπό, που υπηρέτησαν και προηγούμενες τροποποιήσεις του ΚΠολΔ μέσα στην περίοδο των μνημονίων, τον εξυπηρετούν και προτεινόμενες με το εν λόγω σχέδιο νόμου τροποποιήσεις σε άλλα άρθρα της αναγκαστικής εκτέλεσης (933, 954, 959, 965, 973 ΚΠολΔ κλπ), οι οποίες περιορίζουν δικαιώματα του οφειλέτη και διευκολύνουν τον δανειστή, όπως για παράδειγμα, αυτή που επιτρέπει την πλειοδοσία περισσότερων πλειοδοτών από κοινού (άρθρο 959 ΚΠολΔ).
Τώρα που τα «κόκκινα» αλλά και ενήμερα δάνεια πωλούνται πλέον μαζικά σε εξευτελιστικές τιμές ως κερδοφόρα πακέτα στα ξένα funds, ενόψει του επικείμενου νέου κύματος κατασχέσεων και πλειστηριασμών, η σχετική νομοθεσία τροποποιείται ξανά, διευκολύνοντας ακόμα πιο πολύ τον εκπλειστηριασμό των ακινήτων, προς εξυπηρέτηση των συμφερόντων των ισχυρών έναντι των αδύναμων, με το πρόσχημα του εκσυγχρονισμού.
Σε συμμόρφωση ωστόσο με τις «άνωθεν» υποδείξεις και ενώ η επιδημία του κορωνοϊού, με τις πρωτόγνωρες, δυσμενείς συνθήκες και συνέπειες, συνεχίζει να εξαντλεί οικονομικά, βιολογικά και ψυχολογικά τα χαμηλά και μεσαία στρώματα, που θα βρεθούν και πάλι προ εξαιρετικά δυσάρεστων νομοθετικών εκπλήξεων.-
ΕΛΕΝΗ ΣΤΡΑΤΟΥΛΗ
Συν/χος δικηγόρος
