Η ανακύκλωση με αριθμούς στην Κέρκυρα την περίοδο 2014 - 2021
Θεόδωρος Βώρος
15 Σεπτεμβρίου 2021
/ 14:15
Του Θεόδωρου Βώρου, Οικονομολόγου - Στατιστικού, Ms.
Η ΑΝΑΚΥΚΛΩΣΗ ΜΕ ΑΡΙΘΜΟΥΣ ΣΤΗΝ ΚΕΡΚΥΡΑ ΤΗΝ ΠΕΡΙΟΔΟ 2014-ΑΠΡΙΛΙΟΣ 2021.
ΜΕΡΟΣ 1ο.
Ένα πρόβλημα δεν μπορείς να το τιθασεύσεις αν προηγουμένως δεν το κατανοήσεις και δεν το ποσοτικοποιήσεις. Με σκοπό να συνεισφέρουμε στην καλύτερη αντίληψη στο ζήτημα της διαχείρισης των αποβλήτων μας, είναι καλό να γνωρίζουμε την πορεία μέσα στο χρόνο έχοντας σαν αφετηρία το 2014, με ενδιάμεσους σταθμούς το 2018, το 2019, το 2020 και το α’ τετράμηνο 2021. Θεωρούμε ως ενιαία οντότητα όλο το νησί της Κέρκυρας και σε αυτή τη φάση δεν γίνεται ανάλυση της κατάστασης ανά Δήμο (βλ. πίνακα).
Το έτος 2014 εμφανίζεται ως η χρονιά με τις καλύτερες επιδόσεις στην ανακύκλωση. Αυτό επιβεβαιώνεται τόσο σε απόλυτα μεγέθη, καθώς συλλέχθηκαν 9.884 τόνοι ανακυκλώσιμων του μπλε κάδου, όσο και σε σχετικά μεγέθη δεδομένου ότι το ποσοστό ανακύκλωσης με 6,6% σημειώνει την ψηλότερη τιμή. Αρνητικό σημείο αυτής της χρονιάς είναι το μεγάλο ποσοστό υπολείμματος που προκύπτει από την επεξεργασία των ανακυκλώσιμων στο Κέντρο Διαλογής Ανακυκλώσιμων Υλικών (ΚΔΑΥ), το οποίο ανήλθε στο 56,6%, με αποτέλεσμα για κάθε 100 τόνους ανακυκλώσιμων να επιστρέφουν οι 56,6 τόνοι ως υπόλειμμα σε ΧΥΤΑ Τεμπλονίου μετά τη διαδικασία της διαλογής, περιορίζοντας το πραγματικά ανακυκλωθέν υλικό σε μόλις 43,4 τόνους. Το τελικό αποτέλεσμα ήταν ότι από τους 9.884 τόνους τελικά μόνον οι 4.292 τόνοι προωθήθηκαν για ανακύκλωση και ανακτήθηκαν (βλ. ΤΣΔΣΑ 2015: σελ. 47)
Το έτος 2018 ήταν η χρονιά της μεγάλης κρίσης στη διαχείριση αποβλήτων στο νησί, κατά την οποία η συλλογή του μπλε κάδου, όποτε αυτή συμβαίνει, πραγματοποιείται με μεγάλη δυσκολία, οι συλλεγόμενες ποσότητες ανακυκλώσιμων εμφανίζουν μεγάλη πτώση με συγκομιδή μόλις 5.196 τόνων και υπόλειμμα 2.283 τόνων. Συνεπώς η καθαρή ανακύκλωση (ανάκτηση) των 2.913 τόνων αντιστοιχεί σε ποσοστό ανακύκλωσης 4,4%, το οποίο είναι και αρνητικό ρεκόρ το οποίο, δεδομένων των συνθηκών, αποτελεί μία απολύτως φυσιολογική εξέλιξη. Μια παρατήρηση εδώ είναι το απροσδόκητα ψηλό ποσοστό αποδοτικότητας του ΚΔΑΥ που φτάνει το 56,1%.
Το έτος 2019 εμφανίζει μια μικρή βελτίωση που αφορά στην μικρή αύξηση της συλλεγόμενης ποσότητας ανακυκλώσιμων σε 6870 τόνους , του υπολείμματος των 3.359 τόνων, στην αποδοτικότητα του ΚΔΑΥ με την ανάκτηση 3.511 τόνων ανακυκλώσιμων και του ποσοστού ανακύκλωσης στο 4,9%. Να σημειωθεί ότι από την 1η Σεπτεμβρίου 2019 έχουμε διάσπαση του ενιαίου Δήμου Κέρκυρας σε τρείς (Βόρειας, Κεντρικής και Νότιας).
Το έτος 2020 ήταν η χρονιά όπου οι συνέπειες της πανδημίας CoViD-19 γίνονται ορατές και στη διαχείριση αποβλήτων. Η συνολική ποσότητα των παραγόμενων ΑΣΑ ανέρχεται σε 53.633 τόνους εμφανίζοντας μεγάλη πτώση κατά περίπου 25% σε σχέση με τους 71.263 τόνους το 2019. Οι τρεις Δήμοι που προέκυψαν από τη διάσπαση του ενιαίου Δήμου, ακολουθούν διαφορετικές προσεγγίσεις κατά τη διαχείριση αποβλήτων. Η συνολική παραγωγή σύμμεικτων αποβλήτων (πράσινος κάδος) ανέρχεται σε 48.503 τόνους, η συνολική συλλογή ανακυκλώσιμων σε 5.330 τόνους, ενώ το υπόλειμμα που επιστρέφει σε ΧΥΤΑ σε 2.714 τόνους, η καθαρή ανάκτηση υλικών σε 2.617 τόνους και ενοποιημένο ποσοστό ανακύκλωσης σε 4,9%. Παρατηρούμε επίσης μια μικρή υποχώρηση όσον αφορά την αποδοτικότητα του ΚΔΑΥ στο 49,1% και στασιμότητα όσον αφορά τη γενική εικόνα στην ανακύκλωση, με διαφορετικές εκδοχές ανά Δήμο.
Σύμφωνα με τα στοιχεία του α’ τετραμήνου (Ιαν-Απρ) για το 2021 η συνολική ποσότητα συλλογής ανακυκλώσιμων ανέρχεται σε 1.588 τόνους, από τους οποίους προκύπτει υπόλειμμα 941 τόνοι που επιστρέφεται σε ΧΥΤΑ για ταφή ή μεταφορά, με αποτέλεσμα η καθαρή ανακύκλωση να είναι μόλις 647 τόνοι. Έχουμε δηλαδή ποσοστό ρεκόρ για το υπόλειμμα ΚΔΑΥ καθώς φτάνει το 59,2%, ενώ το ενοποιημένο ποσοστό ανακύκλωσης μειώνεται στο 4,5% αγγίζοντας την αρνητική επίδοση του 2018. Να σημειωθεί εδώ ότι οι διαφορετικές στρατηγικές που ακολουθούν οι Δήμοι προφανώς επηρεάζουν τα επιμέρους αποτελέσματα (διαφορετικές αποδόσεις ΚΔΑΥ, διαφορετικά τελικά καθαρά ποσοστά κλπ.)
Μετά από μια προσεκτική ανάγνωση των αριθμών διαπιστώνεται ότι:
α) Το ποσοστό ανακύκλωσης για όλη την περίοδο αναφοράς κυμαίνεται μεταξύ 4,4% και 6,6%. Δε θα μπορούσε να ελπίζουμε σε κάτι πολύ διαφορετικό, δεδομένου του τρόπου με τον οποίο «δουλεύουμε», δηλαδή σύστημα μπλε κάδου και ανοιχτό καπάκι, που έχει αποδειχθεί «συνταγή αποτυχίας» για την ανακύκλωση. Να σημειώσουμε έναν άγραφο νόμο, που έχει προκύψει από την παρατήρηση σε πανελλαδική κλίμακα, δήμοι που δουλεύουν με το σύστημα του μπλε κάδου και μάλιστα με ανοιχτό καπάκι κινούνται στη συντριπτική τους πλειοψηφία στην περιοχή του 5% με πολύ μικρές αποκλίσεις. Υπενθυμίζουμε ότι ο στόχος που είχε τεθεί ήταν να βρισκόμαστε στο 50% ήδη από το 2020, κάτι που σημαίνει ότι πρέπει να γίνουμε 10 φορές πιο αποτελεσματικοί
β) η αποδοτικότητα του ΚΔΑΥ κυμάνθηκε μεταξύ 40,8% και 56,1%, ενδεικτικό του αναποτελεσματικού τρόπου λειτουργίας όλου του οικοδομήματος «ανακύκλωση στην Κέρκυρα», με βασικό χαρακτηριστικό την κυριαρχία του μπλε κάδου και μάλιστα με ανοικτό καπάκι. Όσο συνεχίζουν οι Δήμοι να μη φροντίζουν να πηγαίνουν στα ΚΔΑΥ διαχωρισμένα τα ανακυκλώσιμα τόσο θα δουλεύουν με χαμηλές αποδόσεις και θα είναι καταδικασμένοι σε μονοψήφια ποσοστά ανάκτησης με όλα τα δυσάρεστα επακόλουθα (ακριβά κόστη διαχείρισης, πρόστιμα, κλπ.). Συνεπώς το συντομότερο δυνατόν θα πρέπει οπωσδήποτε να αλλάξουμε τρόπο διαχείρισης ακολουθώντας τα πετυχημένα παραδείγματα των Δήμων τόσο στο εσωτερικό όσο και στο εξωτερικό. Δεν είναι άλλωστε οι άλλοι πιο έξυπνοι από εμάς, απλώς υπάρχει πολιτική βούληση και δέσμευση υλοποίησης. Επίσης, το τι πρέπει να κάνουμε μας είναι απολύτως γνωστό και δεν είναι άλλο από τη Διαλογή στη Πηγή και μάλιστα με σύστημα πόρτα - πόρτα. Επιπρόσθετα θα πρέπει να γίνει ιδιαίτερη μνεία στις εξαιρετικά αποτελεσματικές κερκυραϊκής έμπνευσης «Πράσινες Γωνίες Ανακύκλωσης» όπου εξασφαλίζονται πολύ υψηλής καθαρότητας ανακυκλώσιμα υλικά με σίγουρο αποτέλεσμα το ιδιαίτερα χαμηλό κόστος καθώς και την επίτευξη υψηλών στόχων.
Τέλος, προτείνουμε ανεπιφύλακτα τη δημοσίευση σε μηνιαία βάση ανά Δήμο των ποσοτικών στοιχείων ώστε να γίνονται περισσότερο κατανοητές η υπάρχουσα κατάσταση και η σχετική μας θέση καθώς και οι στόχοι που τίθενται κάθε φορά από τους αρμόδιους φορείς.
Επεξηγήσεις: ΚΔΑΥ = Κέντρο Διαλογής Ανακυκλώσιμων Υλικών,
ΧΥΤΑ = Χώρος Υγειονομικής Ταφής Απορριμμάτων,
ΑΣΑ = Αστικά Στερεά Απόβλητα,
Σύνολο ΑΣΑ = Σύμμεικτα Απόβλητα + Συλλογή Ανακυκλώσιμων Μπλε Κάδου + Ογκώδη,
Καθαρή Ανακύκλωση (ή Ανάκτηση Ανακυκλώσιμων Υλικών) = Ποσότητα συλλογής Μπλε κάδου – Επιστρεφόμενο υπόλειμμα ΚΔΑΥ σε ΧΥΤΑ,
Ποσοστό Ανακύκλωσης = Καθαρή Ανακύκλωση / Σύνολο ΑΣΑ
*Στο σύνολο ΑΣΑ δεν έχουν συμπεριληφθεί οι ποσότητες των ογκωδών, οι οποίες εκτιμώνται σε 8-10 χιλ. τόνοι ετησίως και η συμπερίληψη τους θα μείωνε περαιτέρω τα ποσοστά ανακύκλωσης περίπου κατά μία ποσοστιαία μονάδα.
Πηγές:
- Τοπικό Σχέδιο Διαχείρισης Στερεών Αποβλήτων 2015 (ΤΔΣΑ)
- Περιφερειακός Σχεδιασμός Διαχείρισης Απορριμμάτων 2016 (ΠΕΣΔΑ)
Θερμές ευχαριστίες στον Σύνδεσμο Διαχείρισης Στερεών Αποβλήτων (ΣΥ.ΔΙ.Σ.Α.) και τις Υπηρεσίες Καθαριότητας των Δήμων για την συνεργασία και την παροχή στοιχείων.
Θεόδωρος Βώρος, Οικονομολόγος - Στατιστικός, Ms.
ΜΕΡΟΣ 1ο.
Ένα πρόβλημα δεν μπορείς να το τιθασεύσεις αν προηγουμένως δεν το κατανοήσεις και δεν το ποσοτικοποιήσεις. Με σκοπό να συνεισφέρουμε στην καλύτερη αντίληψη στο ζήτημα της διαχείρισης των αποβλήτων μας, είναι καλό να γνωρίζουμε την πορεία μέσα στο χρόνο έχοντας σαν αφετηρία το 2014, με ενδιάμεσους σταθμούς το 2018, το 2019, το 2020 και το α’ τετράμηνο 2021. Θεωρούμε ως ενιαία οντότητα όλο το νησί της Κέρκυρας και σε αυτή τη φάση δεν γίνεται ανάλυση της κατάστασης ανά Δήμο (βλ. πίνακα).
Το έτος 2014 εμφανίζεται ως η χρονιά με τις καλύτερες επιδόσεις στην ανακύκλωση. Αυτό επιβεβαιώνεται τόσο σε απόλυτα μεγέθη, καθώς συλλέχθηκαν 9.884 τόνοι ανακυκλώσιμων του μπλε κάδου, όσο και σε σχετικά μεγέθη δεδομένου ότι το ποσοστό ανακύκλωσης με 6,6% σημειώνει την ψηλότερη τιμή. Αρνητικό σημείο αυτής της χρονιάς είναι το μεγάλο ποσοστό υπολείμματος που προκύπτει από την επεξεργασία των ανακυκλώσιμων στο Κέντρο Διαλογής Ανακυκλώσιμων Υλικών (ΚΔΑΥ), το οποίο ανήλθε στο 56,6%, με αποτέλεσμα για κάθε 100 τόνους ανακυκλώσιμων να επιστρέφουν οι 56,6 τόνοι ως υπόλειμμα σε ΧΥΤΑ Τεμπλονίου μετά τη διαδικασία της διαλογής, περιορίζοντας το πραγματικά ανακυκλωθέν υλικό σε μόλις 43,4 τόνους. Το τελικό αποτέλεσμα ήταν ότι από τους 9.884 τόνους τελικά μόνον οι 4.292 τόνοι προωθήθηκαν για ανακύκλωση και ανακτήθηκαν (βλ. ΤΣΔΣΑ 2015: σελ. 47)
Το έτος 2018 ήταν η χρονιά της μεγάλης κρίσης στη διαχείριση αποβλήτων στο νησί, κατά την οποία η συλλογή του μπλε κάδου, όποτε αυτή συμβαίνει, πραγματοποιείται με μεγάλη δυσκολία, οι συλλεγόμενες ποσότητες ανακυκλώσιμων εμφανίζουν μεγάλη πτώση με συγκομιδή μόλις 5.196 τόνων και υπόλειμμα 2.283 τόνων. Συνεπώς η καθαρή ανακύκλωση (ανάκτηση) των 2.913 τόνων αντιστοιχεί σε ποσοστό ανακύκλωσης 4,4%, το οποίο είναι και αρνητικό ρεκόρ το οποίο, δεδομένων των συνθηκών, αποτελεί μία απολύτως φυσιολογική εξέλιξη. Μια παρατήρηση εδώ είναι το απροσδόκητα ψηλό ποσοστό αποδοτικότητας του ΚΔΑΥ που φτάνει το 56,1%.
Το έτος 2019 εμφανίζει μια μικρή βελτίωση που αφορά στην μικρή αύξηση της συλλεγόμενης ποσότητας ανακυκλώσιμων σε 6870 τόνους , του υπολείμματος των 3.359 τόνων, στην αποδοτικότητα του ΚΔΑΥ με την ανάκτηση 3.511 τόνων ανακυκλώσιμων και του ποσοστού ανακύκλωσης στο 4,9%. Να σημειωθεί ότι από την 1η Σεπτεμβρίου 2019 έχουμε διάσπαση του ενιαίου Δήμου Κέρκυρας σε τρείς (Βόρειας, Κεντρικής και Νότιας).
Το έτος 2020 ήταν η χρονιά όπου οι συνέπειες της πανδημίας CoViD-19 γίνονται ορατές και στη διαχείριση αποβλήτων. Η συνολική ποσότητα των παραγόμενων ΑΣΑ ανέρχεται σε 53.633 τόνους εμφανίζοντας μεγάλη πτώση κατά περίπου 25% σε σχέση με τους 71.263 τόνους το 2019. Οι τρεις Δήμοι που προέκυψαν από τη διάσπαση του ενιαίου Δήμου, ακολουθούν διαφορετικές προσεγγίσεις κατά τη διαχείριση αποβλήτων. Η συνολική παραγωγή σύμμεικτων αποβλήτων (πράσινος κάδος) ανέρχεται σε 48.503 τόνους, η συνολική συλλογή ανακυκλώσιμων σε 5.330 τόνους, ενώ το υπόλειμμα που επιστρέφει σε ΧΥΤΑ σε 2.714 τόνους, η καθαρή ανάκτηση υλικών σε 2.617 τόνους και ενοποιημένο ποσοστό ανακύκλωσης σε 4,9%. Παρατηρούμε επίσης μια μικρή υποχώρηση όσον αφορά την αποδοτικότητα του ΚΔΑΥ στο 49,1% και στασιμότητα όσον αφορά τη γενική εικόνα στην ανακύκλωση, με διαφορετικές εκδοχές ανά Δήμο.
Σύμφωνα με τα στοιχεία του α’ τετραμήνου (Ιαν-Απρ) για το 2021 η συνολική ποσότητα συλλογής ανακυκλώσιμων ανέρχεται σε 1.588 τόνους, από τους οποίους προκύπτει υπόλειμμα 941 τόνοι που επιστρέφεται σε ΧΥΤΑ για ταφή ή μεταφορά, με αποτέλεσμα η καθαρή ανακύκλωση να είναι μόλις 647 τόνοι. Έχουμε δηλαδή ποσοστό ρεκόρ για το υπόλειμμα ΚΔΑΥ καθώς φτάνει το 59,2%, ενώ το ενοποιημένο ποσοστό ανακύκλωσης μειώνεται στο 4,5% αγγίζοντας την αρνητική επίδοση του 2018. Να σημειωθεί εδώ ότι οι διαφορετικές στρατηγικές που ακολουθούν οι Δήμοι προφανώς επηρεάζουν τα επιμέρους αποτελέσματα (διαφορετικές αποδόσεις ΚΔΑΥ, διαφορετικά τελικά καθαρά ποσοστά κλπ.)
Μετά από μια προσεκτική ανάγνωση των αριθμών διαπιστώνεται ότι:
α) Το ποσοστό ανακύκλωσης για όλη την περίοδο αναφοράς κυμαίνεται μεταξύ 4,4% και 6,6%. Δε θα μπορούσε να ελπίζουμε σε κάτι πολύ διαφορετικό, δεδομένου του τρόπου με τον οποίο «δουλεύουμε», δηλαδή σύστημα μπλε κάδου και ανοιχτό καπάκι, που έχει αποδειχθεί «συνταγή αποτυχίας» για την ανακύκλωση. Να σημειώσουμε έναν άγραφο νόμο, που έχει προκύψει από την παρατήρηση σε πανελλαδική κλίμακα, δήμοι που δουλεύουν με το σύστημα του μπλε κάδου και μάλιστα με ανοιχτό καπάκι κινούνται στη συντριπτική τους πλειοψηφία στην περιοχή του 5% με πολύ μικρές αποκλίσεις. Υπενθυμίζουμε ότι ο στόχος που είχε τεθεί ήταν να βρισκόμαστε στο 50% ήδη από το 2020, κάτι που σημαίνει ότι πρέπει να γίνουμε 10 φορές πιο αποτελεσματικοί
β) η αποδοτικότητα του ΚΔΑΥ κυμάνθηκε μεταξύ 40,8% και 56,1%, ενδεικτικό του αναποτελεσματικού τρόπου λειτουργίας όλου του οικοδομήματος «ανακύκλωση στην Κέρκυρα», με βασικό χαρακτηριστικό την κυριαρχία του μπλε κάδου και μάλιστα με ανοικτό καπάκι. Όσο συνεχίζουν οι Δήμοι να μη φροντίζουν να πηγαίνουν στα ΚΔΑΥ διαχωρισμένα τα ανακυκλώσιμα τόσο θα δουλεύουν με χαμηλές αποδόσεις και θα είναι καταδικασμένοι σε μονοψήφια ποσοστά ανάκτησης με όλα τα δυσάρεστα επακόλουθα (ακριβά κόστη διαχείρισης, πρόστιμα, κλπ.). Συνεπώς το συντομότερο δυνατόν θα πρέπει οπωσδήποτε να αλλάξουμε τρόπο διαχείρισης ακολουθώντας τα πετυχημένα παραδείγματα των Δήμων τόσο στο εσωτερικό όσο και στο εξωτερικό. Δεν είναι άλλωστε οι άλλοι πιο έξυπνοι από εμάς, απλώς υπάρχει πολιτική βούληση και δέσμευση υλοποίησης. Επίσης, το τι πρέπει να κάνουμε μας είναι απολύτως γνωστό και δεν είναι άλλο από τη Διαλογή στη Πηγή και μάλιστα με σύστημα πόρτα - πόρτα. Επιπρόσθετα θα πρέπει να γίνει ιδιαίτερη μνεία στις εξαιρετικά αποτελεσματικές κερκυραϊκής έμπνευσης «Πράσινες Γωνίες Ανακύκλωσης» όπου εξασφαλίζονται πολύ υψηλής καθαρότητας ανακυκλώσιμα υλικά με σίγουρο αποτέλεσμα το ιδιαίτερα χαμηλό κόστος καθώς και την επίτευξη υψηλών στόχων.
Τέλος, προτείνουμε ανεπιφύλακτα τη δημοσίευση σε μηνιαία βάση ανά Δήμο των ποσοτικών στοιχείων ώστε να γίνονται περισσότερο κατανοητές η υπάρχουσα κατάσταση και η σχετική μας θέση καθώς και οι στόχοι που τίθενται κάθε φορά από τους αρμόδιους φορείς.
Επεξηγήσεις: ΚΔΑΥ = Κέντρο Διαλογής Ανακυκλώσιμων Υλικών,
ΧΥΤΑ = Χώρος Υγειονομικής Ταφής Απορριμμάτων,
ΑΣΑ = Αστικά Στερεά Απόβλητα,
Σύνολο ΑΣΑ = Σύμμεικτα Απόβλητα + Συλλογή Ανακυκλώσιμων Μπλε Κάδου + Ογκώδη,
Καθαρή Ανακύκλωση (ή Ανάκτηση Ανακυκλώσιμων Υλικών) = Ποσότητα συλλογής Μπλε κάδου – Επιστρεφόμενο υπόλειμμα ΚΔΑΥ σε ΧΥΤΑ,
Ποσοστό Ανακύκλωσης = Καθαρή Ανακύκλωση / Σύνολο ΑΣΑ
*Στο σύνολο ΑΣΑ δεν έχουν συμπεριληφθεί οι ποσότητες των ογκωδών, οι οποίες εκτιμώνται σε 8-10 χιλ. τόνοι ετησίως και η συμπερίληψη τους θα μείωνε περαιτέρω τα ποσοστά ανακύκλωσης περίπου κατά μία ποσοστιαία μονάδα.
Πηγές:
- Τοπικό Σχέδιο Διαχείρισης Στερεών Αποβλήτων 2015 (ΤΔΣΑ)
- Περιφερειακός Σχεδιασμός Διαχείρισης Απορριμμάτων 2016 (ΠΕΣΔΑ)
Θερμές ευχαριστίες στον Σύνδεσμο Διαχείρισης Στερεών Αποβλήτων (ΣΥ.ΔΙ.Σ.Α.) και τις Υπηρεσίες Καθαριότητας των Δήμων για την συνεργασία και την παροχή στοιχείων.
Θεόδωρος Βώρος, Οικονομολόγος - Στατιστικός, Ms.
