Ερημίτης: Αναζητώντας το castelli guardia

Η κατάρρευση της  Βυζαντινής αυτοκρατορίας άνοιξε το δρόμο στη πειρατεία που κατέληξε πραγματική μάστιγα για τα παράλια της Ανατολικής Μεσογείου

Για την αντιμετώπισή  της οι κατακτητές της Κέρκυρας Ανδηγαυοί και στη συνέχεια οι Ενετοί δημιούργησαν στα ΒΑ παράλια του νησιού ένα καλά οργανωμένο αμυντικό σύστημα. Το κάστρο της Κασσιόπης, ο πύργος Αρταβάνη, η εγκατάσταση μόνιμου μισθοφορικού στρατού στη περιοχή Ερημίτη και οχυρωμένα κτίσματα πλησίον της ακτογραμμής απέτρεπαν  τους εισβολείς  για τους επόμενους αιώνες.

Η επέκταση των Οθωμανών και η παρουσία τους στην απέναντι ακτή οδήγησε στη οικοδόμηση νέων πύργων – παρατηρητηρίων και στην ενίσχυση των παλαιοτέρων.  Οχυρωμένα τέτοια κτίσματα (με την ονομασία Τούρη, από τη Γαλλική λέξη Tur που σημαίνει πύργος ) συναντάμε σαν τοπωνύμια στο Καλάμι, στα Γλυφά κτλ. Αυτές οι οχυρωμένες  εγκαταστάσεις , από τις αρχαιότερες στον Ελλαδικό χώρο, υπήρξαν  ιστορικά  σύμβολα που χαρακτήρισαν  την διαδρομή του νησιού μας στα 650 χρόνια ξενοκρατίας.

Ένας τέτοιος πύργος -  ο σημαντικότερος όλων -   κτίστηκε  την κορυφή του λόφου που ήταν εγκατεστημένο μέχρι πέρσι το Ν.Ο Αγ. Στεφάνου. Το ‘’καστελάκι της γκουάρντιας’’  όπως ήταν η ονομασία του (πύργος της φρουράς) δεν ταυτίζεται με τον σωζόμενο ανεμόμυλο καθώς πρόκειται για ανεξάρτητο και παλαιότερο οικοδόμημα. Στο συμβόλαιο κατασκευής του «Μύλου»  (4 Ιουνίου 1774) διαβάζουμε πως ο ανεμόμυλος θα κατασκευαστεί  σε «… τόπον εις την ονομασίαν Κούραμο εις τόπον Καστελάκι…»

Από αυτόν ακριβώς τον τόπο ξεκίνησε  πρόσφατα (τέλη Ιουνίου 2020) η  «ήπια ανάπτυξη του Ερημίτη». Για αρκετές ημέρες εκτελούνταν εκσκαφές, αποψιλώσεις και κατεδαφίσεις απουσία αρχαιολόγου. Αυτός ήταν και ο βασικότερος λόγος  της σύντομης διακοπής των εργασιών.
Περσινή σχετική  Υπουργική Απόφαση (6-5-2019) αναφέρει μεταξύ άλλων και την παρακάτω υποχρέωση των υπευθύνων του έργου: «Όλες οι χωματουργικές εργασίες, συμπεριλαμβανομένων των αποψιλώσεων, των εκσκαφών, των διαμορφώσεων χώρων κτλ σε όλα τα τμήματα έργου (ΕΣΧΑΔΑ Κασσιώπη Κέρκυρας), να πραγματοποιηθούν υπό την εποπτεία της ΕΦΑ Κέρκυρας, η οποία θα πρέπει να ειδοποιηθεί εγκαίρως πριν την έναρξη αυτών» (άρθρο 7).
Όλες οι παρεμβάσεις που πραγματοποιήθηκαν στη περιοχή τα προηγούμενα χρόνια (ακόμα και μικρές οπές στο χώμα για τις εδαφοτεχνικές μελέτες) έγιναν από το ΤΑΙΠΕΔ και σε όλες ήταν παρούσα η αρχαιολογική υπηρεσία.

Ίσως ο λόγος που έκανε τις κρατικές υπηρεσίες να επισημάνουν προσφάτως  την ανάγκη αρχαιολογικών ερευνών στη περιοχή να ήταν η μέχρι τώρα  άγνοια της ιστορίας της και η μη καταγραφή των αρχαιοτήτων στο χώρο του οικοπέδου.
Είναι χαρακτηριστικό το γεγονός πως στις αρχικές λεπτομερείς περιγραφές της περιοχής από το ΤΑΙΠΕΔ, στις αρχικές πολυσέλιδες μελέτες, στις ηλεκτρονικές απεικονίσεις και στα σχετικά διαφημιστικά βίντεο κτλ. που κυκλοφόρησαν δεν γίνεται καμία αναφορά στον Ανεμόμυλο (ύψους πεντέμισι μέτρων) που δεσπόζει στη κορυφή του λόφου και είναι ορατός από χιλιόμετρα…

Χρειάστηκε η δική μας παρέμβαση προσκομίζοντας στην αρμόδια υπηρεσία συμβόλαια, φωτογραφίες και τεχνική έκθεση του μνημείου. Στη συνέχεια- και αφού πραγματοποιήθηκε έρευνα από την τότε αρμόδια 21η ΕΒΑ – ο Μύλος πήρε τη θέση του στον χάρτη και στην ιστορία.
Αν δεν πραγματοποιούταν τα παραπάνω ίσως σήμερα τα κομμάτια του να βρισκόταν στο σημείο που ρίχτηκαν τα μπάζα των γειτονικών του νεότερων κατασκευών που κατεδαφίστηκαν.

Στο χώρο αυτό ίσως πρέπει να αναζητηθούν τα δομικά στοιχεία από το Καστελάκι που δεν είχε την ιδία καλή τύχη με τον Ανεμόμυλο. 
Είναι πιθανόν, ό,τι  τυχόν έχει απομείνει από τα θεμέλια του, να είναι θαμμένο κάτω από το χώρο που διαμορφώνεται για να φιλοξενήσει την απαραίτητη φιέστα που θα ακολουθήσει