Η καπατσοσύνη ανατρέπει τον ορισμό της ιδιωτείας;
Επτάνησα
04 Ιουλίου 2017
/ 19:47
Με αφορμή την αυτοκαταστροφική αυτοϊκανοποίηση, που διατρέχει τα sosial media στη θέα ενός πλοίου ρεμετζαρισμένου σε φανοστάτη στα Κουρτελάτσα, ο νους αβίαστα πηγαίνει στον Τ. Γκάλαν, που έγραψε μεταξύ άλλων και για τα Επτάνησα.
Το πόνημά του, η εμπειρία της αποικιακής κυριαρχίας, πολιτισμός, ταυτότητα και εξουσία στα Επτάνησα, 1817 - 1864, συνιστά το προϊόν μιας ξεχωριστής ματιάς, ιδιαιτέρως στο πεδίο της ταυτότητας. Ιδωμένης τόσο με την οπτική των επικυρίαρχων όσο και των ντόπιων, σε μια αντιπαράθεση πολιτισμικής αξιοσύνης. Πολλά στοιχεία της συναντάει κανείς και σήμερα, για να τα ερμηνεύσει δίχως υποχρεωτικά να καταφύγει σε ρατσιστικές θεωρίες περί ανεξίτηλων εγγραφών στην κυτταρική μνήμη αλλά σε βαθιά ριζωμένες πολιτισμικές συμπεριφορές, που διατηρούνται στον χρόνο όταν δεν αλλάζουν δραματικά οι προϋποθέσεις της επιβίωσης και της αναγνώρισης. Οι Εγγλέζοι «ήθελαν» τους ντόπιους το ανάλογο είτε των Αβορίγινων της Ευρώπης είτε των Ιρλανδών της Μεσογείου. Κι εκείνοι θέλησαν να τρίψουν στη μούρη των πολιτισμένων κατακτητών, δημοτικούς κανόνες κοινωνικής συμβίωσης, που κατά κανόνα και κατά τον συγγραφέα-ερευνητή, θεσπίστηκαν περισσότερο για να υπάρχουν παρά για να εφαρμόζονται!
Έτσι η καπατσοσύνη των αποκάτω για τους αποπάνω ισοδυναμούσε με συμπεριφορά απατεώνα κι όχι με επίδειξη ευφυίας, που έκανε τους ντόπιους να φουσκώνουν από καμάρι και τους ξένους να εκρήγνυνται από εκνευρισμό ακόμα και στην απλή αναφορά σε τέτοιας έμπνευσης κατορθώματα.
Όλα αυτά θα μπορούσαν να είναι πολύ σύγχρονα και πολύ καπιταλιστικά, αν εξετάζονταν με την πεποίθηση ότι είναι προϊόν και αποτέλεσμα των συνθηκών της σύγχρονης, γεωπολιτικής κυριαρχίας κι έτσι της διαμόρφωσης του πολιτισμού ένθεν κακείθεν. Έρχεται όμως κι εκείνη η αφήγηση του Ομήρου για τον Οδυσσέα και το σατανικό του άλογο, που μ' αυτό άλωσαν οι Έλληνες την Τροία, και υποχρεώνει σ' έναν ακόμα κύκλο αναστοχασμού. Εξαρτάται βεβαίως, αν στοχαζόμενος ταυτίζεσαι με τους Έλληνες ή με τους Τρώες...
Ο Thomas W. Gallant είναι καθηγητής και κάτοχος της Τιμητικής Έδρας «Nickolas Family» για την Ιστορία της Νεότερης Ελλάδας στο Πανεπιστήμιο της Καλιφόρνια στο Σαν Ντιέγκο.
