Η «Εκκίνηση» για τη μεταφορά των απορριμμάτων

Αταλάντευτα πιστεύουμε ότι η λύση του προβλήματος και του αδιεξόδου, στο οποίο έχουν οδηγήσει όλες οι προηγούμενες δημοτικές αρχές, περνάει μέσα από την προσωρινή μεταφορά των απορριμμάτων εκτός νησιού, ώστε να μπορέσει να υπάρξει χρόνος για την ολοκληρωμένη και με σύνεση, χωρίς βιαστικές κινήσεις και πιέσεις, αντιμετώπιση του προβλήματος. Επιπλέον, η στήριξή μας στο αίτημα της προσωρινής μεταφοράς βασίζεται και στην εκτίμησή μας για τις καταστροφικές συνέπειες, που έχουν για το νησί και το περιβάλλον οι μέχρι σήμερα προτεινόμενες εναλλακτικές λύσεις.

• Θεωρούμε απολύτως παράλογη την επιλογή της προσωρινής εναπόθεσης δεματοποιημένων σύμμεικτων απορριμμάτων σε οικόπεδα του δήμου. Η τακτική αυτή αποτελεί λύση περιβαλλοντικά χειρότερη και από την εναπόθεση των απορριμμάτων στο Τεμπλόνι, καθώς τα σκουπίδια αυτά θα παραμείνουν στην περιοχή για περισσότερο από 2 χρόνια να αποσυντίθενται άταφα, εκτεθειμένα στις καιρικές συνθήκες, αποδίδοντας περισσότερα επικίνδυνα στραγγίδια, ακόμη και από το να θάβονταν σε κάποια χωματερή.
• Εξίσου παράλογη θεωρούμε την επιλογή να ενταχθούν τα απορρίμματα, που βρίσκονται στο χώρο του δεματοποιητή, στην αποκατάσταση του ΧΥΤΑ Τεμπλονίου καλύπτοντας το χώρο ανάμεσα στα κύτταρα. Τα προβλήματα που προκαλούν τα απορρίμματα εκεί είναι περιβαλλοντικά τεράστια, ακόμα και τώρα που τα σκουπίδια βρίσκονται μέσα στα κύτταρα, όπου υποτίθεται ότι υπάρχει και μια στοιχειώδης υποδομή για την προστασία από τα στραγγίδια. Η πρόταση αυτή ουσιαστικά μετατρέπει και επίσημα τον ΧΥΤΑ Τεμπλονίου σε ΧΑΔΑ,  με την ταφή περίπου 40.000 τόνων σκουπιδιών σε χώρο εκτός της υποδομής των κυττάρων. Πρόκειται για μια περιβαλλοντική ταφόπλακα στην περιοχή του Τεμπλονίου. Αλλά εκτός από παράλογη αποτελεί και παράνομη ενέργεια, που θα δημιουργήσει προβλήματα και καθυστερήσεις συνολικά στο να προχωρήσει το έργο της αποκατάστασης της χωματερής, καθώς στη σχετική μελέτη έχει ενταχθεί μια τέτοια παράνομη ενέργεια.
• Παράλογη θεωρούμε και την επιλογή του χώρου αυτού για την κατασκευή του εργοστασίου διαχείρισης. Επιλογή, που αφαιρεί τη δυνατότητα από τη ίδια τη φύση, τουλάχιστον από εδώ και πέρα, να ενεργοποιήσει δικούς της μηχανισμούς αποκατάστασης της περιοχής, καθώς με τη συνέχιση της δραστηριότητας αυτής θα επιβαρύνεται ακόμη περισσότερο περιβαλλοντικά. Εκτίμησή μας είναι ότι η εμμονή στην κατασκευή του εργοστασίου στην περιοχή του Τεμπλονίου θα επηρεάσει και τη μελέτη για τη χωροθέτηση του ΧΥΤΥ, καθώς αυτός θα πρέπει να βρίσκεται κοντά στο εργοστάσιο. Μια τέτοια επιλογή καθιστά και αδύνατη την παρακολούθηση των περιβαλλοντικών επιπτώσεων, που θα έχει η λειτουργία του εργοστασίου και του νέου ΧΥΤΥ, καθώς τα όποια προβλήματα θα αποδίδονται στην ήδη υπάρχουσα χωματερή. Ταυτόχρονα, και η υπάρχουσα μελέτη κατασκευής του εργοστασίου με πασαλομπήξεις σε μεγάλο βάθος καταδεικνύει με τον καλύτερο τρόπο την ακαταλληλότητα της περιοχής για τέτοια δραστηριότητα, αφού οι πασαλομπήξεις χρησιμοποιούνται λόγω του γεγονότος ότι το υπέδαφος είναι σαθρό και πορώδες, κάτι που το καθιστά ακατάλληλο για δραστηριότητες διαχείρισης απορριμμάτων
• Εξίσου παράλογη είναι η επιμονή του δήμου για το οικόπεδο των 55 στρεμμάτων σαν χώρο προσωρινής εναπόθεσης. Την ίδια ώρα που το Ελεγκτικό Συνέδριο απέρριψε την αγορά αυτή ως υπερκοστολογημένη, ο ίδιος ο δήμος συνεχίζει να ασκεί πιέσεις για την αλλαγή αυτής της απόφασης. Ομως, καμία πίεση δεν ασκείται στον ιδιοκτήτη του οικοπέδου να ρίξει την τιμή, ούτε υπάρχει στη σκέψη κανενός να επιλεγεί κάποιο άλλο πιο φτηνό οικόπεδο. Όλα αφήνουν φυσικά και ανοιχτά και αναπάντητα ερωτήματα ως προς τα οικονομικά συμφέροντα που παίζονται στην περιοχή.

Δεν έχουμε βρει ακόμη κανένα παράδειγμα παγκοσμίως διαχείρισης απορριμμάτων, που να επιλέγεται η προσωρινή εναπόθεση σε οικόπεδα, τα οποία δεν έχουν καμία υποδομή, για τόσο μεγάλο χρονικό διάστημα όσο προτείνεται στη συγκεκριμένη περίπτωση. Όλος αυτός ο παραλογισμός, κατά την άποψή μας, δεν προέρχεται από κάποια ανικανότητα διαχείρισης, αλλά έρχεται να εξυπηρετήσει συγκεκριμένα οικονομικά συμφέροντα. Τεράστια είναι τα κέρδη, που αποκομίζονται από τη διαχείριση των απορριμμάτων από ιδιωτικές εταιρείες και τεράστια τα πολιτικά και οικονομικά συμφέροντα.
Και η μόνη δικαιολογία για να προχωρήσουμε σε μια τέτοια επιλογή διαχείρισης των απορριμμάτων είναι ότι η μεταφορά των απορριμμάτων είναι αδύνατη, πρώτον γιατί αρνείται η κεντρική κυβέρνηση να επιτρέψει τη μεταφορά και να καλύψει τα έξοδά της και δεύτερον γιατί τα έξοδα αυτά είναι τεράστια για να μπορέσει να τα επωμιστεί ο δήμος.

• Η άρνηση όμως της κεντρικής κυβέρνησης για τη μεταφορά δεν έχει κανένα νομικό έρεισμα, καθώς το νησί δε διαθέτει χώρο υποδοχής των απορριμμάτων και κατά συνέπεια μόνη λύση αποτελεί η μεταφορά. Ερωτήματα όμως προκαλεί και η επιμονή των τοπικών παραγόντων ότι δεν υπάρχει αυτή η δυνατότητα διαπραγμάτευσης με την κυβέρνηση.
• Η άρνηση αυτή βασίζεται σε μεγάλο βαθμό στην αμφιλεγόμενη αδειοδότηση, που έχει δοθεί στον ΧΥΤΥ Λευκίμμης από την πλευρά του περιφερειάρχη (δε λέμε της περιφέρειας, καθώς οι υπηρεσίες της έχουν γνωμοδοτήσει αρνητικά). Μια απόφαση που θα πρέπει να ανακληθεί από την περιφερειακή αρχή.
• Όσον αφορά τα έξοδα, μπορεί όντως η μεταφορά να είναι μια κοστοβόρα διαδικασία, σίγουρα όχι τόσο όσο την παρουσιάζουν, αλλά εξίσου κοστοβόρα είναι και η μεταβατική διαχείριση που προτείνεται. Με την υπερκοστολόγηση των οικοπέδων, το μεγάλο μέγεθος του εργοστασίου που προτείνεται, την υπερκοστολογημένη διαχείριση του δεματοποιητή και τις εργολαβίες που χρησιμοποιούνται σε όλα τα στάδια της διαχείρισης των απορριμμάτων. Αν σε αυτό προστεθούν και τα πρόστιμα, που σίγουρα θα επιβληθούν από τα δικαστήρια και την ΕΕ, λόγω του πλήρους παραλογισμού στη διαχείριση, ίσως το κόστος να είναι ακόμη μεγαλύτερο.

Γι αυτούς τους λόγους συντασσόμαστε με το αίτημα του συλλόγου Τεμπλονίου για μεταφορά των απορριμμάτων, αυτών που βρίσκονται στο χώρο της κομποστοποίησης, σε κάποιον εν λειτουργία ΧΑΔΑ, και αυτών που είναι δεματοποιημένα ή θα παραχθούν τα επόμενα χρόνια μέχρι την ολοκλήρωση της μελέτης και της κατασκευής εργοστασίου και ΧΥΤΥ, σε εργοστάσιο επεξεργασίας, που να μπορεί να δεχτεί και το υπόλειμμα.
Δε συντασσόμαστε σε καμιά περίπτωση γενικά με τη λογική να φύγουν τα σκουπίδια από τον τόπο μας και να πάνε όπου αλλού. Αντίθετα, έχουμε την αντίληψη ότι εμείς εδώ πρέπει να μάθουμε να διαχειριζόμαστε τα απορρίμματά μας. Παρόλα αυτά, οι συνθήκες που έχουν δημιουργηθεί, κατατείνουν στο ότι, αυτή τη στιγμή και μόνο προσωρινά, η λύση της μεταφοράς είναι η μοναδική που υπάρχει.
Για εμάς, η επίλυση του προβλήματος περνάει πρώτιστα μέσα από τη μείωση του συνολικού όγκου των απορριμμάτων που παράγονται, και στη συνέχεια μέσα από τη διαλογή στην πηγή, την ανακύκλωση και την κομποστοποίηση. Και εδώ όμως θεωρούμε ότι πρέπει να δοθεί ιδιαίτερο βάρος στα εξής:

• Παρότι πολύς λόγος γίνεται για το θέμα της ανακύκλωσης, λίγα πράγματα ακούγονται για το ζήτημα της πρόληψης. Το να έχουν δηλαδή οι πολίτες την κουλτούρα και τον τρόπο ζωής που θα περιορίζει την παραγωγή απορριμμάτων.
• Η Σωστή και οργανωμένα διαλογή στην πηγή μπορεί να περιορίσει αρκετά τον όγκο των σκουπιδιών που θα χρειαστεί να μεταφερθούν και αυτό με σωστές και οργανωμένες κινήσεις από την πλευρά του δήμου μπορεί να γίνει σε πολύ σύντομο χρονικό διάστημα.
• Η  μονάδα του εργοστασίου θα πρέπει να είναι πολύ μικρότερη από την προτεινόμενη, καθώς ένα ολοκληρωμένο σύστημα πρόληψης και διαλογής στην πηγή θα μειώσει πολύ γρήγορα το συνολικό όγκο των απορριμμάτων.
• Όλες οι διαδικασίες που έχουν σχέση με τη διαχείριση των απορριμμάτων, από τη συλλογή τους μέχρι την επεξεργασία, διαχωρισμό, κομποστοποίηση και ανακύκλωση, πρέπει να γίνονται με αποκλειστικά δημόσια λειτουργία και ευθύνη του δήμου, χωρίς την εμπλοκή ιδιωτικών εταιριών, ώστε και τα πιθανά κέρδη από τη διαχείριση αυτή να μένουν στο δήμο. Τα κέρδη αυτά μπορούν να περιορίσουν σημαντικά, ως και να εκμηδενίσουν το κόστος μεταφοράς για όσο διάστημα χρειαστεί. Ενώ στη συνέχεια να αξιοποιηθούν στην κατεύθυνση της μείωσης των δημοτικών τελών.
• Η μελέτη για την κατασκευή του εργοστασίου πρέπει να είναι ενιαία με τη μελέτη για την χωροθέτηση και κατασκευή ΧΥΤΥ. Τα δύο αυτά δε μπορούν να θεωρούνται δύο ξεκομμένα ζητήματα. Στη μελέτη θα πρέπει να εξαιρεθούν οι ήδη βεβαρημένες περιοχές του Τεμπλονίου και της Λευκίμμης.
• Το εργοστάσιο αυτό δεν θα πρέπει να είναι μόνον ένα εργοστάσιο διαχείρισης σύμμεικτων απορριμμάτων, αλλά ταυτόχρονα και εργοστάσιο που θα διαχειρίζεται τα διαφορετικά ρεύματα ανακυκλώσιμων υλικών και θα αναλάβει την πώλησή τους. Η κατεύθυνση φυσικά θα είναι, με την πάροδο του χρόνου να μειώνεται ο πρώτος ρόλος του αυξάνοντας τον δεύτερο.
• Ταυτόχρονα με αυτά, πρέπει να προχωρήσει και η αξιοποίηση των βιολογικών καθαρισμών για την παραγωγή ενέργειας  αλλά και η αξιοποίηση των κλαδεμάτων, αντί να καίγονται στα χωράφια μολύνοντας το περιβάλλον».