Πρόσφυγες α΄ και β΄ κατηγορίας

Εκατοντάδες χιλιάδες Ουκρανοί πήραν το δρόμο της προσφυγιάς, κυνηγημένοι από τον πόλεμο. Τους βλέπουμε στις οθόνες μας να προσπαθούν εναγώνια να απομακρυνθούν από τα πεδία των εχθροπραξιών, να εγκαταλείπουν με κάθε διαθέσιμο μέσο τα σπίτια και τη χώρα τους, να βρίσκουν φιλοξενία και σε ευρωπαϊκούς προορισμούς, μεταξύ αυτών και στη χώρα μας. Ανάμεσά τους πλήθος παιδιά, συνοδευόμενα από συγγενικά και φιλικά τους πρόσωπα, καλοβαλμένα και προστατευμένα, που ευτυχώς δεν είδαν κατάματα το αποκρουστικό πρόσωπο του πολέμου.
 
Οι ουκρανοί πρόσφυγες έχουν κάθε λόγο να αισθάνονται ευπρόσδεκτοι και ασφαλείς, καθώς οι χώρες της Ευρώπης άνοιξαν μια μεγάλη αγκαλιά αλληλεγγύης, για να τους υποδεχτούν και να τους συνδράμουν, ακόμα και χωρίς ταξιδιωτικά έγγραφα, παρέχοντάς τους στέγη, τροφή, περίθαλψη, εργασία και εκπαίδευση, τουλάχιστον προσωρινά. Δεκαεπτά δισεκατομμύρια ευρώ διαθέτει η Ε.Ε. για τη βοήθειά τους.   
 
Αυτές οι εικόνες δεν έχουν καμία απολύτως σχέση με τις άλλες, που χρόνια τώρα παρακολουθούμε σαν ένα δραματικό έργο δίχως τέλος. Δεκάδες εκατομμύρια εξαθλιωμένοι πρόσφυγες, κυνηγημένοι κι αυτοί από πολέμους, εμφύλιες συρράξεις και αυταρχικά καθεστώτα που κατάστρεψαν ή συνεχίζουν να καταστρέφουν τις χώρες τους, Ιράκ, Λιβύη, Συρία, Αφγανιστάν, Υεμένη, Σομαλία..., ανθρώπινα ράκη, στα νύχια σύγχρονων δουλεμπόρων, να σέρνουν τα πόδια τους, να θαλασσοπνίγονται, να κουβαλούν βαρύ φορτίο τη συμφορά τους στο ριψοκίνδυνο ταξίδι της προσφυγιάς, με το θάνατο και τη βία να τους στήνουν διαρκώς ενέδρες. Κι ανάμεσά τους πλήθος παιδιά, πολλά από αυτά ασυνόδευτα, ρακένδυτα, λιπόσαρκα, με μάτια πλημμυρισμένα από φρίκη, φόβο και δάκρυα, εύκολη λεία για τα αδίστακτα κάθε λογής αρπακτικά.
 
Οι χώρες της Ευρώπης τους είπαν «λαθραίους», σφράγισαν τις πόρτες, έβαλαν νομικά και γραφειοκρατικά εμπόδια, ύψωσαν φράκτες και τείχη, έστησαν στρατόπεδα «υποδοχής και φιλοξενίας», για να τους κρατήσουν μακριά, να τους αποθαρρύνουν, να τους απελάσουν, να τους επαναπροωθήσουν, να τους απομονώσουν, να τους εκμεταλλευτούν, μετατρέποντας την ελπίδα τους για μια νέα, ασφαλή και αξιοπρεπή ζωή, σε απογοήτευση και απόγνωση.

Το 2015, στο αποκορύφωμα της εισροής τους στην Ευρώπη, η εικόνα του πνιγμένου κορμιού του μικρού σύριου προσφυγόπουλου Αϊλάν που ξεβράστηκε στα παράλια της Τουρκίας, προκάλεσε παγκόσμια συγκίνηση, οργή και ντροπή. Πριν και μετά όμως, τόσα άλλα παιδιά χάθηκαν στο δρόμο της προσφυγιάς, απλοί αριθμοί στο σύνολο των θυμάτων της προσφυγικής κρίσης.
 
Η Ευρώπη «της δύσης» χωρίζει τους πρόσφυγες σε Α΄ και Β΄ κατηγορίας - μάλλον τους ανθρώπους σε Α΄ και Β΄ κατηγορίας - κωφεύοντας ακόμα και στις εκκλήσεις του Ο.Η.Ε. και των ανθρωπιστικών οργανώσεων.
 
Μας λένε για τους «Α΄» πως είναι σαν εμάς, γείτονές μας, Ευρωπαίοι, με οικονομικούς και ιστορικούς δεσμούς μεταξύ μας, με τα ίδια συμφέροντα, τον ίδιο «δυτικό» προσανατολισμό, τον ίδιο «εχθρό», τους ίδιους συμμάχους, τον ίδιο πολιτισμό, την ίδια μόρφωση, τον ίδιο τρόπο και φιλοσοφία ζωής, το ίδιο πάνω-κάτω βιοτικό επίπεδο, την ίδια θρησκεία, το ίδιο χρώμα δέρματος και παρουσιαστικό. Ωστόσο, έχουν ένα καθεστώς που περιορίζει τις ελευθερίες, που διώκει τις μειονότητες και τους κομμουνιστές, που συντηρεί έναν 8ετή εμφύλιο με χιλιάδες θύματα, που αξιοποιεί ναζιστές, εθνικιστές και παρακρατικούς στον κρατικό μηχανισμό, ανέχεται τις θηριωδίες τους και τους ενσωματώνει στο στρατό, που τις παραμονές του πολέμου δήλωνε πρόθυμο να εγκαταστήσει στα εδάφη του, εκτός από νατοαμερικανικές βάσεις, και πυρηνικά όπλα στραμμένα προς ανατολάς.

Όποια κι αν είναι η κατάσταση εκεί, στις παρούσες συνθήκες οφείλουμε να σταθούμε ανθρωπιστικά αλληλέγγυοι στο δοκιμαζόμενο άμαχο πληθυσμό και στους πρόσφυγες του πολέμου.
 
Ενώ «οι Β΄», από τη μακρινή Ασία και Αφρική, με διαφορετικά από εμάς τους Ευρωπαίους πολιτισμικά, θρησκευτικά, φυλετικά και άλλα χαρακτηριστικά που κάνουν δυσκολότερη και ακριβότερη την προσαρμογή και ενσωμάτωσή τους, όχι μόνο είναι ανεπιθύμητοι, αλλά αντιμετωπίζονται περιφρονητικά, ακόμα και ως απειλή για την «πολιτισμένη», χριστιανική Ευρώπη, που φοβάται ότι κινδυνεύει να την αλλοιώσουν με τη διαφορετική θρησκεία και κουλτούρα τους ή να την πλήξουν με τρομοκρατικές και εγκληματικές ενέργειες. Η πολιτική των «ανοιχτών συνόρων» της Μέρκελ, που εξυπηρέτησε την ανάγκη των εργοστασίων της Γερμανίας για φτηνά εργατικά χέρια, κατακρίθηκε και τελικά ανατράπηκε. Απροστάτευτοι και διωκόμενοι πρόσφυγες, δίνουν τροφή στη «μαύρη εργασία», συχνά υπό μεσαιωνικές συνθήκες. 
 
Οι Ευρωπαίοι ηγέτες φαίνεται να «ξεχνούν» στην πράξη, όταν με αίσθημα υπεροχής, προκατάληψη και νομιμοφανή επιχειρήματα εφαρμόζουν δύο μέτρα και δύο σταθμά για τους πρόσφυγες, ότι η σύγχρονη Ευρώπη στηρίζεται στις αρχές της γαλλικής επανάστασης Ελευθερία, Ισότητα, Αδελφότητα και ότι ο Ανθρωπισμός είναι ευρωπαϊκό δημιούργημα. Ότι ο Χριστιανισμός πρεσβεύει το σεβασμό στον άνθρωπο και στην ανθρώπινη ζωή, την αλληλεγγύη και προσφορά, την κοινωνική δικαιοσύνη και ισότητα, την κατάργηση κάθε διαίρεσης και την ενότητα όλων των ανθρώπων. Ότι ο ρατσισμός, η ξενοφοβία και η μισαλλοδοξία είναι χαρακτηριστικά του φασισμού. Ότι το διεθνές δίκαιο προστατεύει τα δικαιώματα του ανθρώπου, και ειδικότερα του παιδιού και του πρόσφυγα, χωρίς τις παραπάνω διακρίσεις (φυλής, θρησκείας, κουλτούρας κλπ).
 
Οι λαοί δεν έχουν τίποτα να χωρίσουν μεταξύ τους, αλλά είναι τα θύματα που πληρώνουν με «παράπλευρες απώλειες» κάθε πολεμική σύγκρουση. Πίσω από τους πολέμους στις χώρες των προσφύγων και των δύο «κατηγοριών», μεγάλης στρατηγικής και οικονομικής σημασίας όλες τους, βρίσκονται τα ίδια φιλοπόλεμα γεράκια, που χωρίς να υπολογίζουν ανθρώπινες ζωές και υλικές καταστροφές, μεθοδεύουν και επιχειρούν πραξικοπήματα, εμφυλίους, «επαναστάσεις», στρατιωτικές επεμβάσεις, εξοπλισμούς, οικονομικούς αποκλεισμούς, για να επιβάλουν και να διατηρήσουν το έλεγχο και την κυριαρχία τους και για να εξυπηρετήσουν τα δικά τους σχέδια και γεωοικονομικά συμφέροντα. Οι ίδιοι υποκινητές και υπαίτιοι, που μένουν στο απυρόβλητο, θρηνούν υποκριτικά και δεν αποδέχονται τις ευθύνες τους. Που σταυρώνουν τους λαούς κι ύστερα μοιράζονται τα ματωμένα τους ιμάτια.
 
Στα ασυνόδευτα, κατατρεγμένα προσφυγόπουλα πίσω από τους φράχτες των συνόρων και των hot spot αναφέρεται το παρακάτω ποίημα μου (2020):
 
ΠΑΙΔΙΑ ΠΙΣΩ ΑΠΟ ΤΟΥΣ ΦΡΑΧΤΕΣ
 
Πώς σε λένε;
Κανένα. Ένα. Χίλια ένα. Εκατό χιλιάδες ένα…
Πόσο χρονών είσαι;
Παιδί.
Πού είναι η χώρα σου;
(Δείχνει πίσω του)
Πού είναι οι γονείς σου;
(Δείχνει το χώμα)
Έχεις αδέρφια;
Δύο. Χίλια δύο. Εκατό χιλιάδες δύο…
(Δείχνει γύρω του)
Πού θέλεις να πας;
(Δείχνει μπροστά του)
Ποιός σε κυνηγά;
Ο Πόλεμος.
Τι μεγάλα μάτια!
Μεγάλωσαν αφύσικα.
Τι λιγνό πρόσωπο!
Λίγνεψε αφύσικα.
Ψήλωσες!
Η ψυχή μου συρρικνώθηκε.
Τι κρατάς;
Το παιγνίδι μου το πήραν τα κύματα.
Γιατί σφίγγεις αυτό το κουρέλι;
Είναι ενθύμιο απ’ το σπίτι μου.
Μην κλαις!
Το γέλιο μου θάφτηκε στα χαλάσματα.
Τι σκέφτεσαι;
Μια φωλιά, σ’ ένα μπαλκόνι με λουλούδια.
Τι είσαι;
Άνθρωπος.
Τι θέλεις;
Να ζήσω! Σαν άνθρωπος!
 
ΕΛΕΝΗ ΣΤΡΑΤΟΥΛΗ
Συν/χος δικηγόρος