Ένα αλλιώτικο αστέρι

Τη χρονιά που σε λίγες μέρες μας αποχαιρετά, στην εγχώρια τουλάχιστον ειδησεογραφία κυριάρχησε η βία, σε μια κοινωνία που όφειλε να δείξει περισσότερο από ποτέ την αλληλεγγύη και τον ορθολογισμό της.

Έρχονται όμως Χριστούγεννα, και μια είδηση ξεχωριστή, που ξεκίνησε απ’ το νησί μας κι έκανε το γύρο της Ελλάδας, μας υπενθυμίζει πως στον πάτο του κουτιού της Πανδώρας βρίσκεται η ελπίδα.

Έλληνες και αλλοδαποί κρατούμενοι στις φυλακές της Κέρκυρας διέθεσαν τις μάρκες που χρησιμοποιούν για τις μικροαγορές τους απ’ το κυλικείο, για να συμβάλλουν στο κόστος της επέμβασης  μιας μαθήτριας του 1^ου ΕΠΑΛ, που κινδυνεύει να χάσει την όρασή της. Το ποσό των 260 ευρώ που συγκέντρωσαν με τον τρόπο αυτό, δείχνει μικρό στα μάτια μας, αλλά είναι μεγάλο σε σχέση με την πενιχρή οικονομική κατάσταση των περισσότερων απ’ αυτούς, που είναι άποροι. Άλλωστε, το μπόι της πράξης δε μετριέται με την αξία των χρημάτων, αλλά με το απόθεμα των αισθημάτων στο θησαυροφυλάκιο της καρδιάς.

Ναι, είναι Η ΕΙΔΗΣΗ, όταν άνθρωποι καταδικασμένοι για μεσαίου και υψηλού βαθμού παραβατική κι εγκληματική συμπεριφορά, που έφτασε μέχρι το κακούργημα, δίνουν απ’ το υστέρημα της τσέπης τους κι απ’ το πλεόνασμα της λανθάνουσας ευαισθησίας τους, για να γιατρευτεί ένα άγνωστο κορίτσι. Και μάλιστα με περισσή τρυφερότητα, συμπόνια και καλοσύνη, όπως αποκαλύπτουν οι κάρτες με ευχές και ζωγραφιές, που της έστειλαν μαζί με το μικρό τους βαλάντιο.  

Η συγκινητική πρωτοβουλία τους μέσα από μια φυλακή χτισμένη επί αγγλοκρατίας έτσι ώστε να αποκλείει την επικοινωνία, που υπήρξε κάτεργο, κολαστήριο, τόπος απομόνωσης κι εξόντωσης πολιτικών κρατούμενων μέχρι και τη Χούντα, και χαρακτηρίζεται σήμερα τύπου Β, δεν είναι τυχαία. Οι φυλακισμένοι που ευαισθητοποιήθηκαν πρώτοι, κι ύστερα απευθύνθηκαν και σε άλλους συγκρατούμενούς τους, αλλά και σε σωφρονιστικούς υπάλληλους, που επίσης ανταποκρίθηκαν, ήταν μαθητές του Σχολείου Δεύτερης Ευκαιρίας των φυλακών της Κέρκυρας, όπου ενημερώθηκαν για τον έρανο απ’ τους καθηγητές τους.

Πρόκειται για ένα υποδειγματικό Σχολείο ιδρυμένο το 2017, με τέσσερεις πλέον εκπαιδευτικούς, που καθώς φαίνεται, προσπαθεί και καταφέρνει, στο βαθμό που του επιτρέπουν τα μέσα που διαθέτει, αυτό που δεν καταφέρνει από μόνη της μια φυλακή, τον πραγματικό σωφρονισμό των φυλακισμένων. Απευθύνεται σε ενήλικες κρατούμενους που δεν έχουν ολοκληρώσει την υποχρεωτική εκπαίδευση, δίνοντάς τους τη δυνατότητα να πάρουν μετά από δύο 9μηνα φοίτησης απολυτήριο γυμνασίου, με το παράλληλο ευεργέτημα μια μέρα φοίτησης να σβήνει δύο μέρες ποινής.

Μέσα απ’ την εκπαιδευτική διαδικασία, παρέχει στους μαθητές του τα εφόδια, για να αποκτήσουν εκτίμηση και σεβασμό προς τον εαυτό τους και τον συνάνθρωπο, να καλλιεργήσουν ηθικές αξίες, να επανενεργοποιήσουν θετικά τις αισθήσεις τους και τα αισθήματά τους, να απελευθερώσουν τη δημιουργικότητά τους, να γνωρίσουν τα όρια των δικαιωμάτων και των υποχρεώσεών τους, και να αναδιαπλάσουν την προσωπικότητά τους, ώστε μελλοντικά να επανενταχτούν ομαλά στην κοινωνική, επαγγελματική και οικονομική ζωή.

Προάγει στη φυλακή την κοινοτικότητα, αφού λειτουργεί σαν προσομοίωση του έξω κόσμου, και γιατί η επαφή με τους δασκάλους (όπως και με το προσωπικό) αποτελεί τη μόνη τακτική κοινωνική επαφή για τους περισσότερους κρατούμενους, που είναι βαρυποινίτες. Ουσιαστικά, αυτοχρηματοδοτείται απ’ τις δράσεις και εκδηλώσεις του, έχοντας και τη στήριξη της κοινωνίας του νησιού μας.

«Όπου ανοίγει ένα σχολείο, κλείνει μια φυλακή» είπε ο Βίκτωρ Ουγκώ. Κι έρχεται το Σχολείο της φυλακής να πετύχει, εκεί που αποτυγχάνει το Σωφρονιστικό μας Σύστημα. Που ενώ πρέπει να λειτουργεί στα πλαίσια της αντιεγκληματικής πολιτικής του κράτους με στόχο τη βελτίωση και κοινωνική επανένταξη, εξαιτίας των αδυναμιών του οι κρατούμενοι που αποφυλακίζονται, καταλήγουν συνήθως σε υποτροπή, ιδίως όταν βγαίνουν απ’ τη φυλακή χειρότεροι, καλύτερα «εκπαιδευμένοι» στην παρανομία, πιο δικτυωμένοι στα εγκληματικά κυκλώματα και με μεγαλύτερο θυμό, μίσος κι εκδικητικότητα, που τροφοδοτούν την εγκληματικότητα.  

Η στέρηση της ελευθερίας και η επιβολή της ποινής, η λεγόμενη δηλαδή καταστολή, δεν είναι ο μόνος προορισμός των φυλακών. Ωστόσο, οι συνθήκες στα καταστήματα κράτησης δεν ευνοούν την επανένταξη των κρατούμενων στην κοινωνία. Όπως διατυπώθηκε εύστοχα σε παλαιότερο συνέδριο της Εταιρείας Δικαστικών Μελετών, οι φυλακές μοιάζουν με περιστρεφόμενες πόρτες ξενοδοχείων, που σε μια χωρίς τέλος θλιβερή περιστροφή βγάζουν και μπάζουν εγκληματίες.

Σύμφωνα με στατιστικές των τελευταίων ετών, το ποσοστό των κρατούμενων των φυλακών τύπου Β που μετά την αποφυλάκισή τους επιστρέφουν στη φυλακή, είναι στο 80%, ενώ πέφτει αμέσως στο 10% για όσους παρακολουθούν εκπαιδευτικά προγράμματα, σαν αυτά του Σχολείου Δεύτερης Ευκαιρίας των φυλακών τύπου Β της Κέρκυρας, λέει ο διευθυντής του Κυριάκος Κωλέσης, διδάκτωρ Κοινωνιολογίας.

Την πρωταρχική σημασία της εκπαίδευσης, ακόμα και σε συνθήκες ακραίου εγκλεισμού, ανέδειξε ένα άλλο σχολείο, για πολιτικούς κρατούμενους, με κανονικές τάξεις δημοτικού και γυμνασίου, που οργάνωσε το 1937 στην ενετική φυλακή της Ακροναυπλίας με την τότε ονομασία «Στρατόπεδο συγκέντρωσης κομμουνιστών», ο σπουδαίος παιδαγωγός και διανοούμενος, ο «δάσκαλος της εξορίας» Δημήτρης Γληνός, όταν μεταφέρθηκε εκεί απ’ την Ανάφη, ως πολιτικός κρατούμενος κι αυτός της μεταξικής δικτατορίας.

Η μικρή-μεγάλη πράξη των κρατούμενων των φυλακών της Κέρκυρας μας αιφνιδίασε σα διάττοντας αστέρας, που καθώς τον είδαμε να διαγράφει τη φωτεινή τροχιά του, δώσαμε κι εμείς μια ευχή για το κορίτσι που κινδυνεύει να χάσει το φως του.

Όσο για το Σχολείο Δεύτερης Ευκαιρίας της φυλακής τους, είναι πλέον ένα σταθερό αστέρι, που παρά τις δυσκολίες, συνεχίζει να εκπέμπει τη λάμψη της γνώσης και της ανθρωπιάς, με ένταση και ζεστασιά. Κι εμείς απέξω, το λιγότερο που μπορούμε να κάνουμε, είναι να του ευχηθούμε «Χρόνια Πολλά».-