Αμαξά τράβα μπρος

Όταν έχεις συνηθίσει να βλέπεις ένα μαγευτικό σκηνικό, που μπροστά του ξετυλίγεται το ίδιο έργο με ομαλά ενσωματωμένες αλλαγές μέσα στο χρόνο, σου φαίνεται τουλάχιστον παράταιρο, αν κάποιος παρείσακτος αρχίσει ξαφνικά να πηγαινοέρχεται πάνω στη σκηνή.

Κάπως έτσι ένιωθα τα τελευταία προ κορωνοϊού καλοκαίρια, κάθε φορά που έβλεπα στα Μουράγια, στα Ανάκτορα, στο Παλαιό Φρούριο, στην Ιόνιο Ακαδημία, στον όρμο της Γαρίτσας να πηγαινοέρχονται με συχνότητα ιδιαίτερα ενοχλητική για την κυκλοφορία, για την ασφάλεια μνημείων και ανθρώπων αλλά και για την αισθητική της πόλης, τα «κόκκινα» διώροφα περιηγητικά λεωφορεία, ακόμα και με ελάχιστους επιβάτες. Και μου έφερναν στο νου μεγάλα σκαθάρια, βλαβερά παράσιτα που καταστρέφουν τον κήπο και δύσκολα ξεπαστρεύονται.
 
Στα πλαίσια του εκσυγχρονισμού της τουριστικής ανάπτυξης του νησιού, για κάποιους ήταν παλιομοδίτικες και ξεπερασμένες οι ζωγραφιστές άμαξες με τα στολισμένα άλογα και τους γελαστούς αμαξάδες, που βολτάριζαν και ξεναγούσαν τους τουρίστες στ’ αξιοθέατα της πόλης. Μύριζαν τ’ άλογα και τα περιττώματά τους. Εκνεύριζε η καθυστέρηση που προκαλούσαν στην κίνηση των οχημάτων στους κεντρικούς δρόμους. Δεν «πούλαγε» η γραφική εικόνα τους, που παλιότερα έκανε το γύρο του κόσμου μέσα από τις καρτ ποστάλ και τις κινηματογραφικές ταινίες, με υπολογίσιμο  μερίδιο στην τουριστική διαφήμιση του νησιού. Κι οι τσέπες όπου έμπαιναν τα λιγοστά κέρδη ήταν μικρές, ίσα-ίσα για την επιβίωση των αμαξάδων και των ζώων τους.    
 
Έπρεπε να εκμοντερνιστούμε! Για να εξυπηρετούνται μαζικά και οικονομικά οι τουρίστες γεμίζοντας παράλληλα με κέρδη μεγάλες τσέπες στο χώρο του τουρισμού. Βάσει του άρθρου 36 του νόμου 3710/2008 και σε εφαρμογή της ΚΥΑ 22212/29-10-2008 των Υπουργών Τουριστικής Ανάπτυξης και Μεταφορών και Επικοινωνιών, όπως τροποποιήθηκε με την ΚΥΑ 12726/27-9-2011 των Υπουργών Υποδομών, Μεταφορών και Δικτύων και Πολιτισμού και Τουρισμού, χορηγήθηκαν και στην Κέρκυρα άδειες για τη χρήση των επίσημα λεγόμενων ειδικών τουριστικών λεωφορείων δημόσιας χρήσης, ανοιχτού τύπου, αστικής περιήγησης πόλεων. Με αφετηρία και τέρμα στο χώρο του νέου λιμανιού, κοντά στην κεντρική του πύλη. Με δύο δρομολόγια, ένα για Κανόνι κι ένα για Αχίλλειο. Με περιήγηση και μέσα στην παλιά πόλη, όπου στη στάση τους έξω από την πύλη του Παλαιού Φρουρίου η εικόνα τους αλλοιώνει την εικόνα του.
 
Τα πρώτα λεωφορεία αυτού του είδους ήρθαν στην Κέρκυρα το 2015. Ωστόσο, όσο μεγάλωνε ο αριθμός τους, που έφτασε - ίσως και να ξεπέρασε - τα είκοσι, τόσο μεγάλωναν και τα προβλήματα απ’ την κυκλοφορία τους, καθώς πρόκειται για ογκώδη οχήματα, που κινούνται με μικρή ταχύτητα, συχνά δρομολόγια και συχνές στάσεις σε βασικούς οδικούς άξονες της πόλης, δίπλα σε μνημεία, εξυπηρετώντας με κόμιστρο τακτικές γραμμές. Όταν μάλιστα η Κέρκυρα, που το ιστορικό της κέντρο είναι αναγνωρισμένο μνημείο παγκόσμιας πολιτιστικής κληρονομιάς της UNESKO, έχει το μεγαλύτερο αριθμό περιηγητικών λεωφορείων ανοικτού τύπου από κάθε άλλη πόλη της χώρας!
 
Παραγωγικοί, επαγγελματικοί και κοινωνικοί φορείς της πόλης, όπως το Σωματείο Ιδιοκτητών Τουριστικών Λεωφορείων, ο Σύνδεσμος Ιδιοκτητών ΤΑΞΙ, ο Σύλλογος Αμαξηλατών, η Ένωση Καταστημάτων Παλιάς Πόλης, ο Εμπορικός Σύλλογος Κέρκυρας, η Ιόνιος Ομοσπονδία Εμπόρων, ο Ενιαίος Κερκυραϊκός Επαγγελματικός και Τουριστικός Φορέας, η Ένωση Ξεναγών Ιονίων Νήσων, ο Σύλλογος των Κατοίκων της Παλαιάς Πόλης κ.α., αντέδρασαν εξαρχής και πρόβαλαν διαμαρτυρόμενοι τις προτάσεις τους, ενόψει και της ψήφισης νέου νομοθετικού πλαισίου για την αδειοδότηση και κυκλοφορία των οχημάτων αυτών.

Επικαλέστηκαν, απ’ τη μια παρατυπίες στην έκδοση των αδειών τους κι απ’ την άλλη αθέμιτο ανταγωνισμό, άγρα τουριστών πελατών λόγω της πλεονεκτικής αφετηρίας τους δίπλα στα κρουαζιερόπλοια, παράνομη ξενάγηση, οικονομική επιβάρυνση της τοπικής οικονομίας, οικονομική ζημία των επαγγελμάτων τους και πλήθους μικροκαταστηματαρχών, περιθωριοποίηση παραδοσιακών περιοχών της πόλης (Μαντούκι, Σαρρόκο, Σπηλιά κ.λπ.), επιβάρυνση της κυκλοφορίας, των υποδομών και των μνημείων της πόλης, υποβάθμιση της ζωής των κατοίκων της κι επιβάρυνση του περιβάλλοντος, που έτσι κι αλλιώς δοκιμάζονται σκληρά κατά τη διάρκεια κάθε τουριστικής σεζόν.

Οι απόψεις και τα αιτήματα που διατύπωσαν, από το να υπάρξει συνεργασία για αναβάθμιση του τουρισμού μέχρι ν’ ανακληθούν οι άδειες των οχημάτων αυτών ή ν’ απαγορευτεί η κυκλοφορία τους εντός των τειχών της παλιάς πόλης, συνέκλιναν στο να βελτιωθεί η υπάρχουσα νομοθεσία, να ληφθούν υπόψη οι ιδιαιτερότητες της πόλης, να μπουν περιορισμοί και όρια (ως προς τον αριθμό των αδειών, τα δρομολόγια, τις στάσεις, την ταχύτητα) και προπάντων να δοθεί στην τοπική αυτοδιοίκηση βασικός κι ουσιαστικός ρόλος και λόγος, με δημόσια διαβούλευση και απόφαση των συλλογικών της οργάνων και όχι με χορήγηση απλών βεβαιώσεων.
 
Στον αντίλογο ότι το καθεστώς αυτό ισχύει σε όλες τις ιστορικές ευρωπαϊκές πόλεις, οι αντιδρώντες απάντησαν ότι τον πρώτο λόγο θα πρέπει να έχει η τοπική κοινωνία κι η τοπική αυτοδιοίκηση, που γνωρίζουν τις ειδικές συνθήκες, τα προβλήματα και τις κυκλοφοριακές ανάγκες της πόλης της Κέρκυρας και ιδιαίτερα του ιστορικού της κέντρου. Το υπουργείο έριξε την ευθύνη στην τοπική αυτοδιοίκηση που δεν είχε προβάλει αντιδράσεις κατά τη διαδικασία χορήγησης των αδειών, ενώ ο δήμος και η περιφέρεια ισχυρίστηκαν ότι το όλο ζήτημα είναι ευθύνη του υπουργείου. Η συνηθισμένη μετάθεση ευθυνών μεταξύ των αρμοδίων, που δεν επιλύει τα προβλήματα αλλά τα περιπλέκει περισσότερο.    
 
Και ήρθε η πανδημία του κορωνοϊού, για να «επιλύσει» το πρόβλημα αυτό υποχρεώνοντας σε προσωρινή ακινησία τα ανοικτού τύπου περιηγητικά λεωφορεία. Η πόλη ανάσανε κι οι τοπικές αρχές ανακουφίστηκαν ή επαναπαύτηκαν, αλλά οι διαμαρτυρόμενοι φορείς βρίσκονται σ’ επιφυλακή, αφού το ζήτημα θα τεθεί και πάλι επιτακτικά επί τάπητος του χρόνου, αν ο φονικός και καταστροφικός ιός το επιτρέψει.

Υποσχέσεις για την κυκλοφοριακή αποσυμφόρηση της πόλης δίνει η εντελώς πρόσφατη υπογραφή από το δήμο σύμβασης εκπόνησης μελέτης για το «Ολοκληρωμένο Σχέδιο για τη διαχείριση και το σχεδιασμό μέτρων και παρεμβάσεων Βιώσιμης Αστικής Κινητικότητας (ΣΒΑΚ)», εφόσον υπάρξει και η υποσχόμενη από τη δήμαρχο «ευρεία διαβούλευση στο τελικό στάδιο της μελέτης με όλους τους φορείς, τους κατοίκους και τους δημότες μας, ώστε να είναι το πλαίσιο που θα συμπορευθούμε όλοι μαζί για μια πιο ανθρώπινη, πιο φιλική και πιο πράσινη και πολιτισμένη πόλη».
 
Όμως εν τω μεταξύ, με το άρθρο 37 του νόμου 4663/2020 (ΦΕΚ30/Α12-2-2020) αντικαταστάθηκε και διαμορφώθηκε το άρθρο 36 του νόμου 3710/2008 ως εξής: «1. Επιτρέπεται η θέση σε κυκλοφορία ειδικών τουριστικών λεωφορείων, δημόσιας χρήσης, ανοικτού τύπου, αστικής περιήγησης πόλεων…4. Με κοινή απόφαση των Υπουργών Τουρισμού και Υποδομών και Μεταφορών καθορίζονται οι προϋποθέσεις, το μεταφορικό έργο, τα δικαιούμενα πρόσωπα, η ειδική διαδρομή και το συνολικό μήκος αυτής». Που σημαίνει ότι αγνοήθηκαν οι προτάσεις των επαγγελματιών, των πολιτών, του δήμου και της περιφέρειας και ότι η τοπική κοινωνία και αυτοδιοίκηση και ιδίως ο δήμος, δε θα έχουν βασικό και ουσιαστικό ρόλο και λόγο στην παραπάνω διαδικασία, κατά την οποία ούτε καν θα ζητείται η σύμφωνη γνώμη τους.
 
Με το νέο νόμο, αντί να δοθεί λύση, ώστε να μπορεί να προστατευτεί κι εξυπηρετηθεί το συμφέρον της πόλης και το συμφέρον των πολλών, στο όνομα της ενίσχυσης της τουριστικής ανάπτυξης παγιώθηκε η υπάρχουσα νομική και πραγματική κατάσταση, απ’ την οποία επωφελούνται μονομερώς τα ισχυρά επιχειρηματικά συμφέροντα των λίγων. Σε αυτό το  κλίμα, οι τρεις (από τις τέσσερεις) αδειοδοτημένες εταιρίες έχουν «ποινικοποιήσει» τις αντιδράσεις ασκώντας κατά του προεξάρχοντος Σωματείου Ιδιοκτητών Τουριστικών Λεωφορείων Κέρκυρας αγωγές προσβολής της προσωπικότητάς τους με αίτημα χρηματικής ικανοποίησής τους για ηθική βλάβη.
 
Προς το παρόν, ελέω κορωνοϊού, βλέπουμε να κάνουν περιηγητικά δρομολόγια στην καρδιά της πόλης, εντελώς ανώδυνα γι’ αυτήν, μόνον οι γραφικές άμαξες με τα περήφανα άλογά τους. Αραιά και πού βέβαια, γιατί λίγοι αμαξάδες απόμειναν, και λίγοι είναι κι οι τουρίστες που προσφέρουν στον εαυτό τους την «πολυτέλεια» αυτής της χαλαρής βόλτας και ξενάγησης. Κι ακόμα πιο λίγοι είναι αυτοί που δίνουν μια ρομαντική νότα στο γάμο τους χρησιμοποιώντας για τη μεταφορά τους μια όμορφη άμαξα.
 
Κάποτε, οι ιππήλατες άμαξες ήταν στις δόξες τους, καθώς αποτελούσαν το μεταφορικό μέσο των πλουσίων. Μα η τεχνολογία έδωσε σε όλους τη δυνατότητα γρήγορης και φτηνής μετακίνησης. Οι άμαξες έγιναν μουσειακό είδος, ενώ σε κάποιες πόλεις μπήκαν στην υπηρεσία του τουρισμού, «αξιοθέατο» κι αυτές ανάμεσα στα αξιοθέατα που περιδιαβαίνουν. Όπως συνέβη και στην πόλη μας, όπου έχουν απομείνει πια ελάχιστοι αμαξάδες από ένα πολυάριθμο πάλαι ποτέ σωματείο, που ιδρύθηκε από τα πρώτα, το 1900.
 
Η φροντίδα και καλή μεταχείριση των ζώων και η τήρηση των κανόνων απολύμανσης και καθαριότητας, είναι βασικές προϋποθέσεις για την κάμψη των όποιων επιφυλάξεων και την επιβίωση του κλάδου τους. Οι αμαξάδες της Κέρκυρας, με το μεράκι τους για τη δουλειά τους, την αγάπη τους για τ’ άλογά τους και το σεβασμό τους στην πόλη, με δυσκολία διατηρούν ένα ακόμα παλιό επάγγελμα, για να μην ακολουθήσει κι αυτό τη μοίρα τόσων άλλων που η εξέλιξη έβαλε «στην άκρη». Και για να μη χαθεί μαζί ένα πολύτιμο κομμάτι παλιών αναμνήσεων, ένα ιδιαίτερο χαρακτηριστικό του νησιού κι ένα κομμάτι απλής ομορφιάς στην καθημερινότητά μας, όπως ο ρυθμικός βηματισμός του αλόγου της άμαξας κι η λαϊκή ζωγραφιά της γοργόνας στην πλάτη της.-
 
Ελένη Στρατούλη
συν/χος δικηγόρος