Οι επενδύσεις φέρνουν την ανάπτυξη

Το ΑΕΠ της Περιφέρειας Ιονίων Νήσων συρρικνώθηκε  κατά 34,5%, την οκταετία 2009-2016, ως αποτέλεσμα της οικονομικής κρίσης που έπληξε τη χώρα μας. Το ποσοστό συρρίκνωσης   της οικονομικής δραστηριότητας που καταγράφηκε στα Ιόνια Νησιά ήταν ιδιαίτερα υψηλό και ξεπέρασε κατά πολύ το μέσο όρο της χώρας (27%). Η εξέλιξη αυτή ήταν συνέπεια των δομικών αδυναμιών που έχει η οικονομία της Περιφέρειάς μας με αποτέλεσμα επηρεάζεται σημαντικά από τις διακυμάνσεις της παγκόσμιας οικονομίας.

         

Η οικονομική δραστηριότητα της Περιφέρειας μας άρχισε να ανακάμπτει σταθερά, τη διετία 2017-2018, παράλληλα με την ανάκαμψη της Ελληνικής οικονομίας. Το 2018 η Περιφέρειά μας αναπτύχθηκε με ρυθμό 4,07%, ποσοστό υπερδιπλάσιο από αυτό που καταγράφηκε στη χώρας μας (1,9%). Η καλή πορεία που είχε η οικονομία των Ιονίων Νήσων, το έτος 2018, δεν οφείλεται στα θετικά αποτελέσματα του Τουρισμού, η οποία είναι και η κύρια οικονομική δραστηριότητα της Περιφέρειας μας. Και τούτο διότι το έτος αυτό τα τουριστικά έσοδα στα Ιόνια Νησιά μειώθηκαν κατά 4,72%. Η αύξηση του ΑΕΠ στα Ιόνια Νησιά αποδίδεται κατά κύριο λόγο στην αύξηση κατά 10,1 % των Ακαθάριστων Επενδύσεων Σχηματισμού Παγίου Κεφαλαίου (επενδύσεις). 

          


Η αύξηση του όγκου των επενδύσεων στα Ιόνια Νησιά ήταν πράγματι εντυπωσιακή, αν ληφθεί υπόψη το γεγονός ότι οι επενδύσεις στο σύνολο της ελληνικής επικράτειας, το 2018, μειώθηκαν κατά 6,3%, αλλά και ότι σε μόνο δύο Περιφέρειες της χώρας υπήρξε μικρή αύξηση τον επενδύσεων, στην Αττική, 2,72% και στο Νότιο Αιγαίο 2,82%.
Η αύξηση των επενδύσεων στα Ιόνια Νησιά όχι μόνο συγκράτησε τη μείωση του ΑΕΠ, ως αποτέλεσμα της μείωσης των εσόδων από την ίδια τη τουριστική δραστηριότητα κατά 4,72%, αλλά οδήγησε σε αύξηση του ΑΕΠ κατά 4,07 %, το ίδιο ακριβώς ποσοστό με την Περιφέρεια Νοτίου Αιγαίου (4,09%) η οποία όμως είχε αύξηση των ταξιδιωτικών εισπράξεων 20,82%!   
Η μεγαλύτερη ποσοστιαία θετική μεταβολή στον όγκο τον επενδύσεων, παρουσίασε ο κλάδος  του της διαχείρισης ακίνητης περιουσίας (Real Estate) 40,56% και του Εμπορίου, των τουριστικών καταλυμάτων, της επισκευής μηχανοκίνητων οχημάτων,  των υπηρεσιών εστίασης και αποθήκευσης με ποσοστό 28,2%. Οι μεγάλες αυξήσεις στους τομείς αυτούς αντιστάθμισαν τη μεγάλη μείωση κατά 22,7% που παρουσίασε ο κλάδος των δημόσιων και κοινωνικών επενδύσεων.
Μεγάλο μέρος των επενδύσεων που πραγματοποιήθηκαν στην Περιφέρεια μας έγιναν στη Ζάκυνθο. Χαρακτηριστικά αναφέρεται ότι το έτος 2018 ολοκληρώθηκαν επενδύσεις  στο νησί της Ζακύνθου που οδήγησαν σε αύξηση της δυναμικότητας των κλινών σε 5στερα ξενοδοχεία κατά 50% και οι οποίες τέθηκαν σε λειτουργία το έτος 2019! Επίσης, αξιοσημείωτη ήταν η ποσοστιαία αύξηση της Ακαθάριστης Προστιθέμενης αξίας στο νησί της Ζακύνθου η οποία ανήλθε στο 5,77%, ενώ στην Κεφαλονιά – Ιθάκη και στην Κέρκυρα καταγράφηκε αύξηση μόλις 1,9% και 1,2%, αντίστοιχα και στη Λευκάδα οριακή μείωση 0,63%. 
Ως επακόλουθο του μεγάλου όγκου των επενδύσεων, της υψηλής προστιθέμενης αξίας,  των υποδομών υψηλής ποιότητας και των  καλών παρεχόμενων  υπηρεσιών, η Ζάκυνθος, το έτος 2018,   παρουσίασε τον υψηλότερο ρυθμό αύξησης του ΑΕΠ (6,49%). Επίσης, υψηλό ποσοστό ανάπτυξης παρουσίασε και η Λευκάδα, 6,62%. Η Κέρκυρα αναπτύχθηκε με ρυθμό,  μικρότερο του μέσου όρου της Περιφέρειας, 3,46% και η Κεφαλονιά με τον χαμηλότερο ρυθμό, 1,51%. 


   
Με τα δεδομένα αυτά, η Ζάκυνθος, η οποία αναμφισβήτητα αποτελεί την ατμομηχανή της οικονομίας των ιονίων Νήσων, όχι μόνο διατήρησε το υψηλότερο κατά κεφαλή ΑΕΠ στην Περιφέρεια μας, το οποίο για το έτος 2018 διαμορφώθηκε στα 18.478 €, αλλά διεύρυνε τη διαφορά από το μέσο όρο της Περιφέρειας, με την Κέρκυρα να παρουσιάζει κατά κεφαλή εισόδημα 15.349 €, την Κεφαλονιά-Ιθάκη, 14.995 € και τη Λευκάδα 12.723 €.  

Και ενώ η Ζάκυνθος καταφέρνει να αναπτύσσεται ραγδαία, είναι φανερό πλέον ότι η Κέρκυρα δεν μπορεί να ακολουθήσει στους ίδιους ρυθμούς παρόλα τα πλεονεκτήματα τα οποία απολαμβάνει ως διοικητικό κέντρο της Περιφέρειας, αλλά και ως ένα νησί το οποίο έχει αναπτυχθεί πρώτο τουριστικά, έχοντας δημιουργήσει στο παρελθόν ένα ισχυρό «brand name». Όμως, αυτό ακριβώς το γεγονός αποτελεί ουσιαστικά και τη μεγάλη αδυναμία της οικονομίας της Κέρκυρας, αφού πλέον στερείται επαρκών  ποιοτικών τουριστικών ιδιωτικών υποδομών, ενώ και οι δημόσιες  υποδομές στερούνται ουσιαστικής συντήρησης και έχουν καταστεί και αυτές προβληματικές και παρωχημένες. Παράλληλα, η όποια νέα επενδυτική προσπάθεια στον κλάδο των ιδιωτικών τουριστικών υποδομών φαλκιδεύεται από μια εντιεπενδυτική νοοτροπία η οποία επικρατεί σε ένα μικρό μέρος της τοπικής κοινωνίας το οποίο θεωρεί πως η ανάπτυξη είναι μια αυτόματη διαδικασία η οποία έρχεται από μόνη της χωρίς καμία απολύτως προσπάθεια. Έτσι, σημαντικές, επενδυτικές προσπάθειες έχουν βρει εμπόδια που τίθενται, όχι μόνο από την εκτός λογικής ελληνική γραφειοκρατία, αλλά και από ομάδες προσώπων, πολιτικών και μη, που βασίζουν την κοινωνική τους προβολή και ύπαρξη, στην αντίδραση και στον «άκρατο λαϊκισμό». Συνήθως τα άτομα αυτά, τα οποία βρίσκονται εντελώς εκτός οικονομικής πραγματικότητας, δεν προτάσσουν καμία αξιόπιστη αναπτυξιακή πρόταση και εξαντλούν την ενέργειά τους στην εμπόδιση επενδυτικών και αναπτυξιακών πρωτοβουλιών. Από τη άλλη μεριά η μεγάλη πλειοψηφία του πολιτικού και επιχειρηματικού κόσμου, δεν φαίνεται να έχει το σθένος να συγκρουστεί με την καθεστωτική νοοτροπία των ομάδων αυτών, κρύβεται «πίσω από το δάκτυλό της» και αρκείται στο να εξαντλεί τις όποιες προσπάθειες στην προβολή και προώθηση ενός τουριστικού προϊόντος που όμως πλέον δεν είναι ανταγωνιστικό.

Αναμφισβήτητα, δεν έχει γίνει απολύτως κατανοητό από την τοπική κοινωνία το γεγονός ότι η Κέρκυρα με τις υφιστάμενες υποδομές, δεν μπορεί πλέον να ανταγωνιστεί όχι μόνο άλλους γνωστούς εγχώριους και διεθνείς τουριστικούς προορισμούς αλλά και προορισμούς που βρίσκονται εντός της περιφέρειας στην οποία ανήκει. Τα στοιχεία που έχουν παρουσιαστεί ανωτέρω είναι αδιάψευστος μάρτυρας της κατάστασης αυτής. 

Όσον αφορά, την  Κεφαλονιά – Ιθάκη και τη Λευκάδα, αναπτύχθηκαν τουριστικά μεταγενέστερα και σε μεγάλο βαθμό,  μη συγκροτημένα και ως εκ τούτου στερούνται από ικανό αριθμό ποιοτικών τουριστικών υποδομών. Η άντληση κεφαλαίων τα οποία θα επενδυθούν σε υποδομές υψηλού επιπέδου είναι ζητούμενο και για τα νησιά αυτά. Η προγραμματισμένη επένδυση στον Σκορπιό, στη Λευκάδα είναι προς τη σωστή κατεύθυνση και αναμένεται να συμβάλει σημαντικά στην αναπτυξιακή πορεία αυτού του νησιού.

Δεν υπάρχει καμία αμφιβολία ότι η οικονομική ευημερία των κατοίκων της Περιφέρειας μας εξαρτάται όλο και περισσότερο από τον κλάδο του τουρισμού. Όμως, ο τουρισμός έχει αναπτύξει μεγάλη δυναμική, σε παγκόσμιο επίπεδο τα τελευταία έτη, με αποτέλεσμα να έχουν επενδυθεί σημαντικά κεφάλαια και να  έχουν αναδυθεί πολλοί νέοι τουριστικοί προορισμοί, οι οποίοι διαθέτουν ιδιαίτερα  χαρακτηριστικά και υποδομές υψηλού επιπέδου. Με τον ανταγωνισμό στον παγκόσμιο τουριστικό κλάδο να οξύνεται ολοένα και περισσότερο, η αλλαγή νοοτροπίας και στάσης του εγχώριου επιχειρηματικού και πολιτικού κόσμου είναι επιτακτική όσο ποτέ άλλοτε. Η ανάπτυξη σε καμία περίπτωση δεν είναι μια αυτόματη διαδικασία η οποία έρχεται από μόνη της. Σ’ αντίθετη περίπτωση θα παρακολουθούμε τις εξελίξεις να μας ξεπερνούν και θα αναζητάμε τα αίτια της οικονομικής αποτυχίας όταν, όμως, πλέον θα είναι πλέον αργά. 

Θεόδωρος Παγκράτης
Οικονομόλογος
Επικεφαλής της Παράταξης Ενωτική Κίνηση Οικονομολόγων Ιονίου.
Μέλος της προσωρινής 3μελούς Διοίκησης του Π.Τ. Ιονίων Νήσων του Ο.Ε.Ε.
Πρόεδρος του Π.Τ. Ιονίων Νήσων του Ο.Ε.Ε. (2014-2020)