Προβληματική εξωτερική πολιτική και θαλάσσιες ζώνες

Η σημερινή Κυβέρνηση διά στόματος του Πρωθυπουργού και υπουργών της, πράττουν ως προς την εξωτερική πολιτική το ένα ολίσθημα μετά το άλλο, δείχνοντας έλλειψη σοβαρότητας και φόβο. Έφτασαν, μάλιστα, στο σημείο να ανακοινώνουν παραπομπή σε διεθνή δικαστική διαδικασία όλων των θαλασσίων ζωνών της Ελλάδας. Να αμφισβητούν το αν είναι παράνομες οι τουρκικές παραβιάσεις της Κυπριακής και Ελληνικής ΑΟΖ καθώς και υφαλοκρηπίδας. Να λένε ότι η σεισμογραφική δραστηριότητα της Τουρκίας σε ελληνική θάλασσα μπορεί και «να επιτρέπεται από το δίκαιο της θάλασσας». Τουλάχιστον ας είχε θυμηθεί ο νυν ΥΠΕΞ τον Α. Παπανδρέου που σε συνεννόηση με τον  Κ. Καραμανλή απηύθυνε την έκκληση  να «βυθιστεί το Χόρα». Δυστυχώς όλα αυτά περνούν «απαρατήρητα» και δίχως αντίλογο, διότι η αξιωματική αντιπολίτευση αποφεύγει στον τομέα της εξωτερικής πολιτικής να κάνει ουσιαστική κριτική στην κυβέρνηση. Ίσως και να μην μπορεί.

Επί 40 χρόνια οι ελληνικές κυβερνήσεις δεν αξιοποίησαν καμία δυνατότητα του διεθνούς δικαίου της θάλασσας, ούτε καν αυτές που δεν υπόκεινται στην συγκατάθεση οποιουδήποτε. Μέχρι σήμερα ουδείς εξήγησε για πιο λόγο δεν αξιοποιήθηκε αυτό το πολύ ωφέλιμο για τα ελληνικά συμφέροντα δίκαιο. Ούτε γιατί τα νομοθετήματα περί διεύρυνσης της αιγιαλίτιδας ζώνης επί τη βάσει χάραξης ευθειών γραμμών βάσης και κλεισίματος κόλπων που είχαν ετοιμαστεί κατά τη διάρκεια της θητείας μου, παραλείφθηκαν από τους επόμενους, ένθεν και κακείθεν,  με ταχυδακτυλουργικές ενέργειες.

Για να θεσπίσει η Ελλάδα τις προβλεπόμενες από τη Σύμβαση για το Δίκαιο της Θάλασσας θαλάσσιες ζώνες, το πρώτο που πρέπει να κάνει είναι να «κλείσει τους κόλπους» της. Θέμα που επί δεκαετίες αγνοήθηκε και παραμελήθηκε από τις ελληνικές κυβερνήσεις. Εμείς στο ΥΠΕΞ ετοιμάσαμε, μετά από δίχρονη επίπονη εργασία, το κλείσιμο όλων των κόλπων της Πατρίδας, έχοντας προς τούτο αξιοποιήσει Έλληνες ειδικούς καθώς και παγκοσμίως καταξιωμένους επαγγελματίες χαρτογράφους. Ετοιμάσαμε τόσο τους χάρτες, όσο και τα Προεδρικά Διατάγματα που θέσπιζαν τις ζώνες αυτές, πριν απ’ όλα εκείνες των Εσωτερικών Υδάτων και της Αιγιαλίτιδας Ζώνης. Με την παραίτησή μου, κάποιοι φοβισμένοι ανακάλυψαν, τάχα, ότι πρέπει να γίνουν νόμοι και όχι Π.Δ. Το ερώτημα είναι πολύ απλό: αν αυτό ήταν το πρόβλημα γιατί δεν το έκαναν στους επόμενους 9 μήνες, αλλά και γιατί δεν το κάναν οι επόμενοι; 

Στην πραγματικότητα, τα περί «Νόμο αντί ΠΔ», είναι ένα σαθρό επιχείρημα. Κι ‘ αυτό γιατί η Βουλή των Ελλήνων έχει ήδη επικυρώσει με νόμο τη Σύμβαση για το Δίκαιο της Θάλασσας του 1982, ενώ, ταυτόχρονα, εξουσιοδότησε -σε εκείνη τη διαδικασία- την εκτελεστική εξουσία να θεσπίσει τις θαλάσσιες ζώνες που προβλέπονται στη Διεθνή Σύμβαση με την έκδοση προεδρικού διατάγματος. Συνεπώς δεν υπάρχει λόγος να γίνει ειδικός νόμος για τον προσδιορισμό της Αιγιαλίτιδας ζώνης και των κλειστών κόλπων-εσοχών, αφού κάτι τέτοιο έχει ήδη προβλεφθεί με τη Σύμβαση και έχει ήδη κυρωθεί με νόμο του Ελληνικού Κράτους. Παρόλα αυτά οι μετά τον Οκτώβριο του 2018 ηγεσίες του ΥΠΕΞ υπαναχώρησαν και ματαιώθηκε η εκτέλεση/υλοποίηση όσων προέβλεπαν κείμενα και χάρτες τα οποία με επιμέλεια είχαν προετοιμαστεί και τα οποία θα μας είχαν γλυτώσει από πολλά σημερινά ακανθώδη προβλήματα και πιθανές μελλοντικές δυσκολίες. Αλλά η πολιτική τάξη στην Ελλάδα όχι μόνο αγνοεί τα ειδικά ζητήματα, αλλά είναι ενάντια στη λήψη πρωτοβουλιών και λύση προβλημάτων. Την βολεύει η ακινησία.

Η προετοιμασία του κλεισίματος των Κόλπων και έντονων εσοχών, η πατρίδα μας διαθέτει μεγάλο αριθμό τέτοιων εξαιτίας των δαντελωτών ακρογιαλιών της, συμβαδίζει με τη διαμόρφωση ευθειών γραμμών βάσης. Πρόκειται για τις γραμμές που συνδέουν τις εξωτερικές απολήξεις των πιο πάνω. Εφόσον έχει επιτελεστεί αυτή η προεργασία, τότε το μέτρημα των αιγιαλίτιδων ζωνών δεν ξεκινά από το εσωτερικό των κόλπων ή των έντονων εσοχών πριν το κλείσιμό τους, αλλά από τις ευθείες γραμμές βάσης που περικλείνουν κόλπους και εσοχές. Με αυτό τον τρόπο η Ελλάδα προσθέτει/αυξάνει περιοχή εθνικής κυριαρχίας. Όπως υπολογίσαμε, η έκταση προσθέτει κυριαρχία σε έκταση ανάλογη με δύο φορές τη Θεσσαλία. 

Η εν λόγω «συγκρότηση»  κλειστών κόλπων και ευθειών γραμμών βάσης διευκολύνει όχι μόνο τον προσδιορισμό της Αιγιαλίτιδας ζώνης, αλλά και σειρά από άλλες σημαντικές ζώνες που προβλέπει το διεθνές δίκαιο, άγνωστες στο ευρύ κοινό, όπως οι «Αρχαιολογικές», οι «Περιβαντολλογικές» και κυρίως οι «Συνορεύουσες» ζώνες. Οι τελευταίες διαμορφώνουν έναν θαλάσσιο χώρο ανάμεσα στην Αιγιαλίτιδα ζώνη, που είναι ζώνη κυριαρχίας και μια θαλάσσια ζώνη μέχρι τα 24 μίλια από τις γραμμές βάσης. Σε αυτή τη Συνορεύουσα ζώνη, ναι μεν η Ελλάδα δεν ασκεί κυριαρχία, αλλά διαθέτει αστυνομικές/διοικητικές εξουσίες ελέγχου, αποτροπής και καταστολής παραβίασης υγειονομικής, δημοσιονομικής και άλλης νομοθεσίας πριν η παραβίαση συμβεί ως μη επιθυμητή στην περιοχή της Αιγιαλίτιδας ζώνης. Και ασφαλώς ο προσδιορισμός αυτών των ζωνών δεν έχει καμία σχέση με δικαστήρια και επίλυση διαφορών με τρίτους όπως προανήγγειλε το πρόσταγμα της Κυβέρνησης ότι «όλες οι ζώνες θα παραπεμφθούν ως διαφορές στο διεθνές δικαστήριο».

Ο κύριος Μητσοτάκης, η ηγεσία του ΥΠΕΞ και οι σύμβουλοι τους φαίνεται να αγνοούν αυτά τα στοιχειώδη της διεθνούς πολιτικής και του διεθνούς δικαίου. Μιλούν δε με τέτοιο πρόχειρο και λανθασμένο τρόπο για «όλες τις ζώνες» που είναι ως «να προσκαλούν την Τουρκία» να αμφισβητήσει τα ελληνικά δικαιώματα! Δυστυχώς, αυτά τα θέματα ενώ δεν τα  αντιλαμβάνονται, δεν δείχνουν οποιαδήποτε διάθεση να καταπονηθούν προκειμένου να τα εκμάθουν. Και η αντιπολίτευση; Φοβάμαι ότι ο ΣΎΡΙΖΑ επιστρέφει ως προς την αντιμετώπιση τέτοιων θεμάτων στην πολιτική του των αρχών του αιώνα μας, αρνούμενος να αξιοποιήσει την κυβερνητική του εμπειρία καθώς και τη συνεργασία του με την Πατριωτική Αριστερά το 2012-2018. Κρίμα.
* Επικεφαλής της Κίνησης Πράττω, πρ. υπουργός των Εξωτερικών, καθηγητής διεθνούς πολιτικής στο ΠΑΠΕΙ, συγγραφέας