Παρουσιάστηκε ο α΄ τόμος της «Ιστορίας της Μουσικής της Νεώτερης Ελλάδος»
Ιστορία της Μουσικής
23 Σεπτεμβρίου 2022
/ 15:02
Το μεγαλόπνοο εκδοτικό εγχείρημα, το οποίο υπήρξε όραμα ζωής του Χάρη Ξανθουδάκη, αποτελεί «πνευματικό παιδί» του επιστημονικού έργου του Τμήματος Μουσικών Σπουδών του Ι.Π.
ΚΕΡΚΥΡΑ. Παρουσιάστηκε και στην Κέρκυρα ο πρόσφατα κυκλοφορήσας πρώτος τόμος της Ιστορίας της Μουσικής της Νεώτερης Ελλάδος που εκδίδει το Κέντρο Ερευνών και Τεκμηρίωσης του Ωδείου Αθηνών (ΚΕΤΩΑ), με τη στήριξη του Κοινωφελούς Ιδρύματος Κοινωνικού & Πολιτιστικού Έργου (ΚΙΚΠΕ) και της Πρωτοβουλίας «Ελλάδα 1821-2021».
Η σχετική εκδήλωση συνδιοργανώθηκε από το ΚΕΤΩΑ και το Εργαστήριο Ελληνικής Μουσικής του Τμήματος Μουσικών Σπουδών του Ιονίου Πανεπιστημίου, την Πέμπτη 22 Σεπτεμβρίου, στην αίθουσα εκδηλώσεων της Αναγνωστικής Εταιρίας Κέρκυρας.
Ομιλητές ήταν οι Νίκος Τσούχλος (Διευθυντής του Ωδείου Αθηνών και Αναπληρωτής Καθηγητής Ιονίου Πανεπιστημίου), Χάρης Ξανθουδάκης (Διευθυντής του ΚΕΤΩΑ και Ομότιμος Καθηγητής Ιονίου Πανεπιστημίου), Κώστας Καρδάμης (Αναπληρωτής Καθηγητής Ιονίου Πανεπιστημίου, Διευθυντής του Εργαστηρίου Ελληνικής Μουσικής) και Στέλλα Κουρμπανά (Έφορος του Ιστορικού Αρχείου του Ωδείου Αθηνών και Διδάκτωρ Ιονίου Πανεπιστημίου). Οι τρεις τελευταίοι συνυπογράφουν εξάλλου και την επιμέλεια της εν λόγω έκδοσης, μαζί με τον Παναγιώτη Βλαγκόπουλο (Καθηγητή Ιονίου Πανεπιστημίου).
Πρώτος τον λόγο έλαβε ο Ν. Τσούχλος, συνοψίζοντας την πορεία του όλου εγχειρήματος από την αρχική κατάθεση της σχετικής πρότασης το 2018 έως και την έκδοση του βιβλίου. Επίσης, εξήρε το έργο και την προσήλωση της συγγραφικής ομάδας, σημειώνοντας χαρακτηριστικά ότι «κάθε σελίδα του βιβλίου εκπλήσσει».
Ακολούθως τον λόγο έλαβε ο Χ. Ξανθουδάκης, δίνοντας ενδεικτικά παραδείγματα από τις άγνωστες πτυχές που «φωτίζει» το νέο βιβλίο, αλλά και από ορισμένες εκ των στρεβλώσεων που αυτό με τεκμηριωμένο τρόπο αποκαθιστά, μέσα από εμπεριστατωμένη έρευνα σε πρωτογενείς πηγές. Ακόμη, τόνισε το γεγονός ότι το εν λόγω επιστημονικό πόνημα αποτελεί, όχι απλώς μία ξερή παράθεση πληροφοριών περί μουσικής εν είδει χρονογραφήματος, αλλά μία Ιστορία της Κοινωνίας της Νεώτερης Ελλάδος μέσα από την αλληλεπίδρασή της με τα μουσικά τεκταινόμενα.
Εν συνεχεία στο βήμα ανέβηκε ο Κ. Καρδάμης. Μεταξύ άλλων, αναφέρθηκε εκτενώς στις επί δεκαετίες λιμνάζουσες παρωχημένες ή/και λανθασμένες απόψεις που κυριαρχούσαν στα αφηγήματα της ελληνικής μουσικολογίας και στο πώς ήδη από τα μέσα της δεκαετίας του ’90 στο Τμήμα Μουσικών Σπουδών του Ιονίου Πανεπιστημίου έχει ξεκινήσει συστηματικά η ερευνητική προσπάθεια να τεθούν όλα αυτά επί ορθών βάσεων, καλύπτοντας αφηγηματικά κενά και επιλύοντας ερευνητικά ερωτήματα. Τόνισε, τέλος, και την όχι και τόσο εμπεδωμένη στο ευρύ κοινό πραγματικότητα ότι οι προσλαμβάνουσες του νεώτερου Ελληνισμού μπορούν εξίσου να προέρχονται από Δύση και Ανατολή.
Σε ανάλογο πλαίσιο κινήθηκε και η τελευταία ομιλήτρια της βραδιάς, Στ. Κουρμπανά. Επεσήμανε κι αυτή με τη σειρά της τις διάφορες αγκυλώσεις που ατεκμηρίωτα αναπαράγονται στην ελληνική μουσική ιστοριογραφία. Ως παράδειγμα μάλιστα, στάθηκε ιδιαιτέρως στις αναφορές περί της απήχησης που είχε το είδος της όπερας στην κοινωνία της Αθήνας και της Ερμούπολης στις αρχές και στα μέσα του 19ου αιώνα. Τόνισε, τέλος, την αξία των πρωτογενών αρχειακών πηγών για την αποκατάσταση της πραγματικότητας με επιστημονικό τρόπο, μέσω της παράθεσης αδιαμφισβήτητων στοιχείων.
Όλοι οι ομιλητές πάντως, συμφώνησαν ότι το μεγαλόπνοο αυτό εκδοτικό εγχείρημα, το οποίο υπήρξε όραμα ζωής του Χάρη Ξανθουδάκη, ουσιαστικά αποτελεί «πνευματικό παιδί» του προαναφερθέντος σοβαρότατου επιστημονικού έργου στον τομέα της Ιστορικής Μουσικολογίας που συντελείται εδώ και χρόνια στο ημέτερο Τμήμα Μουσικών Σπουδών και, ειδικότερα, στο Εργαστήριο Ελληνικής Μουσικής.
Ενδιαμέσως των ομιλιών, ακούστηκαν και χαρακτηριστικά μουσικά παραδείγματα διαφόρων εποχών, προερχόμενα από τα δύο CDs που συνοδεύουν τον α΄ τόμο της Ιστορίας της Μουσικής της Νεώτερης Ελλάδος, ο οποίος και καλύπτει την περίοδο από την Άλωση της Κωνσταντινούπολης έως και την Βασιλεία του Όθωνα.
Θα ακολουθήσει η έκδοση ακόμη δύο τόμων (επίσης συνοδευόμενοι από δύο CDs έκαστος), εξετάζοντας όλο το χρονικό διάστημα έως τα τέλη του 20ού αιώνα. Ο πρώτος εξ αυτών αναμένεται να κυκλοφορήσει πιθανότατα πριν την εκπνοή του τρέχοντος έτους. Συμπληρωμένο έτσι το τρίτομο αυτό πόνημα, αναμένεται να αποτελέσει έργο αναφοράς, καλύπτοντας ένα μεγάλο κενό της σχετικής βιβλιογραφίας στην Ελλάδα. Το δε επίπεδο όλων των μελών της συγγραφικής ομάδας και των συντελεστών της έκδοσης, εγγυάται την εγκυρότητα του περιεχομένου της.
Κλείνοντας, θα ήταν παράλειψη να μη σημειώσουμε την αλγεινή εντύπωση που μας άφησε η απουσία από την εκδήλωση της Πέμπτης, των πρυτανικών και λοιπών αρχών του Ιονίου Πανεπιστημίου (πλην του Πρύτανη, ο οποίος απουσίαζε δικαιολογημένα) και, κυρίως, της διοίκησης και πολλών εκ των διδασκόντων του Τμήματος Μουσικών Σπουδών.
ΜΑΚΗΣ ΜΑΡΤΙΝΗΣ
Η σχετική εκδήλωση συνδιοργανώθηκε από το ΚΕΤΩΑ και το Εργαστήριο Ελληνικής Μουσικής του Τμήματος Μουσικών Σπουδών του Ιονίου Πανεπιστημίου, την Πέμπτη 22 Σεπτεμβρίου, στην αίθουσα εκδηλώσεων της Αναγνωστικής Εταιρίας Κέρκυρας.
Ομιλητές ήταν οι Νίκος Τσούχλος (Διευθυντής του Ωδείου Αθηνών και Αναπληρωτής Καθηγητής Ιονίου Πανεπιστημίου), Χάρης Ξανθουδάκης (Διευθυντής του ΚΕΤΩΑ και Ομότιμος Καθηγητής Ιονίου Πανεπιστημίου), Κώστας Καρδάμης (Αναπληρωτής Καθηγητής Ιονίου Πανεπιστημίου, Διευθυντής του Εργαστηρίου Ελληνικής Μουσικής) και Στέλλα Κουρμπανά (Έφορος του Ιστορικού Αρχείου του Ωδείου Αθηνών και Διδάκτωρ Ιονίου Πανεπιστημίου). Οι τρεις τελευταίοι συνυπογράφουν εξάλλου και την επιμέλεια της εν λόγω έκδοσης, μαζί με τον Παναγιώτη Βλαγκόπουλο (Καθηγητή Ιονίου Πανεπιστημίου).
Πρώτος τον λόγο έλαβε ο Ν. Τσούχλος, συνοψίζοντας την πορεία του όλου εγχειρήματος από την αρχική κατάθεση της σχετικής πρότασης το 2018 έως και την έκδοση του βιβλίου. Επίσης, εξήρε το έργο και την προσήλωση της συγγραφικής ομάδας, σημειώνοντας χαρακτηριστικά ότι «κάθε σελίδα του βιβλίου εκπλήσσει».
Ακολούθως τον λόγο έλαβε ο Χ. Ξανθουδάκης, δίνοντας ενδεικτικά παραδείγματα από τις άγνωστες πτυχές που «φωτίζει» το νέο βιβλίο, αλλά και από ορισμένες εκ των στρεβλώσεων που αυτό με τεκμηριωμένο τρόπο αποκαθιστά, μέσα από εμπεριστατωμένη έρευνα σε πρωτογενείς πηγές. Ακόμη, τόνισε το γεγονός ότι το εν λόγω επιστημονικό πόνημα αποτελεί, όχι απλώς μία ξερή παράθεση πληροφοριών περί μουσικής εν είδει χρονογραφήματος, αλλά μία Ιστορία της Κοινωνίας της Νεώτερης Ελλάδος μέσα από την αλληλεπίδρασή της με τα μουσικά τεκταινόμενα.
Εν συνεχεία στο βήμα ανέβηκε ο Κ. Καρδάμης. Μεταξύ άλλων, αναφέρθηκε εκτενώς στις επί δεκαετίες λιμνάζουσες παρωχημένες ή/και λανθασμένες απόψεις που κυριαρχούσαν στα αφηγήματα της ελληνικής μουσικολογίας και στο πώς ήδη από τα μέσα της δεκαετίας του ’90 στο Τμήμα Μουσικών Σπουδών του Ιονίου Πανεπιστημίου έχει ξεκινήσει συστηματικά η ερευνητική προσπάθεια να τεθούν όλα αυτά επί ορθών βάσεων, καλύπτοντας αφηγηματικά κενά και επιλύοντας ερευνητικά ερωτήματα. Τόνισε, τέλος, και την όχι και τόσο εμπεδωμένη στο ευρύ κοινό πραγματικότητα ότι οι προσλαμβάνουσες του νεώτερου Ελληνισμού μπορούν εξίσου να προέρχονται από Δύση και Ανατολή.
Σε ανάλογο πλαίσιο κινήθηκε και η τελευταία ομιλήτρια της βραδιάς, Στ. Κουρμπανά. Επεσήμανε κι αυτή με τη σειρά της τις διάφορες αγκυλώσεις που ατεκμηρίωτα αναπαράγονται στην ελληνική μουσική ιστοριογραφία. Ως παράδειγμα μάλιστα, στάθηκε ιδιαιτέρως στις αναφορές περί της απήχησης που είχε το είδος της όπερας στην κοινωνία της Αθήνας και της Ερμούπολης στις αρχές και στα μέσα του 19ου αιώνα. Τόνισε, τέλος, την αξία των πρωτογενών αρχειακών πηγών για την αποκατάσταση της πραγματικότητας με επιστημονικό τρόπο, μέσω της παράθεσης αδιαμφισβήτητων στοιχείων.
Όλοι οι ομιλητές πάντως, συμφώνησαν ότι το μεγαλόπνοο αυτό εκδοτικό εγχείρημα, το οποίο υπήρξε όραμα ζωής του Χάρη Ξανθουδάκη, ουσιαστικά αποτελεί «πνευματικό παιδί» του προαναφερθέντος σοβαρότατου επιστημονικού έργου στον τομέα της Ιστορικής Μουσικολογίας που συντελείται εδώ και χρόνια στο ημέτερο Τμήμα Μουσικών Σπουδών και, ειδικότερα, στο Εργαστήριο Ελληνικής Μουσικής.
Ενδιαμέσως των ομιλιών, ακούστηκαν και χαρακτηριστικά μουσικά παραδείγματα διαφόρων εποχών, προερχόμενα από τα δύο CDs που συνοδεύουν τον α΄ τόμο της Ιστορίας της Μουσικής της Νεώτερης Ελλάδος, ο οποίος και καλύπτει την περίοδο από την Άλωση της Κωνσταντινούπολης έως και την Βασιλεία του Όθωνα.
Θα ακολουθήσει η έκδοση ακόμη δύο τόμων (επίσης συνοδευόμενοι από δύο CDs έκαστος), εξετάζοντας όλο το χρονικό διάστημα έως τα τέλη του 20ού αιώνα. Ο πρώτος εξ αυτών αναμένεται να κυκλοφορήσει πιθανότατα πριν την εκπνοή του τρέχοντος έτους. Συμπληρωμένο έτσι το τρίτομο αυτό πόνημα, αναμένεται να αποτελέσει έργο αναφοράς, καλύπτοντας ένα μεγάλο κενό της σχετικής βιβλιογραφίας στην Ελλάδα. Το δε επίπεδο όλων των μελών της συγγραφικής ομάδας και των συντελεστών της έκδοσης, εγγυάται την εγκυρότητα του περιεχομένου της.
Κλείνοντας, θα ήταν παράλειψη να μη σημειώσουμε την αλγεινή εντύπωση που μας άφησε η απουσία από την εκδήλωση της Πέμπτης, των πρυτανικών και λοιπών αρχών του Ιονίου Πανεπιστημίου (πλην του Πρύτανη, ο οποίος απουσίαζε δικαιολογημένα) και, κυρίως, της διοίκησης και πολλών εκ των διδασκόντων του Τμήματος Μουσικών Σπουδών.
ΜΑΚΗΣ ΜΑΡΤΙΝΗΣ
