Σπύρος Δουκάκης: Αυτές είναι οι αλλαγές που έρχονται στην εκπαίδευση

ΚΕΡΚΥΡΑ. Επικαιροποίηση του πλαισίου αξιολόγησης των εκπαιδευτικών αλλά και της Τράπεζας Θεμάτων ως προς τη δομή και το περιεχόμενό της, νέα σχολικά εγχειρίδια που αρχικά θα εισαχθούν σε ψηφιακή μορφή από την επόμενη σχολική χρονιά, σταθερή διεξαγωγή των εξετάσεων διαγνωστικού χαρακτήρα, γνωστή και ως ελληνική PISA αλλά και έμφαση στην επαγγελματική ανάπτυξη των εκπαιδευτικών, στο πλαίσιο μιας συνεχούς διαδικασίας, με στόχο να επιτυγχάνουν οι μαθητές και οι μαθήτριες τα προσδοκώμενα μαθησιακά αποτελέσματα.

Πρόκειται για μερικές από τις αλλαγές που θα δούμε το επόμενο διάστημα στο χώρο της εκπαίδευσης. Για όλα αυτά μίλησε στην «Ε» ο κερκυραϊκής καταγωγής, επίκουρος καθηγητής Πληροφορικής του Ιονίου Πανεπιστημίου, Σπύρος Δουκάκης, ο οποίος βρίσκεται στο τιμόνι του Ινστιτούτου Εκπαιδευτικής Πολιτικής (ΙΕΠ) εδώ και 44 ημέρες.

Ο νέος Πρόεδρος του ΙΕΠ στην πρώτη του συνέντευξη μετά την επίσημη ανάληψη των καθηκόντων του και επ' ευκαιρίας της ολιγοήμερης παραμονής του στην Κέρκυρα, μίλησε εφ’ όλης της ύλης δίνοντας το στίγμα των προτεραιοτήτων του. Σε τοπικό επίπεδο ο σχεδιασμός αφορά την ίδρυση νέων Πειραματικών Σχολείων αλλά και την προώθηση των συνεργειών με τους φορείς εκπαίδευσης της Κέρκυρας, μεταξύ των οποίων βρίσκεται και το Ιόνιο Πανεπιστήμιο.

-Ποιους στόχους και προτεραιότητες έχετε θέσει ως νέος Πρόεδρος του ΙΕΠ;

Καταρχάς να τονίσω ότι είναι ιδιαίτερη τιμή για μένα που με επέλεξε γι’ αυτή τη θέση ο Υπουργός Παιδείας Κ. Πιερρακάκης. Είναι μια θέση εξαιρετικά κρίσιμη και πολύ υποστηρικτική για τις ανάγκες του Υπουργείου Παιδείας. Έχουμε αρκετά ανοιχτά ζητήματα μπροστά μας, ξεκινώντας από αυτά που άπτονται των προγραμμάτων σπουδών και των νέων διδακτικών πακέτων ή πιο απλά σχολικών βιβλίων που θα έχουμε στα σχολεία τα επόμενα χρόνια, συνεχίζουμε με την επαγγελματική ανάπτυξη των εκπαιδευτικών , στο πλαίσιο της επιμόρφωσής τους, το τρίτο και κρίσιμο κομμάτι είναι η ενταξιακήεκπαίδευση των μαθητών στο πλαίσιο της εκπαιδευτικής διαδικασίας, λαμβάνοντας υπ’ όψιν τις διαφοροποιημένες ανάγκες του κάθε παιδιού. Επιπλέον είναι τα Επαγγελματικά Λύκεια και η υποστήριξη όσων εντάσσονται σε αυτά και εν γένει αποτελεί στόχο να αναδειχθεί το ΙΕΠ ως ένα από τα Ινστιτούτα , όπου μπορεί να συνεισφέρει σε μια πολιτική ευρωπαϊκής διάστασης που θα ευνοεί την εκπαίδευση και την μάθηση.

-Σε ποιο στάδιο βρίσκεται η διαδικασία για τα νέα σχολικά βιβλία; Τι είδους αλλαγές θα υπάρχουν;

Πρόκειται για ένα πολύ μεγάλο και σημαντικό έργο. Υπάρχουν σχολικά εγχειρίδια που διδάσκονται από το 1999 στις σχολικές μονάδες, όπως για παράδειγμα στο Λύκειο, ενώ κάποια άλλα έχουν ξεπεράσει τα 20 χρόνια που βρίσκονται στα σχολεία. Βρισκόμαστε τώρα μπροστά σε ένα μεγάλο πρόγραμμα που στόχο έχει τα νέα προγράμματα σπουδών, τα οποία έχουν ήδη δημοσιευθεί σε ΦΕΚ από τις αρχές του 2023. Τώρα είμαστε στη φάση, όπου εκδηλώνουν ενδιαφέρον συμμετοχής για τη συγγραφή βιβλίων νομικά και φυσικά πρόσωπα και ενώσεις νομικών και φυσικών προσώπων.

Η διαδικασία αυτή ολοκληρώνεται στα τέλη του Σεπτεμβρίου, γίνεται έλεγχος των φακέλων τους και τους δίνεται η έγκριση για να συγγράψουν τα νέα σχολικά εγχειρίδια, τα οποία αναμένονται την Άνοιξη του 2024. Θα αξιολογηθούν στη συνέχεια και εφόσον κυλήσουν ομαλά αυτές οι διαδικασίες, οι εκπαιδευτικοί θα τα έχουν αρχικά σε ψηφιακή μορφή από το νέο σχολικό έτος, τον Σεπτέμβριο δηλαδή του 2024. Βάσει του σχεδιασμού, σε έντυπη μορφή θα τα έχουν από το μεθεπόμενο έτος.

Η διδασκαλία μέχρι τότε θα γίνεται με τα υφιστάμενα σχολικά βιβλία και παράλληλα θα αξιοποιούνται τα νέα προγράμματα σπουδών για να παίρνουν στοιχεία μέσα από αυτά οι εκπαιδευτικοί. Τα νέα σχολικά βιβλία έρχονται να μετασχηματίσουν τον τρόπο με τον οποίο πραγματεύονται τα γνωστικά αντικείμενα οι εκπαιδευτικοί. Ο εκπαιδευτικός στο σχολείο δεν έχει στόχο να διδάσκει το βιβλίο, έχει στόχο να επιτυγχάνει τα προσδοκώμενα μαθησιακά αποτελέσματα που ορίζονται στο πρόγραμμα σπουδών.

-Σε τοπικό επίπεδο ποιες συνεργασίες προωθεί το ΙΕΠ με τους φορείς εκπαίδευσης της Κέρκυρας;

Έχουμε μια εξαιρετική συνεργασία με την Περιφερειακή Διεύθυνση Εκπαίδευσης Ιονίων Νήσων και τους Διευθυντές Εκπαίδευσης σε όλο το Ιόνιο. Συνεχίζεται ένα τεράστιο έργο με τα Πειραματικά Σχολεία στα Ιόνια Νησιά. Ο σχεδιασμός είναι πως και που μπορούν να ενταχθούν περισσότερα πειραματικά σχολεία.

Είναι σημαντικό να δημιουργήσουμε συνέργειες και σε τοπικό επίπεδο με τους φορείς του Υπ. Παιδείας και να συνδράμουν στο έργο μας. Συμμετοχή λοιπόν σε όλα τα ανοιχτά μητρώα που θα δημιουργεί το ΙΕΠ. Το δεύτερο κομμάτι αφορά το Ιόνιο Πανεπιστήμιο (Ι.Π). Έχει Τμήματα πρώτης γραμμής σε αντικείμενα που άπτονται και της σχολικής εκπαίδευσης. Μεταξύ αυτών τα Τμήματα Πληροφορικής, Τεχνών Ήχου και Εικόνας, Μουσικής και Ιστορίας.

-Ένα σημείο έντονης τριβής με τα εκπαιδευτικά Σωματεία και τις Ομοσπονδίες είναι η αξιολόγηση. Σε τι συμπεράσματα έχετε οδηγηθεί από τη μέχρι τώρα αξιολόγηση των εκπαιδευτικών και γιατί το Υπουργείο επιμένει σε αυτόν τον σχεδιασμό;

Είμαστε σε ανοιχτή γραμμή με τις Ομοσπονδίες να βλέπουμε ζητήματα που να μπορούν να βελτιωθούν. Η αξιολόγηση των εκπαιδευτικών που «έτρεξε» την περσινή χρονιά με τους νεοδιοριζόμενους εκπαιδευτικούς είναι ένα έργο πολύ σημαντικό και κρίνεται απαραίτητο για τη χώρα μας. Έρχεται να συνεισφέρει στον εκπαιδευτικό, ώστε να επιτελεί όσο το δυνατόν καλύτερα το έργο του. Η εικόνα που έχουμε αποκομίσει από συμβούλους εκπαίδευσης που συνεργάστηκαν με νεοδιόριστους εκπαιδευτικούς, οι οποίοι μπορεί να είναι νεοδιόριστοι αλλά «κουβαλούσαν» στην πλάτη τους πολλά χρόνια έργου ως αναπληρωτές, έδειξε ότι μόνο όφελος τους προσέφερε και ευκαιρίες να αναστοχαστούν πάνω σε αυτά που δουλεύουν.

-Τα 63 κριτήρια που έχουν τεθεί στην αξιολόγηση είναι δύσκολο να τα συγκεντρώνει ένας εκπαιδευτικός. Θα το επανεξετάσετε;

Πράγματι είναι ένα κομμάτι που χρειάζεται εκ νέου να το δούμε. Ακούμε την εκπαιδευτική κοινότητα και τους συμβούλους εκπαίδευσης. Ο σχεδιασμός είναι να υπάρχει πάλι μια πλατφόρμα στο ΙΕΠ που θα συγκεντρώνει, τις σκέψεις, τις προτάσεις και τις ατέλειες που έχει το σύστημα, ώστε να μπορέσουμε να το βελτιώσουμε. Χάρη σε αυτό θα επικαιροποιηθεί η όλη η διαδικασία στο κομμάτι της αξιολόγησης των εκπαιδευτικών.

Ταυτόχρονα «τρέχει» η αξιολόγηση εκπαιδευτικού έργου σχολικών μονάδων, το έργο προχώρησε πολύ ικανοποιητικά την τρέχουσα χρονιά. Παρόλα αυτά προχωράμε, ώστε την επόμενη χρονιά να έχουμε ένα καταλληλότερο μοντέλο και γι’ αυτήν τη διαδικασία.

-Ο εκπαιδευτικός κόσμος ρωτάει πότε το Υπουργείο Παιδείας θα κάνει μια εκτεταμένη επιμόρφωση τύπου μετεκπαίδευσης σε όλα τα γνωστικά αντικείμενα με εποικοδομητικά σεμινάρια και όχι πυροτεχνήματα μιας ημέρας, όπως γίνονται τα τελευταία 15 χρόνια.

Ένας από τους βασικούς ρόλους του ΙΕΠ είναι αυτό που λέγαμε μέχρι χθες επιμόρφωση. Σήμερα πλέον μιλάμε για την επαγγελματική ανάπτυξη των εκπαιδευτικών . Είναι ένα κυρίαρχο ζητούμενο της εκπαιδευτικής κοινότητας και υπάρχει ένας σχεδιασμός για ένα ενιαίο σύστημα επαγγελματικής ανάπτυξης, το οποίο δεν θα έχει την διάσταση της μιας και των δυο ημερών. Θα είναι μια συνεχής διαδικασία που θα έρθει να συνεισφέρει σε ένα προφίλ εκπαιδευτικού που θα έχει κατακτήσει πράγματα μέσα στο πλαίσιο του επαγγελματικού του βίου.

Οι σύμβουλοι εκπαίδευσης που θα αναλάβουν αυτό το ρόλο συνεισφέρουν σε αυτό το πλαίσιο. Το κρίσιμο είναι να δημιουργηθούν οι κοινότητες πρακτικής και μάθησης ανά περιοχή. Θα το δούμε από φέτος. Ένα πρώτο έργο είναι οι επονομαζόμενοι διαδραστικοί πίνακες, οι οποίοι εντέλει είναι οθόνες αφής 75 ιντσών με ενσωματωμένο υπολογιστή. Η πρώτη διαδικασία επαγγελματικής ανάπτυξης είναι στη χρήση αυτών και στα συνοδευτικά λογισμικά, με σκοπό να αλλάξει το πλαίσιο λειτουργίας της τάξης. Είναι από τα πρώτα ζητήματα που θα ξεκινήσουμε τον μήνα που μας έρχεται, η προετοιμασία δηλαδή των εκπαιδευτικών.

Οι διαδραστικές αυτές οθόνες αφής έχουν σταλεί ήδη σε κάποια σχολεία της Κρήτης και σε άλλα μέρη της Ελλάδας. Ο σχεδιασμός είναι μέχρι το τέλος του 2023 ή αρχές του 2024 να είναι σε όλα τα σχολεία της χώρας. Επίσης μας αφορά επιπλέον η ενταξιακή εκπαίδευση, η ενίσχυση της επαγγελματικής ανάπτυξης στα νέα προγράμματα σπουδών που συνεχίζεται και φέτος, όπως και οι δεξιότητες των εκπαιδευτικών, ώστε πέρα από το γνωστικό τους αντικείμενο να μπορούν να είναι παιδαγωγοί και δάσκαλοι.

-Οι εθνικές εξετάσεις διαγνωστικού χαρακτήρα, γνωστή και ως ελληνική PISA, προκάλεσαν πέρσι αντιδράσεις και εδώ στην Κέρκυρα. Θα ξαναγίνουν οι εξετάσεις και ποια είναι τα πρώτα συμπεράσματα που προέκυψαν από τη διενέργειά τους, τον περασμένο Μάιο;

Οι εξετάσεις που πραγματοποιούνται στην στ’ τάξη και στη γ’ γυμνασίου, έχουν έναν υψηλό στόχο, να εντοπίσουμε το επίπεδο των μαθητών μας στα αντικείμενα που εξετάζονται. Έρχονται ουσιαστικά να συνεισφέρουν στην προσπάθεια του ΙΕΠ να δομήσει κατάλληλα εκπαιδευτικά υλικά που θα είναι υποστηρικτικά στα ήδη υπάρχοντα.

Η εικόνα που έχουμε πάρει από τις διαγνωστικές εξετάσεις μέχρι αυτή τη στιγμή, είναι αρκετά ικανοποιητική. Τα αποτελέσματα που έχουν ήδη δημοσιευθεί αναδεικνύουν ότι είμαστε σε μια καλή διαδρομή, χωρίς όμως αυτό να σημαίνει ότι μπορούμε να εφησυχάσουμε και να μην προχωρήσουμε σε δράσεις. Ο σχεδιασμός είναι οι εξετάσεις αυτές να επαναληφθούν και να συνεχίζονται σταθερά στα σχολεία, ώστε να μπορούμε σε συνεχόμενα διαστήματα να παρατηρούμε την εξέλιξη της μαθησιακής πορείας. Σε καμία περίπτωση δεν έχουν στόχο αυτές οι εξετάσεις να ελέγξουν ή το σχολείο ή την περιοχή των σχολείων. Θέλουμε όμως να δούμε εξελικτικά τη μάθηση των μαθητών μας. Οι εξετάσεις πραγματοποιήθηκαν το 2021-22 και 2022-23 και είμαστε στη διαδικασία σχεδιασμού του νέου προγράμματος, διότι ολοκληρώθηκε ο α’ κύκλος που είχε σχεδιαστεί από το Υπουργείο.

-Εξετάζεται ο ανασχεδιασμός ή η επικαιροποίηση της Τράπεζας των Θεμάτων;

Είναι ένα έργο που μέχρι σήμερα έχει δείξει ότι έχει ωφελήσει εξαιρετικά πολύ τις σχολικές μονάδες, τους εκπαιδευτικούς και τους μαθητές. Προφανώς υπάρχουν θέματα που μπορούν να βελτιωθούν. Αυτό θα γίνει το επόμενο διάστημα, θα επικαιροποιηθούν τόσο τα ίδια τα θέματα , όσο και ο τρόπος που δίνονται στα σχολεία. Σχεδιάζουμε οι αλλαγές να μην έρθουν απότομα στην εκπαιδευτική κοινότητα αλλά σε βάθος χρόνου με ενημέρωση και εξοικείωση της εκπαιδευτικής κοινότητας.

Χρειάζεται μια ανακατανομή των θεμάτων, να αφαιρεθούν κάποια θέματα, πιθανώς να προστεθούν κάποια άλλα , να υπάρχει μια κλιμακούμενη δυσκολία , ενώ ένα ζήτημα που τίθεται υπό συζήτηση είναι ο τρόπος με τον οποίο έρχονται τα θέματα στα σχολεία μας και το πώς μπορούμε να ενισχύσουμε τους εκπαιδευτικούς να δουλέψουν την Τράπεζα των Θεμάτων.

Η μεγάλη μας εικόνα μας είναι ότι ο εκπαιδευτικός πιέζεται για να βγάλει όλη αυτή τη δουλειά με την Τράπεζα των Θεμάτων.Οπότε έχουμε μια μεγάλη ευθύνη να συνεισφέρουμε στο να του δώσουμε χρόνο. Παράλληλα το πληροφοριακό σύστημα της Τράπεζας Θεμάτων θα επανασχεδιαστεί ώστε να είναι εύκολο και προσβάσιμο, ενώ έχει ήδη ενισχυθεί στην ασφάλειά του.

-Η κυβέρνηση προτίθεται να προχωρήσει στην αναθεώρηση του άρθρου 16 του Συντάγματος , ώστε να ανοίξει ο δρόμος για την ίδρυση ιδιωτικών πανεπιστημίων. Ως πανεπιστημιακός τι άποψη έχετε;

Τα μη κρατικά πανεπιστήμια είναι μια ανάγκη που έχει προκύψει εδώ και αρκετά χρόνια στη χώρα μας. Έχουμε μείνει πίσω σε αυτό το κομμάτι σε σχέση με άλλες ευρωπαϊκές χώρες. Υπάρχει ένας εξαιρετικά προσεκτικός σχεδιασμός που θα τον δούμε το επόμενο διάστημα. Θα έχει πολλαπλά οφέλη και για τα δημόσια πανεπιστήμια και για την κοινωνία συνολικά. Τα ελληνικά ΑΕΙ διέρχονται αυτή τη στιγμή από μια εξαιρετικά απαιτητική διαδικασία αξιολόγησης από φορείς του Υπ. Παιδείας που μας έχει οδηγήσει ως πανεπιστήμια να γίνουμε καλύτερα και να ανταγωνιζόμαστε διεθνή και γνωστά πανεπιστήμια, πολύ καλά αξιολογημένα παγκοσμίως. Η ύπαρξη και μη κρατικών πανεπιστημίων από τα διεθνή αυτά πανεπιστήμια που συζητάμε θα οδηγήσει σε μια περαιτέρω προσπάθεια να βελτιώσουμε κι εμείς τόσο το διδακτικό όσο και το ερευνητικό μας έργο. Το πόσο μεγάλος πληθυσμός της χώρας μας φεύγει στο εξωτερικό για σπουδές είναι από τα πρώτα ζητήματα που οδηγούν στην αναγκαιότητα των μη κρατικών πανεπιστημίων.

Ο Σπύρος Δουκάκης, που ανέλαβε πρόσφατα την προεδρία του ΙΕΠ, είναι Επίκουρος Καθηγητής του Τμήματος Πληροφορικής του Ιονίου Πανεπιστημίου και εργάζεται ερευνητικά στο Εργαστήριο Βιοπληροφορικής και Ανθρώπινης Ηλεκτροφυσιολογίας στο πεδίο της εκπαιδευτικής νευροεπιστήμης. Έχει πτυχίο μαθηματικών και δεύτερο πτυχίο πληροφορικής. Έχει ολοκληρώσει μεταπτυχιακές σπουδές στα δίκτυα υπολογιστών, στη γνωσιακή επιστήμη και την εκπαίδευση. Η διδακτορική του έρευνα εστιάζει στις ψηφιακές τεχνολογίες στην εκπαίδευση. Υπήρξε εκπαιδευτικός για περισσότερα από 20 χρόνια και σύμβουλος του ΙΕΠ για μια διετία. 

ΦΩΤΟ ΕΝΗΜΕΡΩΣΗ