Με τον Δομάζο αρχηγό…

Ήταν μόλις 18 χρονών ο Μίμης Δομάζος και βρισκόταν για πρώτη χρονιά στη νέα του ομάδα και στη νέα εθνική κατηγορία που μόλις ξεκινούσε, όταν ως βασικός παίχτης έζησε το 1960 την κατάκτηση του πρωταθλήματος ποδοσφαίρου, μέσα από μια μεγάλη ανατροπή, αφού ο Π.Α.Ο ισοβάθμησε με την Α.Ε.Κ., που κρατούσε επί έξι μήνες την πρωτοπορία και τελικά την νίκησε σε αγώνα διαβάθμισης στο γήπεδο Καραϊσκάκη [2-1].  Στην ίδια περίοδο,όμως, γνώρισε και την παρωδία του τελικού κυπέλου Ελλάδας μεταξύ του Παναθηναϊκού και του Ολυμπιακού στο γήπεδο Λεωφόρου Αλεξάνδρας που έληξε ισόπαλος με 1-1, κάτω από τις έντονες αποδοκιμασίες των φιλάθλων, οι οποίοι διέκριναν απροθυμία και σκοπιμότητες και από τις δύο πλευρές. Κατά τη διάρκεια του πρωταθλήματος 1960 – 61 αποτελούσε μέλος μιας ταλαντούχας ομάδας, που στα μισά της διαδρομής ενώ διέθετε την καλύτερη άμυνα [είχε δεχθεί μόλις 7 γκολ], ήταν αρκούντως επιθετική με προεξέχοντα τον Ανδρέα Παπαεμμανουήλ, ο οποίος μοιραζόταν την κορυφή των σκόρερ με τον Νεστορίδη της Α.Ε.Κ. και τον Παπάζογλου του Ολυμπιακού και η οποία εν τέλει κατέκτησε ξανά το πρωτάθλημα, με τον ίδιο τον Δομάζο να αναδεικνύεται καλύτερος ποδοσφαιριστής του 1961. Εν τω μεταξύ είχε προλάβει να χρησθεί και διεθνής στον αγώνα Ελλάδα – Δανία [1 – 3]. Αυτός ο μεγάλος νικητής πρέπει να απογοητεύτηκε, όταν ο Παναθηναϊκός δεν κατάφερε στο θεσμό του κυπέλου Ευρώπης να νικήσει στην έδρα του την τσέχικη Χράντεντς και να προχωρήσει αντιμετωπίζοντας την καλύτερη αυτή την εποχή ομάδα της Ευρώπης, την Μπαρτσελόνα. Η συμβολή του Δομάζου ήταν αξιοσημείωτα μεγάλη και στο τρίτο κατά σειρά πρωτάθλημα που κατακτούσε το «τριφύλλι» την περίοδο 1961 – 62 με τον πλέον θριαμβευτικό τρόπο, αφού τερμάτισε με μία μόνο ήττα και με ρεκόρ νικών, βαθμών και τερμάτων. Την ίδια περίοδο και για το θεσμό του Κυπέλλου Ευρώπης ζει τις αναμετρήσεις με τη θρυλική Γιουβέντους του Ουαλλού Τζον Τσαρλς και του Αργεντινού Ομάρ Σίβορι [1-1 στην Αθήνα, 2-1 στο Τορίνο]. Ο Τύπος της εποχής αναγνωρίζει αφειδώς τις ξεχωριστές ικανότητες του και την προσφορά του: «Ο στρατηγός… σαν κινείται καλά η απόδοσις της ομάδος φθάνει σε ανώτερα επίπεδα. Έχει τρομερή αντοχή, εξαιρετική τεχνική κατάρτιση, ακρίβεια μεταβιβάσεως, τρομερή διορατικότητα, αλλά πολλές φορές είναι σκληρός και πάντοτε εγωιστής. Στα προσόντα και στα μειονεκτήματα θυμίζει τον Μπέμπη στις δόξες του. Ακόμη και σωματικώς δεν διαφέρουν. Τακτικό μέλος της Εθνικής. Ο θεός των πρασίνων φιλάθλων. Άρχισε την καριέρα του ως ακραίος δεξιός». Και όλα αυτά πριν καλά – καλά κλείσει τα είκοσι χρόνια του. Μια νέα αγωνιστική αναφορά στον κόσμο του ελληνικού αθλητισμού ξεκινά να διαμορφώνεται.  

Από αυτήν τη μικρή ενδεικτική αναφορά αξιοσημείωτων ποδοσφαιρικών στιγμών εύκολα συνάγεται ότι το ξεκίνημα του Δομάζου αφορούσε μια εποχή που το ποδόσφαιρο ήταν ο βασιλιάς των θεαμάτων σε μια κοινωνία που ήταν δύσκολη για πρίγκιπες. Όλοι έπαιζαν στις αλάνες, έβλεπαν στα γήπεδα, διάβαζαν κρυφά στις εφημερίδεςκαι άκουγαν στα μικρά ραδιοφωνάκια τους την αγωνιστική δράση, συνήθως τις Κυριακές που λες και είχαν φτιαχτεί από τον «πάνσοφο» για να διασκεδάζουν τον κόπο, τον πόνο αλλά και τη μονοτονία των ανθρώπων, κυρίως των ανδρών, γιατί ως γνωστό κατά μία διαδεδομένη αντίληψη που μετατράπηκε σε στερεότυπο «το ποδόσφαιρο είναι για άνδρες». Το ποδόσφαιρο άγγιζε τη  μετουσίωση του ονείρου όλων αυτών των πιτσιρικάδων, μεταξύ των οποίων και του Δομάζου κάπου εκεί στους Αμπελόκηπους, που ξόδευαν σχεδόν όλο τον ημερήσιο χρόνο τους και μάτωναν το «είναι» τους στις σκληρές χωμάτινες αλάνες. Ακούγεται «έμφυλο», αλλά αυτά τα συστήματα του δρόμου που εξέφραζε το ποδόσφαιρο και που έδινε εικόνες, όπως αυτή του δαντελένιου Παπαεμμανουήλ να μεταφέρεται στον αγώνα με το Θερμαϊκό  σοβαρά τραυματισμένος στα «χέρια» του μασέρ της ομάδας και άλλων φιλάθλων ή του σοβαρά τραυματισμένου Ρωσσίδη να συνεχίζει ν αγωνίζεται, σημάδευαν αυτή την ιερή δοκιμασία για να περάσει κάποιος, σαν τον Δομάζο, στα πρωτοσέλιδα των εφημερίδων στα εξώφυλλα των περιοδικών και στις αφίσες των δωματίων. Το μυστικό ήταν ο συνδυασμός του ταλέντου και της αρρενωπότητας.  

Σε αυτούς τους δύσβατους χώρους καθιερώθηκε ως στρατηγός ο Δομάζος. Σε αυτές τις ατμόσφαιρες των γηπέδων, που όσοι επιχειρούσαν να τις αποκωδικοποιήσουν έβρισκαν μπροστά τους τη φαντασίωση της δύναμης και την ονειροπόληση της αθωότητας. Σκόνταφταν, δηλαδή, πάνω στην επιθυμία της επιβεβαίωσης των εργατικών τάξεων και των περιθωριακών τμημάτων της κοινωνίας και στην προσδοκία της ελευθερίας από τον καθωσπρεπισμό των μεγαλοαστικών ομάδων. Ο «στρατηγός» αναγνωρίσθηκε με το αξίωμα του πολύ πριν από το «μεγάλο ταξίδι» όχι μόνο από το φίλαθλο κοινό, αλλά από τους οπαδούς όλων των ομάδων, από αυτούς που μπορούν να καταλάβουν πόσο ευαίσθητες είναι οι ισορροπίες στον αγωνιστικό αθλητισμό, πόσο εύκολα μεταβάλλονται και ανατρέπονται καταστάσεις, πόσο ανίσχυρες φαντάζουν οι άλλοτε πανίσχυρες φωνές απέναντι στο λαϊκό αίσθημα. Και μαζί με τον Δομάζο, οι άλλοι, ο Παπαϊωάννου, ο Κούδας, ο Δεληκάρης, ο Νεστορίδης, ο Σιδέρης, ο Παπαεμμανουήλ, ο Χατζηπαναγής, και αρκετοί ακόμα, που τροφοδοτούσαν την σκέψη όλων αυτών που δεν έφυγαν από τις αλάνες, που δεν μπόρεσαν να κοιτάξουν ψηλά τον ουρανό, που εγκλωβίστηκαν στις φτωχογειτονιές, που αναγνώριζαν τους εαυτούς τους μέσα από τις ομάδες τους στα «καφενεία και στα γήπεδα».

Τα σπορ δεν έχουν σχέση με ελεγχόμενους χώρους, καθορισμένων ισορροπιών, λογικών αποστάσεων και ρυθμισμένων συμπεριφορών. Τα σπορ δεν ελέγχονται. Είναι σαν την ποίηση, με ανέγγιχτες οπτικές και με απεριόριστες προσλήψεις.Τα σπορ είναι για τους πολλούς που αναζητούν υποκατάστατα ή που ελπίζουν να φθάσουν στο όνειρο. Με τον Δομάζο αρχηγό…

Άκης Παυλογιάννης Ιστορικός του Αθλητισμού