Περιφερειακός Συμπαραστάτης του Πολίτη και της Επιχείρησης: Μια ουσιαστική «παράλειψη της περιφερειακής αρχής!

Στο άρθρο 179 του Ν. 3852/2010, όπως ισχύει σήμερα, με τίτλο: «Περιφερειακός Συμπαραστάτης του Πολίτη και της Επιχείρησης» αναφέρεται ότι:

Με απόφαση του περιφερειακού συμβουλίου, που λαμβάνεται με μυστική ψηφοφορία και με πλειοψηφία των 3/5 των παρόντων μελών του, επιλέγεται πολίτης, προσωπικότητα εγνωσμένου κύρους, ως περιφερειακός συμπαραστάτης του πολίτη και της επιχείρησης. Η σχετική διαδικασία γίνεται εντός 2 μηνών από την εγκατάσταση των περιφερειακών αρχών.

Ο περιφερειακός συμπαραστάτης δέχεται ενυπόγραφες καταγγελίες άμεσα θιγόμενων φυσικών ή νομικών προσώπων για κακοδιοίκηση των υπηρεσιών της περιφέρειας και ασκεί διαμεσολάβηση για τη λύση των προβλημάτων, ενώ μπορεί να υποβάλλει συστάσεις για την αποτροπή επανάληψής τους. Συντάσσει ετήσια έκθεση, που συζητείται στην ειδική δημόσια συνεδρίαση του περιφερειακού συμβουλίου για τον απολογισμό πεπραγμένων της περιφερειακής αρχής, ενώ μπορεί να διατυπώνει προτάσεις βελτίωσης της περιφερειακής διοίκησης και των σχέσεών της με το κοινό.

Στην αιτιολογική έκθεση του σχεδίου νόμου «Νέα Αρχιτεκτονική της Αυτοδιοίκησης και της Αποκεντρωμένης Διοίκησης («Πρόγραμμα Καλλικράτης») περιλαμβάνονται τα εξής:

Εισάγεται ο θεσμός του Συμπαραστάτη του Πολίτη και της Επιχείρησης σε επίπεδο περιφέρειας, όπου είναι απαραίτητη η θεσμοθέτηση και λειτουργία ενός οργάνου εσωτερικής και επιτόπιας καταπολέμησης της κακοδιοίκησης και διαμεσολάβησης μεταξύ πολιτών και περιφερειακής διοίκησης. Αποστολή του είναι η έγκαιρη καταπολέμηση της κακοδιοίκησης, η διασφάλιση της αμεροληψίας των αρχών, η βελτίωση της εξυπηρέτησης των πολιτών και των επιχειρήσεων, καθώς και η αποσυμφόρηση των αιρετών οργάνων από την ασφυκτική και, συχνά, παραλυτική, συσσώρευση αιτημάτων και παραπόνων των πολιτών.

Μέσω του συμπαραστάτη αποτρέπονται πρόσθετες διοικητικές διαδικασίες, προσφυγές στην εποπτεία, σε ελεγκτικούς μηχανισμούς και στη δικαιοσύνη, επειδή πολλά προβλήματα κακοδιοίκησης επιλύονται στο πλαίσιο της περιφέρειας, με αποτέλεσμα και την αποσυμφόρηση των ελεγκτικών μηχανισμών, καθώς και την εξοικονόμηση διαδικασιών, πόρων, χρόνου και χρήματος.

Επιπλέον, το γεγονός ότι η Περιφέρεια, ως μεγαλύτερη και ευρύτερη διοικητική μονάδα από τους δήμους, έχει ακόμη περισσότερο ανάγκη από έναν θεσμό που θα διαθέτει κύρος και ανεξαρτησία και θα διευκολύνει την πρόσβαση και την εξυπηρέτηση των πολιτών. Ιδιαίτερα αν λάβουμε υπόψη μας ότι αποτελεί ένα διοικητικό κέντρο με σημαντικές αδειοδοτικές, ελεγκτικές και αναπτυξιακές αρμοδιότητες.

Με το θεσμό ενισχύεται η αποτελεσματικότητα της κοινοτικής δράσης και η θεσμική αναγνώριση της συλλογικής λειτουργίας της αυτοδιοίκησης. Αποφεύγεται η συγκέντρωση των αποφάσεων σε ένα επίπεδο εξουσίας και προωθείται η συνυπευθυνότητα όλων των επιπέδων διοίκησης.  Ταυτόχρονα ο θεσμός συμβάλει σε ένα σύστημα αρχών τοπικής δημοκρατικής διακυβέρνησης, οδηγεί στη διαφανή άσκηση της εξουσίας και στην υποχρεωτική λογοδοσία όποιου ασκεί δημόσια εξουσία.

Η ανεξαρτησία του Συμπαραστάτη θεμελιώνεται με την εκλογή του με μυστική ψηφοφορία και αυξημένη πλειοψηφία των 2/3, ποσοστό που απαιτείται και για την απόλυσή του, το ότι δεν υπόκειται σε διοικητικό ιεραρχικό έλεγχο ή εποπτεία και τη δέσμευση του κωλύματος εκλογιμότητας που έχει.

Ο θεσμός, που είναι πολύ σημαντικός, αφού μπορεί να αποτελέσει ένα καθοριστικό όργανο διασφάλισης των αρχών της διοίκησης στη διαχείριση των θεμάτων της περιφέρειας και των δικαιωμάτων των πολιτών, διακρίνεται από δύο ουσιαστικές δυνατότητες:

1. Μπορεί να εγγυηθεί τη χρηστή διοίκηση. Ως εσωτερικός ελεγκτικός μηχανισμός της Περιφέρειας συμβάλλει στην αντιμετώπιση προβλημάτων και στην κατοχύρωση θεμελιωδών αρχών του διοικητικού δικαίου: της νομιμότητας της δημόσιας διοίκησης, της χρηστής διοίκησης και της δικαιολογημένης εμπιστοσύνης του διοικούμενου, της αμεροληψίας των οργάνων της διοίκησης, της ισότητας και της αξιοκρατίας και της διαφάνειας και της αποτελεσματικότητας της διοικητικής δράσης.

2. Μπορεί να λειτουργήσει προς το συμφέρον του πολίτη και να προστατεύσει τα ατομικά και κοινωνικά δικαιώματά του, εδραιώνοντας μια σχέση εμπιστοσύνης και δικαιοσύνης με τις υπηρεσίες της περιφέρειας.

Προκαλεί ερωτηματικά, η επιλογή της περιφερειακής αρχής οχτώ μήνες μετά την ανάληψη των καθηκόντων της και μέσα σε μια πρακτική διαρκών προσλήψεων και τοποθετήσεων ειδικών συμβούλων και συνεργατών να μην εκκινήσει τη διαδικασία για την επιλογή και στελέχωση της ιδιαίτερα ευαίσθητης αυτής θέσης, που μόνο θετικά μπορεί να λειτουργήσει για τους πολίτες. Ιδιαίτερα αν λάβουμε υπόψη μας ότι η διατήρηση του θεσμού με την αρχική μορφή του είναι επιλογή της κυβέρνησης της Νέας Δημοκρατίας (Ν. 4623/2019).

Δεν πρέπει να χαθεί άλλος χρόνος. Και διαδικαστικά, αλλά και ουσιαστικά με την ανάληψη της ευθύνης των παρατάξεων θα πρέπει να επιλυθεί η έλλειψη αυτή, για να αποτελέσει ένα εργαλείο για την Περιφέρεια και τους πολίτες της.